حافظ خبر - اعتراض مردم شهر برای یک ریال افزایش قیمت

حافظ خبر - تیرهایی به طول سه متر در خیابان‌های اصلی شیراز و پاره‌ای از کوچه‌ها نصب شده بود که قلابی بالای آن بود و مأموران، چراغ‌های دریایی را به آنها آویزان می‌کردند. در خانه‌ها نیز مردم از «لامپا» یا همان چراغ دریایی (بادی) استفاده می‌کردند.
اداره برق شیراز در نبش خیابان سعدی- فردوسی، قبل از هرچیز به سیم‌کشی خیابان‌ها و کوچه‌ها پرداخت. در عین حال چون سطح زندگی و درآمد مردم پایین بود، عامه رغبتی به چراغ برق که آن را چراغ تریک (الکتریک) می‌گفتند، نشان نمی‌دادند. از این رو اداره برق شروع به فرهنگ‌سازی و نشان دادن اهمیت برق به پیشه‌وران کرد. هر مغازه‌داری که می‌خواست محل کسب و کارش در برابر نور چراغ در شب‌ها روشن باشد، باید اجازه سیم‌کشی می‌داد و برای چند ساعت روشنایی در طول شب، دو عباسی، معادل هشت شاهی می‌پرداخت. سوییچ و پریز و کنتوری در کار نبود. اداره، سر شب با روشن کردن خیابان‌ها، برق مغازه‌ها را هم روشن، و حدود ساعت 11 خاموش می‌کرد. اگر کسی می‌خواست از مغازه برود، لامپ را در سر پیچانده و خاموش می‌کرد. با همه اینها چون یکی، دو نفر را برق گرفته بود پاره‌ای از مغازه‌داران و بیشتر خانه‌ها در استفاده از این وسیله تردید داشتند. با آغاز جنگ دوم جهانی و اشتیاق مردم به اخبار خارجی، نیاز به برق روبه‌افزایش رفت.
متقاضیان و مشترکان برق افزایش یافتند و به همان نسبت از قدرت کشش برق کاسته شد؛ به طوری که برق 220 ولت به 110 ولت و کمتر رسید. در چنین شرایطی بود که مردم ترجیح می‌دادند از همان «لامپا» و چراغ دریایی استفاده کنند.
از سال 1329 به این سو، چند ساعتی برق در طول روز هم به مردم داده شد. کار اداره (کارخانه) برق بالا گرفت و دفترش که در خود کارخانه بود به خیابان زند، مجاور دبیرستان شاهپور انتقال یافت. پس از مدتی اداره برق به خودکفایی رسید و برق را به 220 ولت ارتقاء داد.
در سال 1335 اداره برق شیراز، بدون اطلاع قبلی قیمت هر کیلووات برق را از 4 ریال در ماه، به 5 ریال افزایش داد. همین افزایش ناگهانی قیمت، باعث شد مردم شیراز دست به اعتراض بزنند. در شهرهای دیگر مانند اصفهان نیز گران شدن قیمت برق منجر به واکنش‌های مردمی مشابهی شد. در این بین اما یک تفاوت وجود داشت؛ قیمت برق در اصفهان، به ازای هر کیلووات 2ریال بود و به دو و نیم ریال افزایش یافته بود. با اعتراض‌های پیاپی اصفهانی‌ها، همان نیم ریال نیز در قبض‌های برق محاسبه نشد. این در حالی بود که پس از اعتراض مردم شیراز برای برگرداندن قیمت به نرخ پیشین، اداره برق وعده داد که چنین شود، اما در قبوض دریافتی همان 5 ریال محاسبه شده بود.
کارخانه برق شیراز ابتدا به منظور راه انداختن یک کارخانه نخ‌ریسی در خیابان قرآن، نزدیک باغ جهان نما بود که عامه مردم آن را کارخانه نساجی می‌گفتند. این کارخانه به همت «حسین ایگار»، آرین و شرکاء ایجاد شده بود.

منبع: کتاب «بوی شیراز»، حسام‌الدین امامی، نشر نوید