مروری بر کتابخوانهای الکترونیک ایرانی از «طاقچه» و «فیدیبو» تا «خط»
تاریخ انتشاردوشنبه ۲۵ اسفند ۱۳۹۳ ساعت ۱۷:۴۴
لذت کتابخوانی دیجیتال فارسی در ایران رواج یافته است. مشکلات نشر کاغذی در دنیای دیجیتال هم تا حد بسیار بالایی تنزل پیدا کرده. تکنولوژی احتمالاً بتواند بازار نشر و سرانه مطالعه را تغییر دهد. کتابخوان های الکترونیک ایرانی پیشتازند.
نشر الکترونیک کتاب (Electronic Publishing) به فرایند تولید و انتشار کتاب از طریق ابزارهای الکترونیکی (موبایل، تبلت، رایانه و...) گفته می شود. طی چند سال گذشته بحث رجوع و استفاده مخاطبان کتاب ها از کتب الکترونیک شکل تازه ای به خود گرفته است و در این بین گروه ها و شرکت هایی نیز وارد این عرصه شده و کتاب ها را به این شکل به مخاطبان عرضه می کنند چرا که شاید بسیاری از نبودن ebook های فارسی زبان در اپلیکیشن های معروف دنیا ناراضی باشند و دلشان بخواهد به زبان فارسی کتاب الکترونیک بخوانند. نشر الکترونیک کتاب عمدتاً بر دو محور "تولید متن" و "شیوه توزیع" آن متمرکز بوده و موجب تولید کتاب های الکترونیکی می گردد که توسط رایانه، موبایل و یا تبلت قابل اجرا می باشد. سادگی اجرا بر روی رایانه، سادگی جستجو در متن، امکان عرضه یا فروش ساده تر، قابلیت افزودن امکانات مالتی مدیا، کاهش هزینه های انتشار کتاب، عدم نیاز به فضای فیزیکی برای انبار و انتشار، عدم نیاز به توزیع و ارسال به مناطق گوناگون جغرافیایی از جمله ویژگی هایی هستند که کتاب الکترونیکی را نسبت به کتاب کاغذی متمایز می کند. از ابتدای ایجاد فروشگاه های بزرگ عرضه کتاب به شکل الکترونیک تا امروز، آمار رو به رشد این عرصه نشانه هایی از توجه عموم مردم به این عرصه است. در سال های اخیر میزان درآمد انتشارات بزرگ دنیا در عرصه کتاب های الکترونیک گاهی نیز از عرضه کتاب ها به شکل سنتی و کاغذی پیشی گرفته است. این آمار نشان از آن دارد که تغییر بزرگی در راه است. سایت آمازون پیش از این با انتشار یک نمودار به بررسی وضعیت و استقبال از نشر الکترونیک در سایت خود پرداخته بود. براساس این نمودار از زمان عرضه اولین دستگاه کتاب خوان الکترونیک کیندل، در ماه نوامبر سال 2007 میزان درآمد فروش الکترونیک سایت آمازون از حدود 30 میلیارد دلار در سال 2007 به حدود 170 میلیارد دلار در ابتدای سال 2015 میلادی رسیده است. همچنین این نمودار نشان می دهد که از سال 2007 تاکنون حدود 100 هزار شغل جدید بدلیل گسترش این روش ایجاد شده است. در ایران هم چند سالی است که برخی از مجموعه های دولتی یا خصوصی کار خود را در این عرصه آغاز کرده اند و به دنبال ایجاد این تغییر بزرگ در ایران نیز هستند. تغییری که با وجود مزایای گسترده این شیوه عرضه کتاب دوری ما از این روش را اشتباهی بزرگ نشان می دهد. مزایایی مانند حذف هزینه کاغذ و چاپ، حذف هزینه توزیع کتاب، توزیع گسترده و سراسری، سرعت انتشار و توزیع بالا، سازگاری با محیط زیست، قابلیت مطالعه روی رایانه، تبلت، موبایل و در کل دسترسی راحت تر به محتوا. «فراکتاب»؛ «کتاب خوان دیجیتال ایرانسل» و «نرم افزار کتاب خوان سوره مهر»: (www.faraketab.ir)؛ (www.ketabkhan.irancell.ir)؛ (www.sooremehr.ir) نرم افزارهای «فراکتاب»، «کتاب خوان دیجیتال ایرانسل»، «نرم افزار کتاب خوان سوره مهر» نرم افزارهای تقریبا مشابهی هستند که توسط یک مجموعه به نام «تامین محتوای نگین» پشتیبانی می شود. البته نباید هم از همکاری استراتژیک ایرانسل و سوره مهر با شرکت «تامین محتوای نگین» که سازنده نرم افزار «فراکتاب» بوده است، بگذریم. فراکتاب نام جدید آوابوک است. آوابوکی که چند سال پیش برای اولین بار در نمایشگاه رسانه های دیجیتال خود را به مخاطبان معرفی کرد. به گفته وب سایت این شرکت، «تامین محتوای نگین» مجری فنی و تامین کننده محتوای کتابخوان دیجیتال ایرانسل و کتابخوان فراکتاب و نرم افزار کتاب خوان سوره مهر است. سوره مهر نیز از طرف این شرکت توانسته است که به نرم افزاری مشابه برای ارائه آثار خود به شکل اختصاصی دست پیدا کند. با توجه به اعلام وب سایت شرکت «تامین محتوای نگین» این شرکت با 115 مالک محتوا، 1443 محتوا و اثر با حدود 57096 کاربر و میزان دانلود 43921 عدد از این نرم افزار، یکی از فعالان این عرصه است. در این مجموعه از دریافت محتوا تا ارائه محتوا به مخاطب 6 مرحله وجود دارد که شامل بررسی تفاهم نامه، تنظیم و ارسال تفاهم نامه، ارائه محتوا، تبدیل محتوا، تایید محتوا و عرضه محتوا است که البته می شود گفت که این روشی مشابه در تمام نرم افزار های موجود در این عرصه است. این شرکت برای ارائه محتوا به مخاطب در کتابخوان دیجیتال فراکتاب و کتابخوان دیجیتال ایرانسل از پسوندهای اختصاصی همان مجموعه ها استفاده می کند. البته نرم افزار کتاب خوان سوره مهر هم در این مجموعه با پسوند اختصاصی خود فقط به ارائه کتاب های منتشر شده توسط انتشارات سوره مهر می پردازد. امین نادری، مسئول بخش سوره مهر الکترونیک حوزه هنری، در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه ما تلاش کرده ایم که از هر موقعیتی برای ارائه آثار انتشارات در بین برنامه های مختلف استفاده کنیم، گفت: ما در هر جایی که دیدیم مخاطب های خاص خود را دارد در آن برنامه ها نیز فعال شدیم و با آنها همکاری استراتژیک خود را آغاز کرده ایم. وی افزود: بر اساس تلاش ما از نمایشگاه سال 92 تا پایان امسال توانسته ایم که 600 عنوان از کتاب های خودمان را به شکل الکترونیک عرضه کنیم و برای مثال از نرم افزار عرضه اپلیکیشن های آندروید پارس هاب نیز برای ارائه آثار خودمان استفاده کردیم. کتاب هایی که با ایجاد امکان خوانش کتاب توسط نرم افزار عرضه شده به شکل صوتی نیز به مخاطبان ارائه شده است. به گفته نادری یکی از مزیت های فراکتاب و نرم افزارهای مشابه آن همراه کردن صوت با متن است. به این ترتیب که شما می توانید هر جای کتابی را که دوست دارید، به صورت صوتی بشنوید تا کمی به چشم هایتان استراحت دهید.
طاقچه: (http://taaghche.ir) آبان ماه امسال بود که کتابفروشی اینترنتی «طاقچه» به جمع دیگر سامانه های فروش قانونی کتاب های الکترونیک ایرانی پیوست. محمد صدوقی مدیر پروژه «طاقچه» در شرکت «خدمات هوشمند حصین همراه پردیس» پیش از این گفته بود: این نرم افزار با توافق حاصل شده با برخی از ناشران به عنوان صاحبان اثر، نسخه ای از فایل کتاب آنها را با فرمتهای pdf و epub تولید و برای استفاده عمومی در این سامانه به فروش می رساند. به گفته صدوقی آثار ارائه شده در این نرم افزار قابلیت کپی شدن و نیز ارسال به غیر را دارا نیستند و فقط در داخل این نرم افزار و با نام کاربری اختصاصی افراد قابل مطالعه خواهند بود. قیمت اعلام شده برای هر کتاب در این فروشگاه مجازی بر پایه قیمتی است که ناشر و مدیران این فروشگاه بر روی آن توافق کرده اند که به دلیل حذف موضوع چاپ از فرآیند تولید کتاب بسیار پایین تر از قیمت نسخه چاپی آن خواهد بود. قرار بر این است که نرم افزار طاقچه در ابتدای فعالیت خود بر روی مطلب خاصی تمرکز نداشته باشد و تمامی آثار ناشران علاقه مند را عرضه کند اما در دراز مدت تمرکز آنها بر ارائه کتاب های دانشگاهی خواهد بود. فرزان فلاحت، یکی از اعضای تیم فنی و اجرایی نرم افزار طاقچه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه تجربه نرم افزار مایکت این فضا را برای آن شرکت فراهم آورده است که بتوانند به خوبی از نرم افزار کتاب خوان خود نیز بهره برداری کنند، افزود: ما همواره بر روی این نرم افزار گروه هایی را برای تست این نرم افزار قرار می دهیم که ایراد های احتمالی آن را برای ما کشف کنند. وی افزود: تلاش ما آن است که تا پیش از عید به 700 عدد اثر در این نرم افزار برسیم که این اثرها شامل فایل های epub و pdf با امنیت بالا خواهد بود. فلاحت در پاسخ به سوالی مبنی بر سخت بودن مطالعه فایل های PDF در دستگاه هایی با صفحه نمایش کوچک گفت: این نرم افزار فضایی را فراهم آورده است که با استفاده از Smart Zoom مشاهده راحت اینگونه فایل ها برای مخاطب شکل بگیرد. این عضو تیم فنی و اجرایی نرم افزار طاقچه با اشاره به امنیت بالای نرم افزار طاقچه گفت: منبع و سورس این برنامه اختصاصی است و به دلیل تجارب شرکت در عرصه امنیت نرم افزاری و شبکه های مجازی و بانکی قطعا تلاش برای هک این نرم افزار هزینه زمانی و مالی بسیار سنگینی را برای کسانی که بخواهند این نرم افزار را هک کنند، خواهد داشت. همچنین این برنامه تلاش کرده است که با بهینه سازی فونت نازنین به خوانش بهتر کتاب ها نیز کمک کرده باشد.
فیدیبو: (http://fidibo.com) نرم افزار فیدیبو کار خود را با حضور و رونمایی وزیر ارشاد از این نرم افزار در 11 اسفند 92 با حضور برخی از مسئولان فرهنگی و اهالی نشر آغاز کرد. به گفته مسئولان این مجموعه، فیدیبو اولین سامانه multi-platform تولید و توزیع کتاب الکترونیک در خاورمیانه است که مبتنی بر استانداردهای جهانی صنعت نشر و با رعایت کامل قانون جهانی کپی رایت طراحی و اجرا شده است. این مجموعه با پشتیبانی مهدی فیروزان، مدیر عامل شهر کتاب حدودا 4 سال پیش و با شعار «مطالعه آزاد برای همه، همه وقت، همه جا» فعالیت اولیه خود را آغاز کرد و دو سال بعد در سال 92 به بهره برداری رسید و امروز با حدود 3100 اثر و 137 ناشر کار خود را ادامه می دهد. مجید قاسمی، مدیرعامل فیدیبو در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم با اشاره به اینکه تبدیل نسخه های متنی به نسخه های امن قابل استفاده در این مجموعه توسط افراد حاضر در فیدیبو صورت می گیرد، گفت: پیشرفتی که تاکنون فیدیبو به دست آورده است مرهون تبلیغات مردمی است و هیچ تبلیغ دیگری در کار نبوده است چرا که ما بیشتر از همه چیز بدنبال افزایش کیفیت ارائه محصولاتمان به مخاطبان هستیم. به گفته قاسمی فیدیبو تلاش کرده است که هزینه کتاب های ترجمه شده را نیز به انتشارات های اصلی آن مانند "وایلی" و دیگر انتشارات های بین المللی بپردازد و همچنین تلاش کند که در آینده نیز بتواند کتاب های این انتشارات ها را به شکل مستقیم و زبان اصلی در کشور عرضه کند. مدیرعامل فیدیبو افزود: ما همواره تلاش کرده ایم که با ارائه هر نسخه جدید از نرم افزار فیدیبو آن را در اختیار برخی از مخاطبان خود قرار دهیم که در صورت وجود اشکال یا ایراد نرم افزاری آن را اصلاح کنیم چرا که ما هیچگاه بدنبال رقابت با دیگران و شرکت های مشابه نبوده و همواره هم به دنبال آن بوده ایم که معیار ما دروازه بانی ارتباطات و اطلاعات نباشد و هرآنچه وزارت ارشاد به آن مجوز لازم را می دهد ما تلاش می کنیم تا به بهترین شکل آن را در نرم افزار فیدیبو منتشر کنیم. بر اساس اطلاعات منتشر شده، فیدیبو تلاش دارد تا با افتتاح دفاتر پشتیبانی و فنی در کشورهای اسپانیا(مورسیا)، لبنان (بیروت) و ایران (تهران) در کوتاهترین زمان ممکن شعار خود را تحقق ببخشد.
نرم افزار خط (خط خوان): (http://khatkhan.com/) این نرم افزار که به تازگی به جمع کتاب خوان های الکترونیک پیوسته است با همراهی و پشتیبانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی کار خود را آغاز کرده و با طراحی ای متفاوت نسبت به دیگر نرم افزارها خود را نمایش داده است. شنیده ها حاکی از آن است که قرار است تا مدتی دیگر رونمایی بزرگی برای این نرم افزار برگزار شود. به گفته وب سایت این نرم افزار جدید، «گروه راهبردی خاک» وظیفه آماده سازی و برنامه نویسی این محصول را داشته و هم اکنون نسخه آزمایشی آن به نام «خط» را تهیه و تولید کرده است. گروه خاک تاکنون محصولاتی را مانند نرم افزار «نبض کتاب»، «خط» و برخی دیگر از برنامه ها و وب سایت ها را ایجاد کرده است. به نظر می رسد با توجه به قدرت و دسترسی بالای مجمع ناشران انقلاب اسلامی، بانک کتاب «خط» از دیگر نرم افزارهای کتابخوان گسترده تر به نظر برسد و بازار خوب و جدیدی را برای ناشران عضو این مجمع و همین طور دسترسی راحت تری برای خوانندگان آنان فراهم آورد.
نرم افزار کتاب راه: (http://www.ketabrah.ir) این نرم افزار هم یکی دیگر از نرم افزارهای این عرصه است که به گفته برخی از فعالان این عرصه مدتی است کار خود را هر چند محدود اما آرام آرام و بی سر و صدا آغاز کرده است. این نرم افزار تلاش دارد که ضمن ارائه کتاب های انتشارات های مختلف به ارائه و امضای قرارداد غیر انحصاری با انتشارات ها بپردازد و این یعنی آن ها می توانند آثار خود را در دیگر پلتفرم های نشر الکترونیک نیز عرضه کنند. کتاب راه هم مانند بسیاری دیگر از این نرم افزارها سهمی 70 درصدی برای صاحب اثر از فروش کتاب ها در نظر گرفته است و تلاش می کند به طور ماهیانه به تسویه حساب با انتشارات ها بپردازد. به شکلی که درصد سهم صاحب اثر از فروش کتاب در پایان هر ماه و بر اساس گزارشات آنلاین پنل کاربری محاسبه و ظرف مدت حداکثر 15 روز به شماره حساب اعلام شده از جانب صاحب اثر پرداخت می شود. حالا نوبت مخاطب است که در میان این جمع برنامه های کتاب خوان، برنامه مورد نظر خود را انتخاب کرده، دریافت و نصب کند و بعد از آن کتاب مورد علاقه خود را از آن خرید کرده تا در کنار وقت های آزادی که بر روی تبلت ها و گوشی ها بدست می آید، آن وقت را به کتاب اختصاص دهد و لذت کتابخوانی دیجیتال فارسی را هم تجربه کند. منبع : تسنیم