روزی که مسجد نو در شیراز بوی خون گرفت!

به گزارش حافظ خبر؛ در سال 57، گسترش دامنه‌ اعتراض‌های مردم شیراز به‌ویژه چند تظاهرات پی‌درپی كه مبدأ آن مسجد نو شیراز بود، مقامات حكومتی را به خشم واداشت. علاوه بر این، از آنجایی كه موعد برگزاری جشن هنر هم، كه قرار بود از روز عید فطر آغاز شود، برقراری نظم و امنیت و سركوب مخالفت‌ها با برگزاری جشن مزبور برای مقامات محلی حیاتی می‌نمود. از این رو در پنجمین روز ماه رمضان با حمله به معترضان در مسجد نو، مخالفان را به خاك و خون كشیدند. چنین اقدامی در تاریخ شیراز پس از وقایع 15 خرداد 1342 بی‌سابقه بود.
اما ماجرا از آنجا آغاز شد كه در روز 19 مرداد 1357 مطابق با پنجم رمضان 1398 بنا به دعوت آیت‌الله بهاءالدین محلاتی برای اظهار همدردی با مردم اصفهان و كازرون عده‌ زیادی در مسجد نو اجتماع كردند و سید احمد پیشوا برای آنان سخنرانی كرد. پس از خاتمه‌ سخنرانی براساس روال شب‌های گذشته، حاضرین باز با حضور در خیابان حضرتی و فلكه‌ شاهچراغ اقدام به تظاهرات نمودند. در نتیجه با دخالت پلیس و آغاز زد و خورد شدید بین طرفین عده‌ای كشته و مجروح شدند. در یكی از گزارش‌های ساواك در مورد تظاهرات مزبور چنین آمده است: «در حدود 8 هزار نفر از قشریون مذهبی و عناصر اخلالگر در شهر شیراز به تظاهرات اخلالگرانه مبادرت كردند كه در نتیجه‌ مقابله‌ مأموران با اخلالگران 15 نفر در اثر اصابت گلوله، مجروح و 2 نفر نیز كشته شدند. همچنین نوجوانی دوازده ساله و ده ساله براثر پرتاب سنگ كشته و مجروح شدند».
براساس گزارش دیگر ساواك در این حادثه 20 نفر از تظاهركنندگان و 33 نفر از مأموران مجروح و 98 نفر توسط مأموران انتظامی و امنیتی دستگیر شدند. درحالی‌كه براساس این گزارش تیراندازی به سوی تظاهركنندگان زمانی آغاز شد كه آنان مبادرت به ایجاد حریق و تخریب اتومبیل‌های پلیس و ارتشی و حمله به مأمورین نمودند. اما روزنامه‌ نوید در این ارتباط، گزارشی برخلاف ادعای مزبور ساواك ارائه كرده است. 
در این گزارش چنین آمده است: «تیراندازی و درگیری كه از ساعت 2 بعد از ظهر شروع شده بود، در محوطه و حتی صحن شاهچراغ تا 5 ساعت ادامه یافت و مردم به خاك می‌افتادند. نیروهای مسلح شاه صدها دوچرخه و موتورسیكلت و خودروی مردم را اطراف مسجد نو آتش زدند. تنها در فاصله‌ بین مسجد نو و شاهچراغ، 200 نفر بر اثر گلوله مجروح شدند. تظاهركنندگان نیز یك جیپ و یك كامیون ارتشی را به آتش كشیدند. جوان‌ها از روی بام مسجد نو و ساختمان‌های اطراف با سنگ به شلیك مسلسل‌ها جواب می‌دادند، گویی مرگ معنی نداشت. كماندوهای ارتشی پس از ساعت‌ها نبرد و كشتار، به یاری هلیكوپترهای مجهز به مسلسل، مردم مجروح و خسته را عقب راندند.»
رجبعلی طاهری كه خود یكی از دست‌اندركاران تظاهرات مزبور بود، در ارتباط با حادثه‌ مزبور می‌گوید: «حمله‌ مأموران به مسجد نو و شهید و مجروح كردن عده‌ای از مردم كه برای نخستین بار در وقایع انقلاب در سال 1357 به وقوع می‌پیوست، شور و حال عجیبی در بین مردم ایجاد كرد.» وی می‌افزاید: «از آنجایی كه او و افراد گروهش در توزیع اعلامیه جهت برگزاری مراسم مزبور و در تداركات آن نقش داشتند دستگیر و به سه ماه زندان محكوم ‌شدند.» او با عده‌ زیادی از دانشجویان و دانش‌آموزان دستگیرشده برای گذراندن دوران حبس در زندان عادل‌آباد شیراز زندانی ‌شدند.
هم‌زمان با وقایع شیراز در اصفهان نیز در 19 مرداد 1357 در نتیجه­ی اقداماتی كه در حمله به منزل آیت‌الله سیدحسین خادمی اصفهانی به منظور پایان دادن به تحصن مخالفان انجام شد، در اثر درگیری بین مأمورین دولتی و متحصنین، مأموران مبادرت به تیراندازی نمودند كه در نتیجه‌ آن پنج نفر از معترضان كشته و عده‌ای مجروح شدند. كشتار هم‌زمان شیراز و اصفهان علاوه بر انعكاس وسیع در رسانه‌های داخلی و خارجی واكنش‌های علما، روحانیون و جناح‌های مختلف دست‌اندركار در انقلاب را برانگیخت.
در نخستین واكنش به این واقعه در شیراز علمای شیراز با اجتماع در منزل آیت‌الله بهاءالدین محلاتی، با صدور اعلامیه‌ای روز 21/5/1357 را عزای عمومی اعلام كردند. در این اعلامیه كه تحت عنوان «استیضاح از رژیم غیرقانونی ایران» منتشر شد، چنین آمده بود: «بار دیگر رژیم سفاك ایران در شهر مذهبی شیراز دست به جنایات دیگری زد. عصر پنج‌شنبه پنجم رمضان هنگامی كه مردم بی‌دفاع و بی‌سلاح در مسجد نو شیراز مشغول انجام فرایض مذهبی بودند، بی‌شرمانه مورد هجوم ناجوانمردانه‌ افراد مسلح پلیس و نظامی قرار گرفتند و این حمله در مدت كوتاهی ده‌ها كشته و صدها زخمی برجای گذاشت. ضمن اظهارنظر و انزجار از اعمال ضداسلامی و ضدانسانی رژیم حاكم، اكنون از این حكومتی كه مدعی مسلمانی و اعطای آزادی است، سؤال می‌كنیم؛ به چه مجوزی و با چه ضابطه‌ اسلامی مرتكب این اعمال وحشیانه شده و مردم بی‌گناه و بی‌دفاعِ ما را به خاك و خون كشیده است؟ بدین­وسیله مراتب نفرت خود را اعلام می‌داریم تا جهانیان از وضع أسف‌انگیزی كه بر مردم مسلمان ایران می‌گذرد، آگاه باشند.»
علمای شیراز در بیانیه‌ دیگری با توجه به كشتار رژیم و فجایع پیش‌آمده در شیراز روز شنبه 21 مرداد مصادف با هفت رمضان را عزای عمومی اعلام كردند.