گفته می‌شود جمعبندی نهایی مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای موسوم به «1+5» امروز ساعت 13 به وقت تهران اعلام می‌شود.
توافق هسته ای قطعی شد/ دولت در تدارک جشنهای خیابانی/ توکلی: توافق نیازمند تایید مجلس است/ آیا در توافقنامه هسته ای «مصالح کشور» لحاظ می شود؟
تاریخ انتشارسه شنبه ۲۳ تير ۱۳۹۴ ساعت ۱۱:۰۶
قرار است ظهر امروز نشست فراگیر وزرای خارجه ایران و «1+5» برگزار و جمعبندی نهایی مذاکرات اعلام شود. خبرگزاری تاس به نقل از منابع دیپلماتیک نوشته است پس از جمعبندی مذاکرات، پیش‌نویس قطعنامه مربوطه ظرف مدت کوتاهی به شورای امنیت سازمان ملل می‌رود.
آخرین از مذاکرات هسته ای از شب گذشته تا کنون
15:30 همزمان با پایان قرائت بیانیه از سوی ظریف و کری، سخنرانی رئیس جمهور آمریکا درباره توافق با ایران شروع شد
14:45 متن کامل توافق در قالب یک فایل PDF منتشر شده است.
14:40 اعضای هیئت دولت و رئیس‌جمهور امشب مهمان ضیافت افطاری رهبر انقلاب هستند.
14:25 در حالی که تصاویری از اماده‌سازی محل سخنرانی رئیس‌جمهور روحانی منتشر شده است، برنامه اوباما برای اعلام نظر درباره توافق هسته‌ای در ساعت 15:30 به وقت تهران نیز اعلام شد.
14:25 جلسه عمومی ایران و 5+1 پایان یافت
14:10 صرافی های تهران خرید و فروش دلار و سایر ارزهای مهم را متوقف کرده اند. قیمت دلار در بازار آزاد کاهش یافته اما صرافی ها از خرید و فروش دلار فعلا خودداری می کنند.
14:00 محدودیت برنامه غنی سازی ایران برای 8 سال ادامه خواهد داشت و پس از طی دوره 8 ساله محدودیت، ظرفیت غنی سازی ایران توسعه خواهد یافت.
13:50 وزیر انرژی ترکیه توافق هسته‌ای را اتفاقی بسیار مثبت دانست
13:41 رئیس سازمان انرژی اتمی در واکنش به توافق هسته‌ای به‌‌دست آمده: هیئت مذاکره‌کننده تمامی"خطوط قرمز"کشور را رعایت کرده است
13:40 توئیتر روحانی: توافق نشان‌دهنده کار بر اساس تعامل سازنده است. با حل بحرانی غیرضروری، افقی جدید در برابر چالش‌های مشترک گشوده شده است.
13:35 موگرینی: ما حالا باید باز به مذاکرات مان پشت در های بسته ادامه بدهیم./ قسمت عمومی جلسه پایان یافت. ادامه جلسه پشت درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران برگزار خواهد شد
13:30 ظریف: ما به یک توافق کامل شاید نرسیده باشیم اما به یک توافق جامع رسیده ایم./ فصل جدیدی از امید را آغاز می‌کنیم/ ظریف: من باید از همه کسانی که در این مسیر همکاری کردند تشکر کنم.
13:30 جلسه مشترک ایران و 5+1 که خبرنگاران ایرانی ترجیح می‌دهند ان را جلسه هفت کشور بزرگ بنامند در حال آغاز است.
13:28 نفتالی بنت وزیر آموزش رژیم اسرائیل: امروز روز تولد یک قدرت هسته‌ای است. این روز یکی از سیاه‌ترین روزهای تاریخ جهان است
13:20 علی واعظ در توئیتر خود نوشته است که طبق ابتکار مربوط به برداشته شدن تحریم تسلیحاتی ایران، تحریم تسلیحات دفاعی سریع‌تر از تحریم تسلیحات تهاجمی برداشته خواهد شد.
13:00 خبر توافق هسته‌ای، باعث کاهش دو درصدی قیمت نفت خام در بازارهای اروپا و آمریکا شده است.
12:25 نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در ادامه اظهارنظرهایش در قبال مذاکرات هسته‌ای گفت که «توافق هسته‌ای ایران یک اشتباه بد تاریخی است».
12:20 آمانو: این نقشه راه روندی را شروع می‌کند که تا انتهای سال ٢٠١٥ است. جلسه‌های فنی و تدابیر فنی انجام می‌شود و توافق جداگانه درخصوص پارچین انجام خواهد شد.
صالحی پس از امضای نقشه راه با آژانس گفت:در این توافق با انجام اقداماتی توسط ایران و آژانس تمام مسائل گذشته به طور کامل حل مي شود
11:55 یک مقام نزدیک به تیم مذاکره کننده ایرانی گفت: جمعبندی ۲۲ ماه مذاکرات انجام شده در دوره‌های مختلف طی روز جاری اعلام خواهد شد.
11:46 «تزیپی هوتوولی» معاون وزیر خارجه رژیم صهیونیستی با اشاره به خبرها درباره توافق هسته‌ای گفت که این «تسلیم شدن» است و تل‌آویو با ابزارهای دیپلماتیک مانع آن خواهد شد.
11:50 رویترز: تحریم‌های تسلیحاتی ایران ادامه خواهد داشت؛ به گفته دیپلمات‌ها در جمعبندی توافق ایجاد شده تحریم تسلیحاتی سازمان ملل به مدت 5 سال و تحریم موشکی به مدت 8 سال دیگر ادامه خواهد داشت.
11:30 عکاسان و تصویربرداران راهی مقر سازمان ملل و خبرنگاران نیز عازم مرکز رسانه‌های اتریش شدند
11:15 خبرگزاری انگلیسی رویترز به نقل از یک منبع دیپلماتیک از توافق ایران و ۱+۵ بر سر برنامه هسته‌ای ایران خبر داد.
10:35 کاترین ری سخنگوی موگرینی رسماً برگزاری نشست جامع در ساعت 13 به وقت تهران و پس از آن نشست خبری در آستریا سنتر را تائید کرد
08:20 جلسه معاونان وزرای خارجه ایران و «1+5» تا ساعت چهار و نیم بامداد طول کشید.
معاونان و مدیران سیاسی «پنج به‌علاوه یک» از ساعت 8 صبح (به وقت محلی-10:30 تهران) نشست هماهنگی داخلی خواهند داشت.
07:44 بلومبرگ: رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران مرحله‌به‌مرحله است و 8 سال طول می‌کشد
06:37 ریانووستی: نامی از برداشتن فوری تحریم‌ها در توافق نهایی نیامده
خبرگزاری تاس: تا پایان سال در خصوص برداشتن تحریم‌ها توافق خواهد شد
05:50 حمله شدید «رون درمر» سفیر رژیم صهیونیستی در آمریکا به توافق احتمالی هسته‌ای. او مدعی شد: «اسرائیل و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، نه بر روی میز مذاکرات، بلکه در منوی مذاکرات بوده‌اند». بر اساس این کنایه، وی مدعی است که منافع رژیم متبوعش و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 نادیده گرفته شده است.
05:35 اخبار و اطلاعات واصله حکایت از آن دارد که جلسه وزرای خارجه ایران و شش کشور موسوم به 1+5، در ساعت 10:30 به وقت وین (13 به وقت تهران) قطعی شده است
05:01 اتحادیه اروپا اجرای تحریم‌های ایران را تا پایان سال متوقف می‌کند
04:56 تا این لحظه هنوز زمان دقیق نشست عمومی وزرای خارجه ایران و 6 کشور در مقر سازمان ملل نهایی نشده است
04:44 ساعت 10:00 به وقت وین نشست جامع در مقر سازمان ملل برگزار می‌شود
04:25 خبرنگار روس از اعلام جمعبندی مذاکرات در ساعت 8:30 به وقت گرینویچ (13:00 به وقت تهران) خبر داد
04:25 فابیوس 45 دقیقه دیگر برای خبرنگاران فرانسوی نشست توجیهی برگزار می‌کند
04:18 سی ان ان: توافق انجام شده و فقط کاغذهای توافق در حال آماده شدن است
04:11 لاوروف زمان خروج از هتل گفت، «می‌روم بخوابم»
04:11 رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا گفته رأی‌گیری درباره متن توافقنامه هسته‌ای احتمالی ایران و گروه 1+5 تا ماه سپتامبر انجام نمی‌شود.
04:05 سایر وزرای خارجه در حال خروج از هتل هستند
04:05 ظریف، کری، اشتاین مایر و هاموند به گفت‌وگو نشستند
04:04 جلسه سازمان ملل به احتمال قوی امشب نخواهد بود
03:58 جلسه معاونان همچنان ادامه دارد
03:55 یک خبرگزاری انگلیسی از قول منبع خود مدعی شده پیش‌نویس متن توافق هسته‌ای بین ایران و 1+5 خواستار دسترسی سازمان ملل به تمامی سایت‌های مشکوک ایران است.
03:52 نشست داخلی 6 کشور پس از یک ساعت پایان یافت
03:45 خبرگزاری تاس روسیه نوشته است که وزیر خارجه ایران هم به زودی به نشست 1+5 ملحق می‌شود. این خبرگزاری نشست کنونی را «تعیین‌کننده» توصیف کرده است
03:40 روحانی پس از اعلام جمع بندی بصورت زنده با مردم صحبت می‌کند
03:33 یک روزنامه صهیونیستی گزارش داده نخست‌وزیر این رژیم، کنگره آمریکا را آخرین تیر ترکش برای جلوگیری از توافق هسته‌ای ایران و 1+5 می‌بیند
03:33 شورای امنیت سازمان ملل متحد هشت قطعنامه علیه ایران دارد که در چهار قطعنامه آن تحریم‌های شدیدی بر مبادلات تکنولوژی، خرید و فروش سلاح و تجهیزات هسته‌ای وضع شده است و قرار است این تحریم‌ها با قطعنامه جدید لغو شوند
03:23 نشست عراقچی و روانچی با شرمن و رابرت مالی آغاز شد
03:01 وزیر خارجه چین در نشست داخلی 1+5 حضور پیدا نکرد و به جای او سفیر چین در این جلسه حاضر شد
02:45 جلسه وزرای خارجه1+5 آغاز شد به منظور هماهنگی داخلی
02:36 مسئول رسانه‌ای تیم مذاکره‌کننده آمریکا شایعات مربوط به زمانبندی امشب را رد کرد.
02:26 دیپلمات ایرانی به خبرنگار سی ان ان: بسیار نزدیک شده‌ایم اما هنوز نرسیده‌ایم
02:20 فیلمبرداران راهی مقر سازمان ملل در وین شدند تا از مراسم قرائت متن توافق به طور زنده گزارش تهیه کنند
02:04 نشست ظریف، کری و موگرینی تمام شد
01:42 وزرای خارجه ایران، آمریکا و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از دقایقی قبل به گفت‌وگو پرداختند و نشست معاونان و کارشناسان نیز در جریان است
00:59 خبرگزاری رویترز مدعی شده که خبر اعلام جمع بندی بامداد امشب صحت ندارد
00:29 به خبرنگاران حاضر در وین اعلام شده است که فعلا در محل برگزاری مذاکرات بمانند. به نوشته خبرگزاری آسوشیتدپرس، دلیل اعلام بامداد جمعبندی مذاکرات، این است که برخی از وزرا قصد دارند زودتر وین را ترک کنند
00:27 آسوشیتدپرس: جمعبندی مذاکرات احتمالا تا ساعاتی دیگر اعلام می‌شود خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از دیپلمات‌ها مدعی شده است که توافق هسته‌ای بامداد سه‌شنبه اعلام می‌شود
00:26 خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از دیپلمات‌ها مدعی شده است که توافق هسته‌ای بامداد سه‌شنبه اعلام می‌شود
این دیپلمات که خواسته نامش فاش نشود، به خبرنگاران گفته است که به احتمال زیاد توافق ساعت 2 بامداد به وقت وین (4:30 به وقت تهران) با حضور وزرای خارجه هفت کشور، اعلام می‌شود
00:26 وزارت خارجه اتریش:کنفرانس خبری در آستریا سنتر خواهد بود/ مراسم پایانی در مقر سازمان ملل در وین
00:10 روایت گاردین از روند اجرای توافق هسته‌ای احتمالی ایران و 1+5
آمادگی دولت برای برگزاری جشن هسته ای
عبدالرضا رحمانی فضلی روز دوشنبه در حاشیه هفتاد و پنجمین جلسه شورای اجتماعی کشور در جمع خبرنگاران افزود: اگر موضوع هسته ای ختم به خیر شود مردم به صورت خودجوش این موضوع را جشن می گیرند و ما آمادگی لازم را برای برگزاری این جشن داریم.
وی تاکید کرد که به همه استان ها و نیروی انتظامی اعلام کرده ایم تا در صورت توافق هسته ای شرایط مناسبی را برای حضور مردم مهیا کنند.
وزیر کشور در عین حال یادآور شد : تاکنون چیزی با عنوان برگزاری جشن هسته ای به وزارت کشور ابلاغ نشده است.
احمد توکلی: توافق نیازمند تایید مجلس است
احمد توکلی نماینده مردم تهران در مجلس در تحلیل روند یک هفته گذشته مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ گفت: فکر می‌کنم وقتی طرف مقابل مصمم بودن رهبری و تیم مذاکره کننده برای حفظ حقوق و دستاوردهای هسته‌ای کشور و رفع تحریم‌های ظالمانه را دید کمی از مواضع زیاده‌خواهانه خود کوتاه آمد و احتمالا بین آنها اختلافاتی افتاد که دوباره به میز مذاکره برگشتند.
وی همچنین ادامه داد: این طبیعی است که هر طرف این مذاکرات بر مواضع خود مصر باشد ولی من احتمال بیش از ۵۰ درصد می‌دهم که آمریکا از مواضع خود کوتاه می‌آید و حقوق ایران را می‌پذیرد. البته اینهم دلیلی دارد، زیرا حزب دموکرات و شخص آقای اوباما به این توافق فوق‌العاده نیاز دارد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس رفع تحریم‌ها را شرط لازم توافق عنوان کرد و گفت: نکته‌ای دیگر در این مذاکرات وجود دارد این است که وقتی رهبری اصرار دارند تحریم‌ها در این مذاکرات باید برداشته شود و تیم مذاکره کننده هسته‌ای ما با پشتکار برای رسیدن به توافقی که تحریم‌ها لغو شود تلاش می‌کند، اگر تحریمی برداشته نشود، توافق چه فایده‌ای دارد. ما در این مذاکرات به دنبال رفع تحریم‌ها با حفظ حقوق به دست آمده هسته‌ای هستیم تا فشاری که در نتیجه تحریم بر مردم روا داشته شده از روی دوش مردم برداشته شود. اگر ساختار این تحریم‌ها برداشته نشود این مذاکرات چه فایده‌ای دارد؟.
وی در ادامه افزود: یا باید کلیه تحریم‌ها در روز اجرای توافق طرفین لغو شود یا اینکه نباید توافقی امضا گردد. ایران برای اعتمادسازی تلاش زیادی کرده است. به ما تهمت ساخت بمب هسته‌ای زدند، ولی خودشان متوجه شدند که ایران بمب هسته‌ای ندارد و نمی‌سازد. با این شرایط چه حقی وجود دارد که ما را تحریم کنند. تحریم بنا به دلایل زیادی ظالمانه است و باید برداشته شود و اگر برداشته نشود انگار چیزی به دست نیاورده‌ایم.
نماینده مردم تهران در مجلس با اشاره به اینکه توافق صورت گرفته، در مجلس ایران نیز علی‌القاعده تصویب می‌شود گفت: توافقی که به تأیید رهبری و شورای عالی امنیت ملی برسد مجلس نیز آن توافق خوب را خواهد پذیرفت. ولی در آنسو، طرف مقابل مشکلات بیشتری برای تصویب توافق در مجالس خود دارد. آنها مانند ما رهبری که مورد احترام باشد و وظیفه هماهنگی دارد را ندارند و قطعا مشکلات بیشتری خواهند داشت. البته به نظر می‌آید در آمریکا هم بین دو حزب بزرگ این کشور توافقاتی وجود دارد که بعید می‌دانم سر راه توافق صورت گرفته مشکل خاصی ایجاد شود.
آیا در توافقنامه «مصالح کشور» لحاظ می شود؟
در آستانه اعلام توافق ایران و ۱+۵ آنچه بیش از همه مورد توجه محافل خبری و تحلیلی قرار گرفته است، محتوای توافق ایران و شش کشور و فهرست تعهدات دو طرف است، این در حالی است که تاکید مذاکرهکنندگان ایرانی و غربی و همچنین درز بخشهایی از توافق به رسانهها حاکی از آن است که آنچه در لوزان مورد توافق طرفین قرار گرفته است، به صورت تفصیلی بعنوان محتوای توافق ایران و ۱+۵ قرار گرفته است.
به گزارش رجانیوز، در شرایطی که پس از پایان مذاکرات لوزان، تیم ایران اصرار بر این داشت که توافقی با طرف مقابل صورت نگرفته است، اما اظهار نظرها و البته اسناد منتشر شده حاکی از توافق بر سر چارچوبی است که امریکا بصورت رسمی از آن بعنوان «پارامترهای حاکم بر توافق نهایی» نام برده است.
این در حالی است که بنا بر اعلام طرف‌های مذاکره کننده همین چارچوب، در این روزها به عنوان مبنای توافق نهایی قرار گرفته و حال آنکه بر اساس فکت شیت منتشر شده از سوی امریکا پس از مذاکرات و همچنین بیانیه مشترک ظریف و موگرینی، تعهدات پذیرفته شده از سوی ایران در لوزان، هیچ نسبتی با خطوط قرمز مشخص شده از سوی ارکان نظام نداشته، و عملا هشت خط قرمز اصلی ایران در مذاکرات که پس از لوزان به صراحت و کرات از سوی رهبری معظم انقلاب بر آن تاکید شد را نقض کرده است.
در حوزه تعهدات طرفین بر اساس متنهای منتشر شده رسمی یعنی فکت شیت امریکا و همچنین بیانیه ظریف و موگرینی، تعهدات زیر به عنوان تعهدات طرفین توافق شده است و حال آن این تعهدات نسبتی با خطوط قرمز مطرح شده از سوی رهبر معظم انقلاب نداشته است.
در بیانیه مشترک ظریف و موگرینی نیز درباره مبنا بودن این توافقات اینگونه تصریح شده است که:
تصمیم امروز ما که مبنای مورد توافق برای متن نهایی برنامه جامع مشترک اقدام را پایه ریزی می کند بسیار مهم است. اکنون می توانیم مجددا نگارش متن توافق نهایی و ضمایم آن را با بهره گرفتن از راه حل هایی که در این چند روز به آنها دست یافته ایم، شروع کنیم. همچنان که ایران برنامه صلح آمیز هسته ای خود را دنبال می کند، سطح و ظرفیت غنی سازی و میزان ذخایر ایران برای دوره های زمانی مشخص، محدود خواهد شد و نطنز تنها مرکز غنی سازی ایران خواهد بود. تحقیق و توسعه غنی سازی در ایران بر روی ماشین های سانتریفیوژ بر اساس یک جدول زمانی و سطح توافق شده، انجام خواهد شد.
اما می توان شاکله تعهدات در لوزان را مبتنی بر بیانیه لوزان و همچنین فکت شیت امریکا به مواردی تقسیم کرد که البته تطابق آن با خطوط قرمز در نظر گرفته شده از سوی ارکان نظام، کاری ساده و آسان خواهد بود.
غنی‌سازی
در بیانیه مشترک ظریف و موگرینی درباره غنی سازی به تعطیلی غنی سازی در فردو اشاره شده است که بر مبنای آن ایران متعهد شده تا:
فوردو از یک سایت غنی سازی به یک مرکز هسته ای، فیزیک و فن آوری تبدیل خواهد گردید. در این مرکز همکاری بین المللی در حوزه های تحقیق و توسعه ی مورد توافق مورد تشویق قرار خواهد گرفت. مواد شکافت پذیر در فوردو نخواهد بود.
اما فکت شیت امریکا این تعهدات در حوزه غنی سازی را اینگونه توضیح و شرح داده است:
- تعداد سانتریفیوژهای ایران از ۱۹۰۰۰ کنونی به ۶۱۰۴ دستگاه میرسد، که در ۱۰ سال آینده تنها ۵۰۶۰ عدد از آنها اورانیوم غنی‌سازی خواهد کرد. تمامی سانتریفیوژها از نوع IR-۱ خواهد بود.
- ایران موافقت کرده دستکم به مدت ۱۵ سال، بالای ۳.۶۷درصد غنی‌سازی نکند.
- ایران موافقت کرده است که به مدت دستکم ۱۵ سال، ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را از مقدار ۱۰۰۰۰ کلیوگرم کنونی، به ۳۰۰ کیلوگرم کاهش دهد.
- تمامی سانتریفیوژهای اضافی ایران تحت نظارت آژانس ذخیره شده و تنها برای جایگزینی سانتریفیوژهای فعال مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- ایران موافقت کرده است که تا ۱۵ سال هیچ تأسیسات غنی‌سازی تازه‌ای نسازد.
- زمابندی گریز ایران (زمانی که طول می‌کشد ایران مواد غنی‌شده کافی برای یک سلاح داشته باشد) در حال حاضر بین ۲ تا ۳ ماه ارزیابی می‌شود. این زمانبندی ذیل این چارچوب، برای دستکم ۱۰ سال، به دستکم یک سال افزایش می‌یابد.
ایران تأسیسات خود در فردو را تبدیل می‌کند، به نحوی که دیگر برای غنی‌سازی اورانیوم به کار نرود
- ایران موافقت کرده تا به مدت دستکم ۱۵ سال در تأسیسات فردو غنی‌سازی اورانیوم انجام ندهد.
- ایران موافقت کرده تا تأسیسات فردو را به نحوی تبدیل کند که تنها برای اهداف صلح‌آمیز به کار گرفته شود (به مرکز تحقیقات هسته‌ای، فیزیک، فناوری)
- ایران موافقت کرده تا دستکم به مدت ۱۵ سال در فردو تحقیقات و توسعه مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم انجام ندهد.
- ایران به مدت دستکم ۱۵ سال هیچ مواد شکافت‌پذیری در فردو نخواهد داشت.
- تقریبا دو سوم سانتریفیوژها و زیرساخت‌های فردو حذف خواهد شد. سانتریفیوژهای باقی‌مانده نیز اورانیوم غنی نخواهد کرد. تمامی سانتریفیوژها و زیرساخت‌های مربوطه تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار می‌گیرد.
ایران برای ۱۰ سال، تنها در تأسیسات نطنز و با تنها ۵۰۶۰ سانتریفیوژ نسل اول( IR-۱ ) اورانیوم غنی‌سازی می‌کند.
- ایران موافقت کرده تا برای ۱۰ سال، تنها با استفاده از سانتریفیوژهای نسل اول خود( IR-۱ ) در نطنز غنی‌سازی کرده و تمامی سانتریفیوژهای پیشرفته خود را برمی‌دارد.
- ایران ۱۰۰۰ سانتریفیوژ( IR-M۲ ) خود را که در حال حاضر در نطنز نصب شده، برداشته و به مدت ۱۰ سال آنها را در انبار تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار می‌دهد.
- ایران برای دستکم ۱۰ سال از مدل‌های ( IR-۲ )، ( IR-۴ )، ( IR-۵ )،( IR-۶ ) یا( IR-۸ ) برای تولید اورانیوم غنی‌شده استفاده نمی‌کند. ایران بر اساس یک زمانبندی و مولفه‌هایی که با ۱+۵ مورد توافق قرار می‌گیرد، با سانتریفیوژهای پیشرفته خود، فعالیتهای تحقیقات و توسعه خواهد داشت.
- برای ۱۰ سال، غنی‌سازی و تحقیقات و توسعه غنی‌سازی محدود خواهد بود، تا از زمان گریز یک ساله اطمینان حاصل شود. پس از ۱۰ سال، ایران به طرح غنی‌سازی و تحقیقات و توسعه غنی‌سازی که به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه شده و مطابق با برنامه اقدام مشترک جامع و ذیل پروتکل الحاقی مقید خواهد بود، که منجر به محدودیتهای مشخص بر ظرفیت غنی‌سازی می‌شود.
رهبر معظم انقلاب در چند سخنرانی به صورت مفصل به موضوع ضرورت حفظ دستاوردهای صنعت هسته‌ای کشور اشاره کرده و از لزوم برخورداری ایران از حق تحقیق و توسعه بدون مانعی خاص سخن گفته بودند:
حرکت علمی، هسته‌ای به هیچ وجه نباید متوقف یا کند شود ... مذاکره کنندگان ایرانی باید بر ادامه تحقیق و توسعه و پیشرفت هسته‌ای پافشاری کنند ... کسی حق مداخله بر روی دستاوردهای هسته ای را ندارد و کسی هم این کار را انجام نمی‌دهد ... مسئولان باید در مورد دستاوردهای هسته‌ای تعصب داشته باشند. (دیدار با مسئولان سازمان انرژی اتمی)
توسعه‌ى علمى و فنّى هسته‌اى در ابعاد گوناگون، به‌هيچ‌وجه نبايستى متوقّف بشود. (دیدار با مداحان پس از توافق لوزان)
در طول سالهای محدودیت هم باید تحقیق و توسعه ادامه داشته باشد. آنها می‌گویند در مدت ۱۲ سال هیچ کاری نکنید اما این، یک حرف زور مضاعف و غلط مضاعف است. (دیدار با مسئولان نظام پیش از آغاز دور نهایی گفتگوها)
بازرسی و شفافیت
موضوع نحوه بازرسی از فعالیتهای هسته‌ای ایران یکی از بحث برانگیز ترین تعهدات صورت گرفته در لوزان بود که واکنشهای گستردهای را در داخل کشور به دنبال داشت. بر اساس بیانیه لوزان که توسط ظریف و موگرینی قرائت شد، ایران در این زمینه به چهار سطح از بازرسی‌های کاملا غیر متعارف متعهد شده بود:
یک مجموعه اقدامات برای نظارت بر اجرای مفاد برجما (JCPOA) شامل کد اصلاحی ۳.۱ و اجرای پروتکل الحاقی (تا هنگام تصویب در مجلس) مورد توافق واقع شده است. به آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه داده خواهد شد تا از فن آوری های مدرن استفاده کند و به منظور روشن کردن موضوعات گذشته و حال ، دسترسی های آژانس که روی رویه آن توافق شده تقویت خواهد شد.
این در حالی است که فکت شیت امریکا در تشریح این تعهد ایران اعلام کرد:
آژانس بین‌المللی به تأسیسات هسته‌ای ایران، از جمله به تأسیسات غنی‌سازی این کشور در نطنز و تأسیسات غنی‌سازی پیشین آن در «فوردو» دسترسی منظم خواهد داشت و در این راستا از پیشرفته‌ترین و مدرن‌ترین فناوری‌های نظارتی استفاده خواهد کرد.
- بازرس‌ها به زنجیره تأمین که پشتیبان برنامه هسته‌ای ایران است، دسترسی خواهند داشت. سازوکارهای بازرسی و شفافیت جدید با نظارت دقیق بر اجزا و مواد هسته‌ای ایران از انحراف این برنامه به سمت برنامه‌ای مخفیانه جلوگیری خواهد کرد. بازرس‌ها به زنجیره تأمین که پشتیبان برنامه هسته‌ای ایران است، دسترسی خواهند داشت. سازوکارهای بازرسی و شفافیت جدید با نظارت دقیق بر اجزا و مواد هسته‌ای ایران از انحراف این برنامه به سمت برنامه‌ای مخفیانه جلوگیری خواهد کرد.
- بازرس‌ها به معاون اورانیوم دسترسی خواهند داشت و در کارخانه‌های اورانیوم که ایران به مدت ۲۵ سال اقدام به تولید کیک زرد کرده پایش مستمر انجام خواهد داد.
- بازرس‌ها از روتورهای سانتریفیوژ ایران نظارت مستمر به عمل خواهند آورد و تأسیسات تولید و ذخیره اورانیوم ایران را برای ۲۰ سال در معرض نظارت قرار خواهند داد. پایگاه ساخت سانتریفیوژ ایران متوقف شده و تحت نظارت مستمر قرار خواهد گرفت.
- تمامی سانتریفیوژها و زیرساخت‌های برداشته شده از فوردو و نطنز تحت نظارت مستمر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار خواهند گرفت.
- یک کانال تدارکاتی انحصاری به منظور نظارت و تأیید تک تک موارد مربوط به تأمین، فروش و انتقال مواد و فناوری‌های هسته‌ای و مواد دارای استفاده‌های دوگانه به ایران ایجاد خواهد شد.
- ایران با اجرای پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موافقت کرده که به آژانس امکان اطلاعات و دسترسی بیشتر به برنامه هسته‌ای ایران، هم در تأسیسات اعلام شده و هم در تأسیسات اعلام‌نشده فراهم می‌آورد.
- ایران ملزم خواهد بود به آژانس دسترسی‌های لازم برای تحقیق درباره تأسیسات مشکوک این کشور یا تحقیق درباره ادعاهای وجود تأسیسات غنی‌سازی پنهان، تأسیسات تبدیل (اورانیوم)، تأسیسات تولید سانتریفیوژ یا تأسیسات تولید کیک زرد در هر نقطه از آن کشور فراهم کند.
- ایران موافقت کرده کد اصلاحی ۳.۱ که مستلزم اطلاع‌رسانی زودهنگام درباره ساخت تأسیسات جدید است را اجرا کند.
- ایران اقدام به اجرای مجموعه‌ای مورد توافق از اقدامات برای پرداختن به نگرانی‌های آژانس بین‌الملل انرژی اتمی درباره جنبه‌های نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای خود خواهد کرد.
با این حال رهبر معظم انقلاب به صراحت از غیر ماذون بودن نیروهای نظامی برای دادن اجازه بازرسی از مراکز نظامی گفته و اعلام کردند که اجازه بازرسی و مصاحبه غیر متعارف را نخواهند داد:
حالا در همین مذاکرات باز حرفهای تازه‌ای میزنند. [مثلا] بازرسی‌ها، گفتیم که اجازه نمیدهیم از هیچ‌یک از مراکز نظامی هیچ بازرسی‌ای از سوی بیگانگان صورت بگیرد ... ما اجازه نمیدهیم به حریم دانشمندان هسته‌ای ما و دانشمندان در هر رشته‌ی حسّاس و مهمّی، اندک‌اهانتی بشود. (بیانات در بازدید از دانشگاه افسری امام حسین علیه السلام)
با بازرسی‌های غیرمتعارف و پرس و جو از شخصیتها را هم به هیچ‌وجه بنده موافق نیستم. بازرسی از مراکز نظامی را هم نمی‌پذیریم همچنان که قبلاً هم گفتیم. (بیانات پس از توافق لوزان در دیدار با جامعه مداحان)
روابط آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران باید بصورت متعارف و غیر فوق العاده باشد.(دیدار با مدیران سازمان انرژی اتمی)
رآکتورها و بازفرآوری
در این حوزه نیز بر اساس بیانیه لوزان که توسط ظریف و موگرینی قرائت شد، ایران تعهد کرده است:
رآکتور تحقیقاتی مدرنیزه آب سنگین در اراک با همکاری مشترک بین المللی بازطراحی و نوسازی خواهد شد به گونه ای که پلوتونیوم با قابلیت تسلیحاتی در آن تولید نگردد. بازفرآوری صورت نخواهد گرفت و سوخت مصرف شده صادر خواهد گردید.
این در حالی است که فکت شیت امریکا در تشریح این بند از توافق اعلام کرد:
- ایران موافقت کرده رآکتور تحقیقاتی آب سنگین در اراک را بر اساس طراحی مورد توافق با ۱+۵، بازطراحی و بازسازی کند، به نحوی که دیگر پلوتونیوم سطح تسلیحاتی تولید نکرده و تحقیقات و تولید رادیو ایزوتوپ را امکان‌پذیر کند.
- هسته اصلی رآکتور که می‌توانست مقادیر قابل توجه پلوتونیوم سطح تسلیحاتی تولید کند، نابود شده یا از کشور خارج می‌شود.
- ایران در طول عمر رآکتور، تمام سوخت مصرف‌شده رآکتور را به خارج از کشور منتقل می‌کند.
- ایران به صورت نامحدود، متعهد شده است که دست به بازفرآوری یا تحقیق و توسعه بازفرآوری بر سوخت هسته‌ای مصرف‌شده، انجام ندهد.
- ایران به مدت ۱۵ سال، فراتر از نیازهای رآکتور اصلاح‌شده اراک، آب سنگین انباشت نکرده و تمامی آب سنگین باقی مانده را در بازارهای بین‌المللی به فروش می‌رساند.
- ایران به مدت ۱۵ سال، هیچ رآکتور آب سنگین دیگری نمی‌سازد.
تحریم‌ها
در حوزه تحریم نیز بیانیه لوزان که توسط ظریف و موگرینی قرائت شد، با یک عقبگرد نسبت به توافق ژنو، تنها تعلیق تحریم‌های ثانویه را برای ایران تضمین کرد:
اتحادیه اروپا، اجرای تحریم های مالی و اقتصادی مرتبط با هسته ای خود را خاتمه خواهد داد و ایالات متحده اجرای تحریم های مالی و اقتصادی ثانویه مرتبط با هسته ای را، همزمان با راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی از اجرای تعهدات کلیدی هسته ای ایران ، موقتا متوقف خواهد کرد.
این در حالی است که در فکت شیت امریکا و در تشریح روند رفع تحریم ها به صراحت از عدم لغو قوانین تحریمی سخن به میان آمده و رفع موقت تحریم نیز منوط به راستی آزمایی و اجرای تعهدات ایران در این حوزه شده است:
- ایران در صورتی که به صورتی قابل راستی‌آزمایی به تعهدات خود پایبند باشد، تخفیف تحریمی دریافت خواهد کرد.
- آمریکا و اتحادیه اروپا زمانیکه آژانس تائید کند ایران تمام گام‌های کلیدی مرتبط با هسته‌ای را برداشته، تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای را تعلیق خواهند کرد. در هر زمان که ایران به تعهدات خود عمل نکند، این تحریم‌ها فورا به جای خود باز می‌گردند.
- معماری تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای ایالات متحده در بخش اعظم دوره توافق حفظ شده و امکان بازگشت فوری آنها درصورت بروز مورد جدی عدم-کارایی را فراهم می‌کند.
- تمامی قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل مرتبط با مسئله هسته‌ای ایران همزمان با تکمیل اقدامات مرتبط با هسته‌ای که نگرانی‌های کلیدی (غنی‌سازی، فردو، اراک، ابعاد احتمالی نظامی و شفافیت) را پاسخ دهد، برداشته می‌شود.
- با این حال، مجوزهای اصلی در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل (آن‌هایی که مربوط به انتقال فعالیت‌ها و فناوری‌های حساس است)، با یک قطعنامه‌های جدید شورای امنیت سازمان ملل که برنامه اقدام مشترک جامع را تائید می‌کند، بار دیگر برقرار می‌شوند. این (قطعنامه) همچنین کانال اکتساب فوق‌الذکر را ایجاد می‌کند، که یک تمهید شفاف‌سازی کلیدی به شمار می‌آید. در این قطعنامه، محدودیتهای مهم بر تسلیحات متعارف و موشک‌های بالستیک و همچنین مجوزهایی که اجازه بازرسی محموله‌ها و بلوکه دارایی‌ها را می‌دهد، وجود خواهد داشت.
- یک روند حل مناقشه تعریف می‌شود که تمامی طرف‌های برنامه اقدام مشترک جامع را قادر می‌سازد برای حل اختلاف نظرها در مورد اجرای برنامه اقدام مشترک جامع، تلاش کنند.
- در صورتی که یک مسئله عدم-کارایی قابل توجه را نتوان از طریق آن روند حل کرد، آنوقت تمامی تحریم‌های پیشین سازمان ملل می‌توانند بار دیگر اعمال شوند.
- ذیل توافق، تحریم‌های ایالات متحده مرتبط با مسئله تروریسم، نقض حقوق بشر و موشک‌های بالستیک پابرجا خواهند بود.
با این وجود رهبر معظم انقلاب بر لغو و نه تعلیق همه تحریم ها در روز امضاء و حصول توافق تاکید داشته و بارها آنرا به صورت علنی بیان فرمودهاند:
در اين جزئيّات مذاكرات ــ كه خيلى هم اين چند ماه آينده مهم است ــ اتّفاقى كه بايد بيفتد اين است كه تحريمها به‌طور كامل و يكجا بايستى لغو بشود. تحريمها بايستى ــ اگر چنانچه حالا خداى متعال مقدّر فرموده بود و توانستند به يك توافقى برسند ــ در همان روز توافق به‌طور كامل لغو بشود؛ اين بايد اتّفاق بيفتد. (بیانات پس از توافق لوزان در دیدار با جامعه مداحان)
ما با موکول کردن اجرای تعهدات طرف مقابل به گزارش آژانس مخالفیم. چون آژانس بارها و بارها ثابت کرده مستقل و عادل نیست، بنابراین ما به آن بدبین هستیم. می‌گویند «آژانس باید اطمینان پیدا کند» این چه حرف نامعقولی است؟ چگونه اطمینان پیدا کند مگر اینکه وجب به وجب این سرزمین را بازرسی کند ... لغو تحریم‌ها نباید به اجرای تعهدات ایران منوط شود، نگویند شما تعهدات را انجام دهید بعد آژانس گواهی دهد تا تحریم‌ها لغو شود، ما این مسئله را مطلقاً قبول نداریم. اجرائیات لغو تحریم‌ها باید با اجرائیات تعهدات ایران متناظر باشد... تحریم‌های اقتصادی، مالی و بانکی چه مربوط به شورای امنیت، چه کنگره امریکا و چه دولت امریکا باید فوراً هنگام امضای موافقتنامه لغو و بقیه تحریم‌ها هم در فواصل معقول برداشته شود. (بیانات در جمع کارگزاران نظام پیش از آغاز دور نهایی گفتگوها)
زمانبندی
زمانبندی اعمال محدودیت علیه برنامه هسته‌ای ایران نیز یکی از مهمترین چالش‌های توافق لوزان بود. در بیانه مشترک ظریف و موگرینی در این باره به صورت کلی اعلام شد:
یک قطعنامه جدید شورای امنیت سازمان ملل متحد، برنامه جامع مشترک اقدام (برجما) را تائید ، همه قطعنامه های مرتبط با هسته ای قبلی را خاتمه و اقدامات محدودیت ساز مشخص، را برای یک دوره زمانی که توسط طرفین توافق شده، در آن را وارد خواهد کرد.
اما فکت شیت امریکا به تصریح از اعمال محدودیتهای ۱۰، ۱۵ و حتی ۲۵ ساله در قبال ایران سخن به میان آورده است:
- به مدت ۱۰ سال، ایران ظرفیت غنی‌سازی و تحقیق و توسعه خود را محدود می‌کند، که این امر زمان گریز دستکم یک ساله را تضمین می‌کند. فراتر از آن، ایران به طرح‌های غنی‌سازی بلندمدت و تحقیق و توسعه غنی‌سازی که با ۱+۵ به اشتراک گذاشته شده، مقید خواهد بود.
- به مدت ۱۵ سال، ایران عناصر اضافی برنامه خود را محدود خواهد کرد. به عنوان نمونه، ایران تأسیسات غنی‌سازی جدید یا رآکتورهای آب سنگین نساخته و ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را محدود کرده و فرآیندهای پیشرفته شفافیت را می‌پذیرد.
- تمهیدات مهم بازرسی و شفاف‌سازی پس از ۱۵ سال نیز ادامه خواهد داشت. پایبندی ایران به پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی انمی، از جمله دسترسی قابل توجه و تعهدات شفاف‌سازی، دائمی خواهد بود. بازرسی‌های قدرتمند زنجیره تأمین اورانیوم ایران برای دستکم ۲۵ سال، ادامه خواهد داشت.
- حتی پس از دوره سخت‌ترین محدودیتهای برنامه هسته‌ای ایران، ایران همچنان عضوی از پیمان منع گسترش هسته‌ای است، که ایران را از توسعه و دستیابی به تسلیحات هسته‌ای منع کرده و اعمال پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر این برنامه را ضروری می‌کند.
رهبر معظم انقلاب درباره دوره طولانی محدودیتها نیز این دوران را غیر قابل پذیرش می دانند:
ما برخلاف اصرار امریکایی‌ها محدودیتهای بلند مدت ۱۰، ۱۲ ساله را قبول نداریم و مقدار سالهای مورد قبول محدودیت را به هیئت مذاکره کننده گفته‌ایم... زمانهای ۱۵ سال و ۲۵ سال که دائماً می‌گویند برای فلان چیز را هم ما قبول نداریم. این زمان مشخص است و تمام خواهد شد. (بیانات در جمع مسئولین نظام، پیش از آغاز دور نهایی گفتگوها)
آنچنان که از مفاد توافق لوزان و خطوط قرمز نظام بر می آید، قطعا توافق صورت گرفته در لوزان مورد تایید و پذیرش جمهوری اسلامی نبوده است و به همین طریق، توافقی که بر اساس چارچوب توافق شده در لوزان شکل بگیرد نیز، از ابتدا ناقص متولد شده، و نه تنها تضمین کننده منافع ملت ایران نخواهد بود، بلکه دست کشورهای دیگر برای استیلا بر بخشی از حقوق ملت ایران را نیز باز خواهد گذاشت. چنانکه رهبر معظم انقلاب نیز در فرمایشات خود پس از توافق لوزان در این باره تصریح فرمودند که : « توافق نكردن از توافق كردنى كه در آن، منافع ملّت پامال بشود، عزّت ملّت از بين برود، ملّت ايران با اين عظمت، تحقير بشود، توافق نكردن شرف دارد بر يك چنين توافق كردنى.»
منابع خبری: فارس - رجانیوز - جهان نیوز
کد مطلب : ۸۴۳۱
