بنویسیم فارس؛ بخوانیم، ایرانِ کوچک

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی حافظ،  چند نفر با پوشیدن لباس سنتی در حال سِلفی گرفتن در باغ جهانی اِرَم هستند.

آن طرف‌تر مردی، در میان درختان بلند قامت و سرسبزِ سرو و لا به لایِ گل‌هایِ رنگارنگ و معطّرِ باغ ارم قدم می‌زند؛ لحظه‌ای می‌ایستد دخترش را در آغوش می‌گیرد؛ تا همسرش از آن‌ها عکس یادگاری بگیرد. دخترک که تا پیش از این گریه می‌کرد با دیدن این همه رنگ و لعاب آرام می‌گیرد. اشکهایش را با دستان کوچکش پاک می‌کند و لبخندی هر چند بی رمق بر لب می‌نشاند تا عکسش بهتر بیفتد. این هموطنِ گردشگر خودش را امیر معرفی می‌کند و می‌گوید از دیار کویر و آفتاب، از شهر بادگیرها؛ یزد آمده تا پیش از آغاز سال نو و فارغ از شلوغ‌های عید نوروز از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری شیراز و جا‌های دیدنی فارس بازدید کند. می‌گوید پارسال هم به شیراز آمده، اما وقت نکرده همه جا‌های دیدنی اش را ببیند و تصمیم گرفته این بار سفرش را جلو بیاندازد و پیش از نوروز به فارس بیاید تا جا‌های بیشتری ببیند.

گردشگر دیگری به جمعمان اضافه می‌شود و می‌گوید فارس در واقع ایرانِ کوچک شده است و نمی‌توان تنها با یکی دو روز، از این استانِ پر جاذبه دیدن کرد. همین باغ ارم، یک روزِ کامل باید برای آن وقت بگذاری تا با حوصله همه جای آن را ببینی و از دیدن این همه زیبایی لذت ببری. مِهرناز که از خراسان شمالی به شیراز آمده؛ چه زیبا شیرازِ جنّت طَراز را توصیف می‌کند. او می‌گوید به هر تکّه از این شهر که بروی می‌توانی ساعت‌ها لذت ببری و خاطره بسازی. اگر هوس تاریخ به سرت زد، می‌روی و کنار یکی از بناهایش می‌ایستی و به آن چشم می‌دوزی یا باغ هایش را انتخاب می‌کنی تا مَعجونِ تاریخ و طبیعت را یک جا سربکشی.
آوازه‌ی فارس تا چهار سویِ جهان
از باغ ارم به سمت بازارِ کهن و شلوغ و پر رفت و آمدِ وکیل سری می‌زنم. مسافران و گردشگران، برخی با پوشش محلی و بومی در چهار سوقِ بازار، نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. بعضی در حال صحبت با فروشندگان فرش‌های دست باف هستند. عشایر هنرمند استان که بیشترین جمعیّتِ عشایر کشور را شامل می‌شوند؛ این هنر‌های زیبا را خلق کرده اند. آن طرف‌تر گردشگر خارجی ، پس از کمی چانه زنی از طریق مترجمش تابلو فرشِ دست بافی که سیاه چادرِ عشایر بر آن نقش بسته با خوشحالی بر دوش می‌گیرد و راهی درِ خروجیِ بازار وکیل می‌شود.

چند زن هم آن طرف‌تر در حال خرید پارچه‌ای پر زرق و برق هستند. به نظر می‌رسد آن را برای دختر جوانی که گوشه‌ای کنار حجره ایستاده می‌خواهند. دختر گونه هایش سرخ شده شاید می‌خواهد عیدِ امسال به خانه ی بَخت برود!
کم کم سر از سَرایِ مُشیر در می‌آورم. این جاذبه تاریخی به دلیل واقع بودن در یکی از مکان‌های مهم گردشگریِ شیراز که در واقع مسیر شاهچراغ به سمت بازار وکیل است و به دلیل ساختمان زیبای بنا و حیاطی با درختان نارنج و حوض بزرگی که وسط بنا قرار گرفته و جلوه خاصی به آن بخشیده، از دیر باز یکی از مقاصد اصلی بازدید گردشگران داخلی و خارجی بوده است.

محصولات متنوع صنایع دستی، همچون مینا و خاتم، منبت، قلم زنیِ مس و برنج و زیورآلات نقره و سنگ‌های قیمتی از آثار عرضه شده در این سرایِ تاریخی است. علاوه بر فروش صنایع دستی، در این بازار واحد‌هایی هم مشغول تولید صنایع دستی هستند. برای نمونه می‌توان به صنایع خاتم‌سازی و معرّق، حَکّاکی و قلم زنی روی مس و برنج، حکاکی روی طلا و نقره و گبه‌بافی اشاره کرد.

چند گردشگر خارجی که از آلمان به شیراز آمده اند نظرم را جلب می‌کنند. در حال خرید چند نمونه از آثار دستی در یکی از حجره‌ها هستند. در دست یکی از آن‌ها اثری از منبَّت آباده به چشم می‌خورد. راهنما برایشان توضیح می‌دهد بر اساسِ اعلام شورای جهانی صنایع دستی، امسال شهر آباده در شمال استان فارس به عنوان شهر جهانی منبت به ثبت رسیده. گردشگران با شوق و ذوق به این دست ساخته ی هنرمندان آباده‌ای نگاه می‌کنند و از این همه ظرافت به وجد می‌آیند.

از سرای مشیر خارج و عازم مسجد مسجد نصیرالمُلک می‌شوم. این مکان تاریخی؛ مشهور به مسجد رنگ‌ها یا مسجد صورتی در جنوب خیابان لطفعلی خان زند، در نزدیکی شاهچراغ و در کوچه نصیر الملک شیراز قرار دارد. مساجد بی شماری در ایران و اقصی نقاط جهان وجود دارند، اما شاید هیچ کدام به اندازه مسجد هزار رنگ نصیر الملک که مربوط به دوره قاجار است و ساخت آن ۱۲ سال به طول کشیده؛ نتواند ظرافت معماری اصیل ایرانی را به زیبایی هر چه تمام‌تر به نمایش بگذارد.

رامین رحمانی نژاد عکاس خوش ذوق و هنرمند شیرازی که سه سال از دوران هنری اش را وقف عکاسی از مسجد نصیر الملک کرده و تصاویر ماندگارش از این اثر تاریخی در مجموعه‌ای مصور به نام "مسجد رنگ ها" جمع آوری شده درباره نخستین باری که از این بنای تاریخی بازدید کرده می‌گوید "هنگامی که مشغول گردش در گوشه‌ای از شهر شیراز بودم، برای اولین بار قدم به داخل مسجدی گذاشتم که من را در دنیایی از نور و رنگ شگفت آور فرو برد. حالا پس از گذشت چندین سال از آن لحظه، همچنان در رویاهایم خود را غوطه ور در رنگ‌هایی می‌بینم که از شبستان این مسجد به داخل آن می‌تابید."

مسجد نصیرالملک شیراز یکی از معدود مساجد جهان است که طراحی داخلی چشمگیر آن با شیشه‌های رنگی، این مکان را به یک اثر هنری تحسین برانگیز تبدیل کرده است. نور آفتاب از شیشه‌های رنگی این مسجد بر نقش و نگار دیواره‌ها و طرح‌های روی آن منعکس می شوند یا روی فرش‌های ایرانی کف مسجد می‌تابند. عبور نور خورشید از شیشه‌های رنگی و ترکیب رنگ ها، دنیایی از رنگ را در مسجد نصیرالملک رقم زده است.

برای رسیدن به صحن اصلی مسجد نصیرالملک، باید یک دالان ۲۰ متری را پشت سر بگذارید. در دالان مسجد مدتی را نظاره گر طرح‌های زیبای حکاکی شده روی دیوار آن خواهید شد؛ این نقش‌ها شما را مسحور خود خواهند کرد. استفاده از کاشی‌های هفت رنگ و کاشی‌های گره چینی، جلوه گری مسجد نصیرالملک را دوچندان کرده. زیباترین بخش مسجد نصیرالملک، ایوان مروارید است. این ایوان مسحور کننده که در شبستان شمالی قرار دارد، دارای بیشترین و زیباترین تزئینات مسجد است. استفاده از کاشی‌های تک رنگ فیروزه‌ای و ستون‌های سنگی حجاری شده که با نقش‌های هفت رنگ و با پیچ و تاب خاصی روی دیواره حکاکی شده، باعث شده تا این بخش از مسجد عنوان زیباترین بخش، از نظر معماری و طرح‌های به کار رفته را به خود اختصاص دهد.

اگر تا به حال این بنای زیبا را از نزدیک ندیده اید، به شما پیشنهاد می‌کنم دیدن مسجد رنگ‌ها را از دست ندهید و از زیبایی وصف نشدنی آن لذت ببرید. بر خلاف مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان که رنگ‌های غالب در آن آبی و کرم است، این مسجد به مسجد صورتی معروف است؛ چرا که از این رنگ در کاشی‌های داخلی مسجد استفاده زیادی شده است. گردشگران داخلی و خارجی که در حال عکاسی از مسجد هستند تاکید می‌کنند در برنامه سفر باید اول صبح را برای بازدید از مسجد نصیر الملک اختصاص داد تا رقص نور را بر شیشه های رنگی آن به خوبی مشاهده کرد و از زیبایی‌های آن لذت برد.

بعد از مسجدِ نصیر الملک به سمت نارنجستانِ قوام می‌روم. هر جای شهر تاریخی شیراز که قدم می‌گذاری یک بنای هنری چشمت را می‌نوازد. البته تنها شهر شیراز نیست که با این همه آثار، هر رهگذری را با خود می‌برد تا دالان‌های تو در توی تاریخ. فارس، پر است از بنا‌های تاریخی و جاذبه‌های گردشگری.

به قول مصیب امیری مدیر کل میراث فرهنگی و صنایع دستی فارس این استان با دارا بودن بیش از ۳ هزار اثر تاریخی ثبت شده، ۱۰ درصد از کل آثار تاریخی کشور را در خود جای داده که از این نظر فارس مقام نخست کشور را به خود اختصاص داه است. امیری به آثار ثبت شده استان فارس در فهرست میراث جهانی یونسکو هم اشاره می‌کند و می‌گوید از مجموع ۲۳ اثر ثبت شده جهانیِ کشور، ۱۱ مورد تنها در فارس واقع شده که در نوع خود کم نظیر است.

از جمله آثار جهانیِ فارس می‌توان به محور ساسانی، شامل کاخ ساسان در سروستان، شهرِ گور، آتشکده و کاخ اردشیر بابکان در فیروزآباد، شهر تاریخی بیشابور، نقوش برجسته تَنگ چوگان و غار شاپور در کازرون، مجموعه پاسارگاد، بقایای باغ‌های پاسارگاد، باغ ارم شیراز و تخت جمشید در مرودشت اشاره کرد.
فارس، مهدِ شاعرانِ شیرین سخن
مگر می‌شود به فارس سفر کنی، اما به زیارت شاعران و ادیبانش نروی. شیراز، مرکزِ فارس، گوی سبقت را از همه شهر‌های ایران ربوده است. اینجا مهد شاعران، ادیبان و عارفانی است که هر یک از نام و آوازه‌ای بلند برخوردارند. در میان بنا‌های رنگارنگ، آرامگاه یکی از شاعرانِ بزرگ که آوازه اش تا فراسوی مرزهایمان رفته، هر مسافرِ اهل دلی را به سوی خود می‌کشاند. اگر به شیراز سفر کردید و خواستید دل به هوای فرهنگ و ادب بسپارید؛ حافظ نخستین کسی است که شما را به سوی خود می‌خواند تا به فالی خوش، مهمانتان کند.
 نفسِ باد صبا مُشک فشان خواهد شد      عالم پیر دگرباره جوان خواهد شد

شاعرِ نامدار دیگری که او را به درستی پادشاهِ سخن لقب داده اند؛ سعدی است. آرامگاه این شاعر برجسته ی پارسی گو در انتهای خیابان بوستان، در دامنه کوه، کِنارِ باغ دلگُشا در شمال شرق شیراز قرار دارد. اگر می‌خواهید بوستان و گلستان سعدی را با تمام وجود دریابید و بوی خوشِ عشق را استشمام کنید بازدید از آرامگاه او را از دست ندهید همانطور که سعدی خود گفته؛
ز خاکِ سعدیِ شیراز بوی عشق آید      هزار سال پس از مرگِ او گَرَش بویی

به سراغ سیده مرضیه حسینی کارشناس ادبیات می‌روم تا درباره دیگر شاعران نامدار، اما کمتر شناخته شده برایمان بگوید. او می‌گوید مسافران نوروزی که علاقه‌مند به ادب و هنر هستند اگر به شیراز سفر کردند حتما فرصتی فراهم کنند تا علاوه بر زیارت سعدی و حافظ به مقبره باکُویه شیرازی یا علی ابوعبدالله ابن باکویه مشهور به باباکوهی یکی دیگر از عارفان و شاعران شیراز سری بزنند.
آرامگاه این شاعرِ عارف، در دامنه کوهی از رشته کوه‌های شمالی شیراز، سمت چپ دروازه قرآن قرار دارد. قدمت این آرامگاه به دوره آل بویه می‌رسد. این مقبره در حدود ۲ کیلومتر سربالایی و کوهنوردی دارد و به واسطه همین ارتفاع، چشم‌انداز شهر شیراز از کنار مقبره باباکوهی بسیار جذاب و چشم‌نواز است.

وصال شیرازی نیز از بزرگترین شاعران و ادیبان سدهٔ سیزدهم هجری در شیراز است که خانم حسینی به آن اشاره می‌کند. به گفته او دیوان اشعار وصال نزدیک به سی هزار بیت دارد و در مرثیه سرایی از تمامی شاعران هم عصرِ خود گوی سبقت را ربوده است. گفته می‌شود وصال شیرازی شش پسر داشته که همه آن‌ها نیز از شاعران و مشاهیر عصر خود به شمار می‌آمدند. آن گاه که به زیارت احمد به موسی شاهچراغ (ع) رفتید بازدید از آرامگاه وصال شیرازی که در این بقعه متبرکه قرار دارد فراموش نکنید.

کارشناس ادبیات، دفتر شاعران و ادیبان گذشته را که ورق می‌زند به نام شاعران و اهالی فرهنگ و ادب معاصر فارس می‌رسد. از میان چهره‌هایی که آوازه ی ملی دارند زنده یاد نصر الله مَردانی از همه پر آوازه‌تر است. اشعار مردانی پیوند زیبای حماسه و غزل است. کتاب «خون نامهٔ خاکِ» او در سال ۱۳۶۴ به عنوان کتاب برگزیدهٔ سال کشور انتخاب شد.

اگر گذرتان به کازرون در جنوب غرب فارس افتاد؛ زیارت آرامگاه این چهره ی ماندگار ادبیات معاصر ایران را از دست ندهید.
نَرم نَرمَک می‌رسد اینک بهار
گوش کن! صدای قدم های بهار نزدیک می شود. بوی خوش عید به مشام می رسد. همه چیز در فارس آماده ی پذیرایی از میهمانان نوروزی شده تا آب در دل آن ها تکان نخورد.  ۲۲۰ هتل و هتل آپارتمان، بیش از ۱۲۰ خانه مسافر در فارس، ۱۰۰ اقامتگاهِ بوم گردی، ۱۵ هزار کلاس، ۶ کَمپ بزرگ با ظرفیت ۲۷۰ کانکس و  بیش از ۷ هزار و ۶۰۰ چادر مسافرتی در ایام تعطیلات نوروز در استان فارس برای اقامتِ مسافران و گردشگران آماده شده است. همچنین علاقه مندانِ به بازدید از جاذبه های تاریخی امسال می توانند بلیت ها را علاوه بر دستگاه‌های فروش در مراکز گردشگری به صورت اینترنتی هم تهیه کنند.
برای  رفاه حال گردشگران و مسافران نوروزی ساعت های بازدید از اماکن گردشگری فارس هم در نوروز ۹۸ بیشتر می‌شود؛ به نحوی که مجموعه ی فرهنگی حافظ که پربازدید کننده‌ترین سایتِ گردشگری کشور به شمار می‌آید؛ از ساعت ۸ صبح تا یکِ بامداد میزبان میهمانان نوروزی خواهد بود.

مصیب امیری مدیر کل اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس پیش بینی می کند با توجه به اینکه امسال با افزایش ظرفیتِ اقامتی، تدابیر لازم برای اسکان بیش از ۵۰۰ هزار نفر شب اقامت در استان در نظر گرفته شده و از طرفی محور ساسانی و منبّت آباده به ثبت جهانی رسیده، ورود مسافران نوروزی به استان، ۱۵ درصد افزایش یابد. آمار ها نشان می‌دهد پارسال در ایام نوروز، بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از اماکن تاریخی و باستانی فارس بازدید کردند.

بهار نرم نرمک از راه می‌رسد و همه جا رنگ و بوی دیگری می‌گیرد. در این میان سفر به دیارِ پر جاذبه،  شعر خیز و شاعر پرورِ فارس و بازدید از تفرّج گاه‌ها و آثار تاریخی و فرهنگی این سرزمین کهن، طروات و شادابی دیگری به سالِ جدید می‌بخشد. گردشگرِ خوش ذوق و اهل علم و ادب در جوار آرامگاه سعدی از اینکه به شیراز و فارس آمده ابراز خوشحالی می‌کند و پیشاپیش فرارسیدن عید نوروز را به همه تبریک می‌گوید. این گردشگرِ کرمانشاهی که دیارِ خودش پر است از جاذبه‌های تاریخیِ دوره ی ساسانی، با خواندنِ شعری از سعدی از هموطنان دعوت می‌کند سفر به شیراز را حتما در برنامه ی نورزوی خود قرار دهند؛
                                  خوشا تفرجِّ نوروز خاصِّه در شیراز      که بَرکَنَد دلِ مردِ مسافر از وطنش
صدا و سیمای فارس