حافظ خبر - سرطان پوست در سمت چپ صورت رانندگان

به گزارش حافظ، «ایران روی کمربند سرطان قرار دارد.» این خبری بود که چندی پیش توسط علی گورانی، رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت، اعلام و تاکید شد که ایران جزو کشورهایی است که پرتوگیری‌های نور خورشید بسیار بالایی دارد و سرطان پوست در مردان ما رتبه اول را داراست.

به نسبت بسیاری از کشورها پوست مردان کشور ما زودتر پیر می‌شود و در 70 درصد بیماری‌های پوستی نیز علت، دریافت پرتوهای ماورای بنفش خورشید است. به این بهانه در این مطلب با دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران درباره مهم‌ترین عوامل سرطان پوست گفت‌وگو کرده‌ایم.

مهم‌ترین عوامل ایجادکننده سرطان پوست چیست؟

اولین و مهم‌ترین عامل سرطان پوست، نورخورشید است. تماس با نور آفتاب، حتی برای کوتاه‌مدت، اگر شدت نور زیاد باشد، می‌تواند به مرور باعث تغییر در سلول‌های پوست و سرطانی شدن آنها شود. در صورتی که تماس، طولانی‌مدت اما با نور ملایم باشد نیز در درازمدت و بعد از 40 سال زمینه‌ساز ابتلا به سرطان پوست خواهد شد.

پس به همین دلیل است که آمارها نشان می‌دهد سمت چپ صورت رانندگان بیابان در کشور ما بیشترین آمار سرطان پوست را دارد؟

بله، دلیلش این است که نیمه چپ صورت رانندگان با آفتاب تماس مستقیم‌تری دارد. البته رنگ پوست هم در این مورد اهمیت دارد؛ رنگ پوست به 6 طیف تقسیم می‌شود؛ طیف 1، 2 و 3 رنگ‌های روشن هستند که احتمال ابتلا به سرطان پوست در آنها بالاتر است. تماس با اشعه UV (ماورای بنفش) چه با سولاریوم چه با فوتوتراپی می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به سرطان پوست شود.

در فوتوتراپی از اشعه فرابنفش برای درمان برخی بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود اما متاسفانه این درمان در درازمدت احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد. سولاریوم نیز از جمله مد‌هایی است که باعث شده ابتلا به سرطان پوست که قبلا در ناحیه سر و صورت و پشت دست‌ها بیشتر بود، در تمام بدن پخش شود. برخی بیماری‌های ناشی از آفتاب نیز می‌توانند باعث سوختن پوست هنگام مواجهه با آفتاب شده و از 10 سالگی زمینه‌ساز ابتلا به سرطان شوند.

آیا آلاینده‌های محیطی هم می‌توانند زمینه‌ساز این بیماری شوند؟

بله، تماس طولانی با فلز سنگین آرسنیک این احتمال را افزایش می‌دهد. در معادنی که چاه آب نزدیک آن است و افراد از این آب می‌خورند، احتمال ابتلا به سرطان پوست بالاست. گاز خردل نیز از دیگر مواد شیمیایی است که اثبات شده در سلول‌های پوستی تغییر ایجاد می‌کند و احتمال ابتلا به سرطان را بالا می‌برد. الکل و سیگار هم از دیگر مواد اعتیادآوری هستند که می‌توانند باعث بروز سرطان در ناحیه لب شوند.

ممکن است به واسطه بیماری‌های دیگر نیز سرطان پوست بگیریم؟

بله، بیماری‌های مزمن پوستی مثل لوپوس، لیکن‌پلان مخاطی، حتی تماس با ویروس زگیل می‌تواند باعث ابتلا به سرطان سنگ‌فرشی، سرطان دهانه رحم و سرطان دور ناخن شود. سوختگی و زخم‌های مزمن نیز در درازمدت احتمال ابتلا به سرطان را بالا می‌برند و به همین دلیل باید از زخمی که خوب نمی‌شود، حتما نمونه‌برداری کرد.

آیا این سرطان درمان هم دارد؟

بله، درمان برحسب نوع سرطان پوست و مکان ابتلا متفاوت است. بخشی از سرطان پوست مربوط به سلول‌های رنگدانه‌ای است که به آن ملانوما می‌گویند و کشنده است. باقی انواع مربوط به سلول‌های پایه‌ای است که کشنده نیستند. وقتی سرطان در ناحیه صورت بروز می‌کند، ممکن است به سمت چشم گسترش پیدا کند و بعد فرد متوجه بیماری شود. در این شرایط تنها درمان جراحی است اما اگر توده‌های سرطانی در مراحل نخست باشد و پخش نشده باشد، می‌توان برای درمان از فریز کردن یا سوزاندن یا لیزر و حتی دارودرمانی استفاده کرد.

نشانه‌های سرطان پوست

ملانوم وخیم‌ترین نوع سرطان پوست است اما خوشبختانه به‌ندرت به مراحل پیشرفته می‌رسد و با تشخیص به موقع و سریع می‌توان جلوی پیشرفت آن را گرفت و درمانش کرد. متخصصان توصیه می‌کنند پوست خود را مرتب معاینه کنید؛ خال‌ها، لک‌های قهوه‌ای، گوشت‌های اضافه و... در بیشتر موارد خوش‌خیم هستند اما این قانون عمومی نیست.

فردی که 100 خال روی بدن دارد، در مقایسه با فردی که خال کمتری دارد، بیشتر در معرض ابتلا به ملانوم است. این افراد باید ماهانه خودشان را معاینه کنند و سالانه برای معاینه به پزشک متخصص پوست مراجعه کنند. برای تشخیص زودهنگام ملانوم، 5 عامل اهمیت ویژه‌ای دارد که به الفبای ملانوم معروف است. شناخت این الفبا به شما کمک می‌کند با مشاهده نشانه‌های اولیه سریع‌‌تر به متخصص پوست مراجعه کنید:

A) عدم تقارن (Asymmetry): خال خوش‌خیم خالی است که اگر دور تا دور آن خطی بکشید هر دو طرف آن تقارن داشته باشد اما اگر دور ملانوم خط بکشید، تقارنی وجود ندارد. این نداشتن تقارن می‌تواند نشانه بدخیمی خال باشد.

B) حاشیه (Border): یک خال خوش‌خیم مرز مشخصی دور تا دورش دارد اما خال بدخیم یا ملانوم نامنظم است و مرز مشخصی نمی‌توان برای آن در نظر گرفت.

C) رنگ خال (Color): خال‌های خوش‌خیم تک‌رنگ و قهوه‌ای هستند اما ملانوم تک‌رنگ نیست. ممکن است خال بدخیم چند رنگ باشد و طیف قهوه‌ای، مشکی و قرمز یا حتی سفید و آبی را دربربگیرد.

D: اندازه خال (Diameter): خال‌های خوش‌خیم معمولا کوچک هستند و اندازه‌شان کمتر از 6 میلی‌متر است اما ملانوم یا خال‌های بدخیم بزرگ‌ترند. البته اگر سریع تشخیص داده شوند، شاید اندازه‌شان خیلی بزرگ نشود.

E: تغییر (Evolution): خال‌های خوش‌خیم با گذشت زمان تغییر چندانی نمی‌کنند اما ملانوم یا خال‌های بدخیم ممکن است دچار تغییراتی در اندازه، شکل و رنگ شوند. بروز خارش و خونریزی نیز از دیگر علائم بدخیمی خال‌هاست.

چه‌کار کنیم سرطان پوست نگیریم؟

بهترین راه پیشگیری از بروز سرطان پوست، پیشگیری از عوامل خطر است. برخی از این عوامل هنوز ناشناخته هستند. با این حال تا جای ممکن باید تلاش کرد از عوامل ایجاد و تشدیدکننده سرطان دور ماند.

1. از تماس با نور آفتاب حتی مقطعی خودداری کنید. در ساعت‌هایی که نور آفتاب شدید است، از منزل خارج نشوید و هنگام خروج از منزل در شرایط اضطراری از ضدآفتاب و پوشش مناسب کمک بگیرید. استفاده از کلاه لبه‌دار، لباس آستین‌دار و عینک آفتابی بسیار بااهمیت است. هرگز برای برنزه کردن پوست از سولاریوم استفاده نکنید و زیر نور آفتاب حمام نگیرید. ضدآفتاب با SPF مناسب انتخاب کنید. به اندازه یک بند انگشت ضدآفتاب بردارید و لایه‌ای نازک روی پوست بزنید.

2. تا جای ممکن از آلاینده‌های شیمیایی دوری کنید. هرگز از آب چاه ننوشید و از مواد آرایشی و بهداشتی حاوی مواد شیمیایی و فلزات سنگین تا جای ممکن استفاده نکنید.

3. مراقب عفونت‌های ویروسی باشید. بعد از بروز هر نوع علامت پوستی با پزشک مشورت کنید. در صورتی که خال مشکوکی روی پوستتان ظاهر شده، از آن بی‌تفاوت نگذرید.

4. سیگار نکشید. آمار رسمی نشان داده از هر 3 سرطان یک مورد به دلیل مصرف دخانیات بروز می‌کند. سیگار اولین دلیل مرگ‌های قابل پیشگیری است پس همین امروز سیگارتان را ترک کنید و الکل ننوشید.

منبع:مشرق