جای جای ایران و استان پهناور فارس، زیبا و دیدنی است؛ اما تمام جاذبه‌های این سرزمین شناخته و معرفی شده نیست؛ خفر یکی از بخش‌های پهناور شهرستان جهرم است که مانند نگین سبز از لحاظ طراوت و سرسبزی و آب و هوا و تاریخ می‌درخشد.
خفر دیار ناشناخته‌ی گردشگری فارس
تاریخ انتشارشنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ ساعت ۱۸:۰۱
به گزارش حافظ خبر؛ تعدد آثار و ابنیه تاریخی در منطقه خفر از جمله کاروان‌سراها، تپه‌های تاریخی، بناها، غارهای این خطه‌ی سبز و کهن مربوط به دوران قبل از اسلام و بعد از اسلام حاکی از تاریخ و هویت اصیل آن است.
گفته می‌شود نام خفر در الواح گلی تخت جمشید آمده است و تعدادی از اهالی خفر نیز در ساخت تخت جمشید مشارکت داشته‌اند. در دهه‌ی هشتاد نیز مقبره‌ای منسوب به انوشیروان ساسانی در این منطقه کشف شد. در کتب مختلف ادبی نیز گفته شده کردیه‌ی چوبین، خواهر بهرام چوبین و سردار سپاه ساسانی نیز از اهالی خفر بوده است. این منطقه‌ی ادب و فرهنگی غنی نیز در گشذته تا کنون داشته به طوری که سالیان دراز، علما و اندیشمندان بزرگی همچون علامه شمس‌الدین‌محمد خفری و علامه زرجانی را پرورانده است.
وسعت بخش خفر حدود 2 هزار و 800 کیلومتر مربع و 54 روستا و آبادی با حدود 50 هزار نفر جمعیت دارد و یکی از پرتراکم‌ترین مناطق روستایی ایران است. مرکز بخش خفر، شهر باب انار است که با دارا بودن آبشار، چشمه ساز و باغ های فراوان و منازل قدیمی یکی از شهرهای تاریخی منطقه است که بسیاری از ابنیه‌ی تاریخی آن به تأیید سازمان میراث فرهنگی نیز رسیده است.
آبشارها، چشمه‌ها و قنات‌های متعدد این بخش را از دیگر بخش‌های شهرستان متمایز کرده است. وجود چهار فصل سال در این منطقه موجب تنوع انواع میوه‌های سردسیری و گرمسیری و برنج‌کاری در این منطقه موید شده است. شغل اکثر مردم کشاورزی و میوه‌های این منطقه هلو، آلوزرد، بادام، سیب، گردو، خرما، خرمالو، انجیر، انار و... است و البته نرگس‌زارهای وسیع در باغ‌های میوه چشم‌انداز زیبایی را خلق کرده است.
منطقه‌ی گوکان که شامل چندین روستا، شالیزارها و رودخانه‌هایی است که برای گردشگران تداعی‌گر منطقه‌ی شمال ایران است. این بخش آب و هوایی معتدل دارد که از صفر تا 30 درجه‌ی سانتیگراد متغیر است. روستای برایجان با داشتن میوه‌های سردسیری، روستای کته با داشتن قنات‌ها و امامزاده پیربنا و شهر خفر با داشتن آبشار و باغ‌های فراوان و وجود امامزادگانی از سلاله‌ی پاک نبوی، روستای جزه با داشتن بقعه‌ی شیخ خلیفه، روستای تادوان با وجود غارها و اشکفت، تل نقاره‌خانه و قلعه گبری، کاروان‌سرای آسمانجرد، قبرستان شهر خاوران، چهار طاق و قلعه‌ی تادوان، قبرستان چرگ، تل کراده، تل قبرستان برایجان، از جاذبه‌های گردشگری ثبت‌شده‌ی این منطقه‌اند که بخشی از آنان را معرفی و هموطنان عزیز را به بازدید بقیه‌ی جاذبه‌های این منطقه دعوت می‌کنیم.
خونه‌ی گبرو یا خانه‌های گبران تادوان
روستای تادوان از روستاهای کهن بخش خفر است که قدمت آن به بیش از ۲۵۰۰ سال می‌رسد. شاردن، جهانگرد فرانسوی در سفرنامه‌ی خود درباره‌ی تادوان نوشته: «بین خفر و مخک، در نیم‌فرسنگی سمت راست جاده، قصبه‌ی مشهوری است که به نام تادوان می‌خوانند. این منطقه یکی از زیباترین مناطق فارس بوده و در انتهای جلگه‌ی خفر قرار دارد. در کوهستان‌های مجاور، آثار قصور(قصرها) قدیمه و نشانه‌هایی از مساکن پرشکوه گذشته دیده می‌شود. از همه‌ی این قراین چنین برمی‌آید که قبل از استیلای عرب، این نقطه اهمیت بسزایی داشته است.
اهالی قصبه، خرابه‌های زیبای بالای کوه‌ها را «خانه گبران» می‌خوانند و در قسمت دیگر روستا، غارهایی وجود دارد که در جلوی آن‌ها، دیوارهایی از سنگ و ساروج ساخته شده است».
یکی از جاذبه‌های گردشگری این روستا، غار تادوان، از مشهورترین غارها در ایران است. در مقابل غار، در کوه تعدادی خانه‌های کهن معروف به «خونه‌ی گبرو» است که قدمت آن را به دوران مادها منسوب کرده‌اند.
به طور دقیق‌تر، روی بلندی‌های دیواره‌ی شرقی و غربی تنگ تادوان، آثار خانه‌های تودرتوست که از سنگ و ساروج ساخته شده است. از آنجا که این خانه‌ها را منسوب به گبرها می‌دانسته‌اند، هم اکنون نیز به این نام شهرت دارد.
از عجایب این قلعه، چاه عمیقی است که درون سنگ‌ها تراشیده شده است و به پایین تنگه رسیده است تا آنهایی که در این خانه‌ها زندگی می‌کرده‌اند، بتوانند از آب استفاده کنند. خونه گبرو یا خانه‌های گبران در سال ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
مقبره‌ی جاماسب حکیم
در مسیر جاده‌ی جهرم به شیرازدر سمت راست جاده و نرسیده به روستای باب‌انار، پس از ورود به جاده‌ی فرعی به روستای کراده می‌رسیم. بعد از عبور از آن، در شرق کراده، روستای «گاره» یا «کاره» واقع شده که اهالی به آن «جومه‌بزرگی»(تلفظ دیگری از جاماسب) می‌گویند و بنای باستانی آرامگاه منسوب به «جاماسب حکیم» در آنجاست. این بنا به صورت مکعب شکل به اضلاع پنج و نیم متر و ارتفاع چهارمتر، روی تپه‌ای کوتاه از سنگ‌های تراش‌خورده بدون ملات ساخته شده است.
مقبره‌ی جاماسب، تشابه فراوانی با کعبه‌ی زرتشت در نقش رستم دارد. به‌علت تراش خوردن سنگ‌های آرامگاه می‌توان آن را به دوران هخامنشی و دوران اهمیت تاریخی شهر خفر، نسبت داد. برخی نیز می‌گویند که این بنا، آتشکده‌ای بوده که در جشن‌ها و مراسم ویژه از آن استفاده می‌شده است. بر بالای مقبره، یک اتاقک هشت ضلعی با گنبدی یک و نیم متری وجود داشته که متأسفانه تخریب شده است. احتمالاً روی همین مقبره، آتشدانی برپا بوده و از فواصل دور دیده می‌شده است.
جاماسب را داماد زرتشت نیز گفته که در اساطیر و دین زرتشتی، دو چهره‌ی متضاد مثبت و منفی دارد و پیش‌گویی‌هایی نیز به او نسبت داده‌اند؛ از جمله ظهور منجی و نشانه‌های آن. از همین رو خرافات زیادی نیز از گذشته پیرامون این مقبره وجود داشته است.
در گذشته در بالای این بنا کتیبه‌ای به زبان عربی با خط میانه‌ی ثلث و کوفی وجود داشته که اکنون فروریخته و چند تکه شده است.
در میانه و گرداگرد آرامگاه، هر یک متر، یک سوراخ مربع‌شکل تعبیه شده که احتمالاً برای این بوده که اگر باران وارد بنا شد، بتواند از این سوراخ‌ها خارج شود. در محفظه‌ی داخلی آرامگاه از کف تا سقف، از سنگ و ساروج فشرده پُر شده که بسیار سخت و محکم است. این اثر با شماره‌ی ۹۸۶ در سال ۱۳۵۳ به ثبت ملی رسیده است.
بقعه‌ی شیخ خلیفه در روستای جزه‌ی خفر
بقعه‌ی شیخ خلیفه در میان باغ‌های آبادی جزه در ۲کیلومتری جنوب باب‌انار در جنوب شرقی شهر خفر قرار دارد. مجموعه‌ی این بنا در زمینی مستطیلی‌شکل ساخته شده است. بنای اصلی که روی آن گنبد قرار دارد به شکل مربع در وسط است. بر اساس کتاب اقلیم فارس نوشته‌ی محمدتقی مصطفوی، این بقعه متعلق به قرن هشتم و نهم است که در زیر گنبد و مجاور آن، تعدادی سنگ قبر بزرگ صندوقی شکل وجود دارد که در جوانب آن‌ها، آیات قرآن، اشعار و مشخصات متوفی نوشته شده است. قبر اول از سمت جنوب، متعلق به شیخ زین‌الدین علی خلیفه، متوفی به سال ۷۰۹، دومی به حاجی خلیفه متوفی ۸۰۷ و سومی به شیخ شمس‌الدین محمدبن‌شیخ حاج تاج‌الدین خلیفه متوفی به ۸۵۴ هجری قمری است. سه قبر دیگر که بعد از این قبر وجود دارد از بزرگان خفر در ایام گذشته‌اند.
ورودی اصلی طاق‌دار است و با بیش از ۸متر ارتفاع و دو راهرو، در قسمت شمال غربی آن قرار دارد. نمای بقعه نیز از سنگ‌های تراشیده و صیقل‌داده‌شده پوشیده و برای تزئین آن از چندین طاق‌نما استفاده شده است. کلیه‌ی اضلاع خارجی بنا را از سنگ و گچ و دیوارهای داخلی را از آجر ساخته‌اند. نمای داخلی مقبره با گچ سفید شده و آثار نقاشی‌های ظریف و زیبایی بر دیوارهای آن موجود بوده است. بنای این بقعه در گذشته مزیّن به کاشی‌های معرقی بوده که طی سال‌ها به یغما برده شده و فقط کاشی‌های محرابی از آن باقی مانده است. اداره‌ی فرهنگ جهرم بخشی از این کاشی‌ها را در سال ۱۳۱۶ به موزه‌ی پارس انتقال داد. متأسفانه خرابی گنبد باعث شد که باران قسمت عمده‌ای از نقاشی‌های مزبور را تخریب کند.
در حال حاضر، گنبد بقعه، خراب شده و سنگ قبرهای آن در زیر خاک و آجر فروریخته‌ی سقف، مدفون شده است. این بقعه به شماره‌ی ۶۷۸۳ در سال ۱۳۸۱ در جمع آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آبشار مروارید خفر
آبشار شهرستان خفر یکی از جاذبه های طبیعی شهرستان جهرم در شهر خفر واقع شده است. در فصل زمستان، آبی گرم همراه بخار از این چشمه می‌جوشد که باعث هرچه زیباترشدن این آبشار طبیعی می‌شود. آب این چشمه شیرین و قابل شرب است. در این آب این آبشار، ماهی و خرچنگ مشاهده می‌شود وخزه‌ها به آب جلوه‌ای خاصی بخشیده‌اند. هنگام عبور از کوچه باغ‌ها برای رسیدن به این مکان زیبا تنوعی از درختان سردسیری و گرمسیری چون سیب، انار، گردو، ازگیل، نخل و... دیده می‌شود.
آبشار باب انار
این آبشار در شهر باب‌انار قرار دارد. در مسیر این آبشار باغی وجود دارد که توسط شهردار باب انار به پارک تبدیل شده که در آن امکانات رفاهی جهت رفاه حال گردشگران ساخته شده است
گفته می‌شود نام خفر در الواح گلی تخت جمشید آمده است و تعدادی از اهالی خفر نیز در ساخت تخت جمشید مشارکت داشته‌اند. در دهه‌ی هشتاد نیز مقبره‌ای منسوب به انوشیروان ساسانی در این منطقه کشف شد. در کتب مختلف ادبی نیز گفته شده کردیه‌ی چوبین، خواهر بهرام چوبین و سردار سپاه ساسانی نیز از اهالی خفر بوده است. این منطقه‌ی ادب و فرهنگی غنی نیز در گشذته تا کنون داشته به طوری که سالیان دراز، علما و اندیشمندان بزرگی همچون علامه شمس‌الدین‌محمد خفری و علامه زرجانی را پرورانده است.
وسعت بخش خفر حدود 2 هزار و 800 کیلومتر مربع و 54 روستا و آبادی با حدود 50 هزار نفر جمعیت دارد و یکی از پرتراکم‌ترین مناطق روستایی ایران است. مرکز بخش خفر، شهر باب انار است که با دارا بودن آبشار، چشمه ساز و باغ های فراوان و منازل قدیمی یکی از شهرهای تاریخی منطقه است که بسیاری از ابنیه‌ی تاریخی آن به تأیید سازمان میراث فرهنگی نیز رسیده است.
آبشارها، چشمه‌ها و قنات‌های متعدد این بخش را از دیگر بخش‌های شهرستان متمایز کرده است. وجود چهار فصل سال در این منطقه موجب تنوع انواع میوه‌های سردسیری و گرمسیری و برنج‌کاری در این منطقه موید شده است. شغل اکثر مردم کشاورزی و میوه‌های این منطقه هلو، آلوزرد، بادام، سیب، گردو، خرما، خرمالو، انجیر، انار و... است و البته نرگس‌زارهای وسیع در باغ‌های میوه چشم‌انداز زیبایی را خلق کرده است.
منطقه‌ی گوکان که شامل چندین روستا، شالیزارها و رودخانه‌هایی است که برای گردشگران تداعی‌گر منطقه‌ی شمال ایران است. این بخش آب و هوایی معتدل دارد که از صفر تا 30 درجه‌ی سانتیگراد متغیر است. روستای برایجان با داشتن میوه‌های سردسیری، روستای کته با داشتن قنات‌ها و امامزاده پیربنا و شهر خفر با داشتن آبشار و باغ‌های فراوان و وجود امامزادگانی از سلاله‌ی پاک نبوی، روستای جزه با داشتن بقعه‌ی شیخ خلیفه، روستای تادوان با وجود غارها و اشکفت، تل نقاره‌خانه و قلعه گبری، کاروان‌سرای آسمانجرد، قبرستان شهر خاوران، چهار طاق و قلعه‌ی تادوان، قبرستان چرگ، تل کراده، تل قبرستان برایجان، از جاذبه‌های گردشگری ثبت‌شده‌ی این منطقه‌اند که بخشی از آنان را معرفی و هموطنان عزیز را به بازدید بقیه‌ی جاذبه‌های این منطقه دعوت می‌کنیم.
خونه‌ی گبرو یا خانه‌های گبران تادوان
روستای تادوان از روستاهای کهن بخش خفر است که قدمت آن به بیش از ۲۵۰۰ سال می‌رسد. شاردن، جهانگرد فرانسوی در سفرنامه‌ی خود درباره‌ی تادوان نوشته: «بین خفر و مخک، در نیم‌فرسنگی سمت راست جاده، قصبه‌ی مشهوری است که به نام تادوان می‌خوانند. این منطقه یکی از زیباترین مناطق فارس بوده و در انتهای جلگه‌ی خفر قرار دارد. در کوهستان‌های مجاور، آثار قصور(قصرها) قدیمه و نشانه‌هایی از مساکن پرشکوه گذشته دیده می‌شود. از همه‌ی این قراین چنین برمی‌آید که قبل از استیلای عرب، این نقطه اهمیت بسزایی داشته است.
اهالی قصبه، خرابه‌های زیبای بالای کوه‌ها را «خانه گبران» می‌خوانند و در قسمت دیگر روستا، غارهایی وجود دارد که در جلوی آن‌ها، دیوارهایی از سنگ و ساروج ساخته شده است».
یکی از جاذبه‌های گردشگری این روستا، غار تادوان، از مشهورترین غارها در ایران است. در مقابل غار، در کوه تعدادی خانه‌های کهن معروف به «خونه‌ی گبرو» است که قدمت آن را به دوران مادها منسوب کرده‌اند.
به طور دقیق‌تر، روی بلندی‌های دیواره‌ی شرقی و غربی تنگ تادوان، آثار خانه‌های تودرتوست که از سنگ و ساروج ساخته شده است. از آنجا که این خانه‌ها را منسوب به گبرها می‌دانسته‌اند، هم اکنون نیز به این نام شهرت دارد.
از عجایب این قلعه، چاه عمیقی است که درون سنگ‌ها تراشیده شده است و به پایین تنگه رسیده است تا آنهایی که در این خانه‌ها زندگی می‌کرده‌اند، بتوانند از آب استفاده کنند. خونه گبرو یا خانه‌های گبران در سال ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
مقبره‌ی جاماسب حکیم
در مسیر جاده‌ی جهرم به شیرازدر سمت راست جاده و نرسیده به روستای باب‌انار، پس از ورود به جاده‌ی فرعی به روستای کراده می‌رسیم. بعد از عبور از آن، در شرق کراده، روستای «گاره» یا «کاره» واقع شده که اهالی به آن «جومه‌بزرگی»(تلفظ دیگری از جاماسب) می‌گویند و بنای باستانی آرامگاه منسوب به «جاماسب حکیم» در آنجاست. این بنا به صورت مکعب شکل به اضلاع پنج و نیم متر و ارتفاع چهارمتر، روی تپه‌ای کوتاه از سنگ‌های تراش‌خورده بدون ملات ساخته شده است.
مقبره‌ی جاماسب، تشابه فراوانی با کعبه‌ی زرتشت در نقش رستم دارد. به‌علت تراش خوردن سنگ‌های آرامگاه می‌توان آن را به دوران هخامنشی و دوران اهمیت تاریخی شهر خفر، نسبت داد. برخی نیز می‌گویند که این بنا، آتشکده‌ای بوده که در جشن‌ها و مراسم ویژه از آن استفاده می‌شده است. بر بالای مقبره، یک اتاقک هشت ضلعی با گنبدی یک و نیم متری وجود داشته که متأسفانه تخریب شده است. احتمالاً روی همین مقبره، آتشدانی برپا بوده و از فواصل دور دیده می‌شده است.
جاماسب را داماد زرتشت نیز گفته که در اساطیر و دین زرتشتی، دو چهره‌ی متضاد مثبت و منفی دارد و پیش‌گویی‌هایی نیز به او نسبت داده‌اند؛ از جمله ظهور منجی و نشانه‌های آن. از همین رو خرافات زیادی نیز از گذشته پیرامون این مقبره وجود داشته است.
در گذشته در بالای این بنا کتیبه‌ای به زبان عربی با خط میانه‌ی ثلث و کوفی وجود داشته که اکنون فروریخته و چند تکه شده است.
در میانه و گرداگرد آرامگاه، هر یک متر، یک سوراخ مربع‌شکل تعبیه شده که احتمالاً برای این بوده که اگر باران وارد بنا شد، بتواند از این سوراخ‌ها خارج شود. در محفظه‌ی داخلی آرامگاه از کف تا سقف، از سنگ و ساروج فشرده پُر شده که بسیار سخت و محکم است. این اثر با شماره‌ی ۹۸۶ در سال ۱۳۵۳ به ثبت ملی رسیده است.
بقعه‌ی شیخ خلیفه در روستای جزه‌ی خفر
بقعه‌ی شیخ خلیفه در میان باغ‌های آبادی جزه در ۲کیلومتری جنوب باب‌انار در جنوب شرقی شهر خفر قرار دارد. مجموعه‌ی این بنا در زمینی مستطیلی‌شکل ساخته شده است. بنای اصلی که روی آن گنبد قرار دارد به شکل مربع در وسط است. بر اساس کتاب اقلیم فارس نوشته‌ی محمدتقی مصطفوی، این بقعه متعلق به قرن هشتم و نهم است که در زیر گنبد و مجاور آن، تعدادی سنگ قبر بزرگ صندوقی شکل وجود دارد که در جوانب آن‌ها، آیات قرآن، اشعار و مشخصات متوفی نوشته شده است. قبر اول از سمت جنوب، متعلق به شیخ زین‌الدین علی خلیفه، متوفی به سال ۷۰۹، دومی به حاجی خلیفه متوفی ۸۰۷ و سومی به شیخ شمس‌الدین محمدبن‌شیخ حاج تاج‌الدین خلیفه متوفی به ۸۵۴ هجری قمری است. سه قبر دیگر که بعد از این قبر وجود دارد از بزرگان خفر در ایام گذشته‌اند.
ورودی اصلی طاق‌دار است و با بیش از ۸متر ارتفاع و دو راهرو، در قسمت شمال غربی آن قرار دارد. نمای بقعه نیز از سنگ‌های تراشیده و صیقل‌داده‌شده پوشیده و برای تزئین آن از چندین طاق‌نما استفاده شده است. کلیه‌ی اضلاع خارجی بنا را از سنگ و گچ و دیوارهای داخلی را از آجر ساخته‌اند. نمای داخلی مقبره با گچ سفید شده و آثار نقاشی‌های ظریف و زیبایی بر دیوارهای آن موجود بوده است. بنای این بقعه در گذشته مزیّن به کاشی‌های معرقی بوده که طی سال‌ها به یغما برده شده و فقط کاشی‌های محرابی از آن باقی مانده است. اداره‌ی فرهنگ جهرم بخشی از این کاشی‌ها را در سال ۱۳۱۶ به موزه‌ی پارس انتقال داد. متأسفانه خرابی گنبد باعث شد که باران قسمت عمده‌ای از نقاشی‌های مزبور را تخریب کند.
در حال حاضر، گنبد بقعه، خراب شده و سنگ قبرهای آن در زیر خاک و آجر فروریخته‌ی سقف، مدفون شده است. این بقعه به شماره‌ی ۶۷۸۳ در سال ۱۳۸۱ در جمع آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آبشار مروارید خفر
آبشار شهرستان خفر یکی از جاذبه های طبیعی شهرستان جهرم در شهر خفر واقع شده است. در فصل زمستان، آبی گرم همراه بخار از این چشمه می‌جوشد که باعث هرچه زیباترشدن این آبشار طبیعی می‌شود. آب این چشمه شیرین و قابل شرب است. در این آب این آبشار، ماهی و خرچنگ مشاهده می‌شود وخزه‌ها به آب جلوه‌ای خاصی بخشیده‌اند. هنگام عبور از کوچه باغ‌ها برای رسیدن به این مکان زیبا تنوعی از درختان سردسیری و گرمسیری چون سیب، انار، گردو، ازگیل، نخل و... دیده می‌شود.
آبشار باب انار
این آبشار در شهر باب‌انار قرار دارد. در مسیر این آبشار باغی وجود دارد که توسط شهردار باب انار به پارک تبدیل شده که در آن امکانات رفاهی جهت رفاه حال گردشگران ساخته شده است
مرجع : خبرگزاری ايسنا
کد مطلب : ۲۳۱۶۸
پیر شفادهنده زیر ریشه‌های درخت خوابید
