حافظ خبر - کتاب‌های امام (ره) و شهید مطهری را به مصر و تونس می‌رسانیم

یكی از مهم‌ترین اهداف انقلاب اسلامی كه از سوی بنیانگذار انقلاب حضرت امام(ره) از همان اوایل پیروزی انقلاب «صدور انقلاب» بود كه بارها در سخنان ایشان متجلی شد. مهم‌تریم ابزار صدور انقلاب كه مسلما این صدور فرهنگی است، از راه نشر و گسترش تفكرات انقلاب و اسلام است كه به بهترین وجه در كتاب متجلی است. پس از پیروزی انقلاب، برای رساندن پیام انقلاب و تفكرات انقلاب معاونت وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصمیم گرفت موسسه فرهنگی در خارج از كشور تأسیس كند لذا موسسه‌ای با عنوان الهدی در سال 1363 در لندن گشایش یافت. پس از گرفتن مجوز كار خود را در لندن شروع كرد. این موسسه انتشاراتی فرهنگی بعدها گسترش پیدا كرد و ابتدا برای پشتیبانی از شعبه لندن یك شعبه در تهران افتتاح شد و بعدها كارش به افتتاح شعبه در كشورهای همجوار رسید. الان كه حدود 27 سال از تاسیس الهدی گذشته است با هوشنگ علی‌مددی مدیر انتشارات الهدی كه رایزنی فرهنگی ایران در 3 قاره را هم در كارنامه خود دارد به گفت‌وگو نشستیم تا ببینیم بالاخره كار صدور انقلاب از راه كتاب به كجا رسید. فارس: مهم‌ترین نكته‌ای كه درباره الهدی به نظر می‌رسد و از گوشه و كنار شنیده می‌شود این است كه فعالیت‌های انتشارات داخل كشور مبهم است و خروجی ندارد شما چه پاسخی به این سخن دارید؟ مددی: الهدی یك موسسه انتشارات بین‌المللی است كه اصل كارش برای خارج از كشور است هر چند در داخل كشور هم فعالیت‌های انتشاراتی انجام می‌دهد. شعبه داخل كشور ابتدا برای پشتیبانی دفتر لندن تشكیل شد. در اوایل انقلاب كشورهای اروپایی اجازه فعالیت‌ فرهنگی به ما نمی‌دادند و همه فعالیت‌ها از راه موسسه الهدی در اروپا انجام می‌شد در آنجا كتاب‌هایی ترجمه و تحلیل می‌شد و در اختیار طرفداران ایران قرار می‌گرفت. این حرف دوستان تا حدودی درست است كه فعالیت‌های الهدی در داخل كشور مبهم است و اینجا برای پشتیبانی بود و تعریفش یك مركز بین‌المللی بود كه بیشتر كارهای خارجی انجام دهد. ** شعبه‌های لبنان و لندن كه در چند سال گذشته تعطیل شده، در دست بازگشایی است البته الان كار به جایی رسیده كه در كشورهای دیگر هم شعبه افتتاح كرده‌ایم. الان در تاجیكستان، افغانستان، آذربایجان، قرقیزستان و تركمنستان شعبه داریم كه هم كارهای نشر را انجام می‌دهد و هم كار فرهنگی. در آینده نزدیك هم در عراق شعبه جدید را افتتاح می‌كنیم، شعبه‌های لبنان و لندن كه در چند سال گذشته تعطیل شده، در دست بازگشایی است. علاوه بر چاپ و نشر رساندن محصولات فرهنگی و صنایع دستی در بعضی فروشگاه‌های خارج از كشور هم انجام می‌شود. فارس: مشخصا فعالیت شما در ایران چیست؟ مددی: خروجی الهدی در ایران در سال گذشته 85 كتاب چاپ اول و 30 كتاب چاپ دوم و سوم از جمله استثفتائات مقام معظم رهبری در تیراژ بالا است كه 10 سال چاپ می‌شود كه علاوه بر فارسی به زبان‌های انگلیسی و عربی در كشورهای دیگر هم منتشر می‌شود. خروجی دیگر الهدی شركت در نمایشگاه‌های بین‌المللی تخصصی كتاب است كه هر سال ما در 45 نمایشگاه شركت می‌كنیم. الان داریم برای نمایشگاه ابوظبی آماده می‌شویم. همچنین در نمایشگاه لندن در فروردین ماه شركت می‌كنیم. سال 88 ناشر برگزیده جمهوری اسلامی بودیم. سال گذشته هم الهدی به خاطر ترجمه قانون اساسی به 31 زبان مورد تقدیر ریاست جمهور قرار گرفت كه الان ما تا چند روز گذشته در ترجمه قانون اساسی به 41 زبان رسیده‌ایم. و این یك كار بسیار اثربخش در منطقه است. رهبر معظم انقلاب در نماز جمعه فرمودند 2 چیز است كه اگر به دست مردم دنیا برسد به پا می‌خیزند یكی قانون اساسی جمهوری اسلامی است تا ببینند نظام جمهوری اسلامی بر چه پایه استوار است و مطلب دوم اینكه ایران امروز، ایران با نشاط و قدرتمند را به مردم بشناسانیم. ** در آفریقا می‌پرسیدند توی ایران جاده آسفالت هم هست؟ فارس:با ترجمه قانون اساسی ایران قدرتمند امروز را به مردم می‌شناسانید؟ مددی: نه. با كتاب‌های دیگری به این نتیجه می‌رسیم. دومین نكته كه ایشان فرمودند اینكه دستاوردها، آموزه‌ها و اختراعات كه در این 32 سال ایران به دست آورده را به مردم بشناسانیم چون مردم دنیا چیزی درباره ما نمی‌دانند و رسانه‌های بیگانه چیزی جز فلاكت و بدبختی از كشور ما نشان نمی‌دهند. من 3 دوره رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اروپا، آسیا و آفریقا بودم. در آفریقا بعضی‌ها از من می‌پرسیدند توی ایران جاده آسفالت هم هست؟ آپارتمان هم است؟ این به دلیل این است كه رسانه‌های بیگانه نگذاشتند ایران آن طور كه هست شناسانده شود. ما شروع كردیم به تالیف یك كتاب در معرفی ایران كه در این 32 سال چه به دست آوردیم ما الان وضعیتی است كه از كشورهای پیشرفته دیگر چیزی كم نداریم. این كتاب نفیس و با ارزش خواهد بود. در مرحله اول به 5 زبان با عنوان «ایران امروز» منتشر می‌شود. قانون اساسی یك طرف و این كتاب یك طرف. هر دو با هم منویات مقام معظم رهبری را برآورده می‌كند. فارس: نكته دیگر اینكه كتاب‌های منتشر شده شما در خارج از كشور به چه صورت توزیع می‌شوند و آیا واقعا به دست عموم مردم چطور می‌رسد؟ مددی: ما كتاب‌ها را از چند راه توزیع می‌كنیم. یكی دفاتر ما هستند كه در طول سال تعداد زیادی مشتری به نمایندگی‌ها و فروشگاه‌های ما مراجعه می‌كنند. راه دوم حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی كتاب است و فرصت خوبی برای تعامل با ناشران، فروشگاه‌ها و افراد بومی است، نمایندگی از ما می‌گیرند و ما محموله كتاب می‌فرستیم. راه سوم ما رایزنی‌های فرهنگی هستند كه در 69 كشور رایزنی فرهنگی داریم كه یكی از كارهایشان معرفی كتاب و محصولات فرهنگی است. افرادی كه كتابفروشی داریم در تعامل هستند، راه چهارم كتابفروشی كشورهای مختلف كه با ما در ارتباط هستند. ** هنوز توزیع كتاب گسترده و زنجیره‌وار نیست فارس: این ارتباط‌ها آن قدر هستند كه كتاب‌ها به دست عموم مردم برسد؟ مددی: به آن صورت كه همه‌گیر و زنجیره‌ای باشد متأسفانه نه. اما كسانی كه طرفدار ما هستند، رایزنی‌ها، دفاتر نمایندگی‌ها و كتابفروشی‌ها را می‌شناسند اما من اینها را كافی و كامل نمی‌دانم. ما باید در ارتباط با مولفان و ناشران در خط مقدم باشیم و باید خواسته‌ آنهایی كه الان قیام كرده‌اند را برآورده كنیم. برای همین قانون اساسی بارها می‌دیدم و می‌شنیدم افرادی مراجعه می‌كردند و تقاضای قانون اساسی داشتند و خود من بارها در كشورهای مختلف شاهد این درخواست بودم اما مجبور بودیم به كارمندان محلی بگوییم ترجمه كنند و این كارهای پراكنده آن طور كه مدنظر ما بود انجام نمی‌شد. موقعی كه به الهدی آمدم با توجه به تجربیات و درخواست مردم كشورها برای قانون اساسی این كار را انجام دادم ما حتی به عبری هم ترجمه كرده‌ایم تا دشمنان ما هم به آن دسترسی داشته باشند. یكی از بازاراهای مهم ما لبنان است كه صهیونیست‌ها رفت و آمد دارند و فكر می‌كنم كه مشتری قانون اساسی به زبان عبری بیش از دیگر ترجمه‌ها است. در تمام فراز و فرودها مثل فتنه سال گذشته بعضی‌ها نگران بودند كه چه می‌شود و ما مطمئن بودیم كه چون چنین پایه‌ای جمهوری اسلامی دارد، آسیب نمی‌بیند. الان به جایی رسیدیم كه تمام زبان‌های زنده دنیا این قانون را دارند. فارس: ‌مستدل گفتید زبان عبری قانون اساسی بیشتر می‌فروشد؟ مددی: نه به نظر خودم گفتم. انگلیسی خوب بوده، عربی بسیار خوب بوده است. اما چون انگلیسی زبان چندین كشور است طبعا بیشتر می‌فروشد اما عبری تنها زبان كشور فلسطین اشغالی است و این تأثیر می‌گذارد. البته هنوز فروش كتاب فراگیر نشده كه در دست همه علاقه‌مندان قرار بگیرد و این ترجمه قانون اساسی یك كشور به زبان‌های مختلف بی‌سابقه است. فارس: بیشترین شمارگان قانون اساسی برای چه زبانی و چقدر بوده است؟ مددی: بعضا به چاپ سوم و چهارم رسیده اما هنوز آنچنان همه‌گیر ارائه نكرده‌ایم. فارس: برنامه‌تان برای همه‌گیر شدن چیست؟ مددی: مسئولان كشور در قوه‌های مختلف، در سفرهایشان، می‌توانند به عنوان بهترین هدیه به روسای كشورهای دیگر، به مراكز فرهنگی و به دانشگاه‌ها قانون اساسی بدهند. الان همه هر چه تاكنون فرستاده شده از راه دستگاه‌های دولتی بوده است. تاكنون قانون اساسی در 25 كشور رونمایی شده است. اما هنوز گسترده عمل نكرده‌ایم. حتی به تعداد كمی از رایزنی‌های فرهنگیمان این كتاب رسیده است. اما با تبلیغاتی رایزنی‌های فرهنگیان و حضور در نمایشگاه‌ها به تیراژ می‌رسیم كه ركوردار خواهد بود چون خیلی خواستار دارد. فارس: از كجا می‌دانید؟ برای مردم كشورهای دیگر قانون اساسی ما چه جذابیتی دارد؟ مددی: خود من چند دوره رایزنی بوده‌ام. در دانشگاه‌ها رشته‌های حقوقی بسیار استقبال می‌كردند. جمهوری اسلامی ایران بر این قانون استوار است. قانون ما با قانون‌های دیگر متفاوت است.اول مردم به خبرگان رای دادند. بعد خبرگان قانون را نوشتند بعد هم دوباره قانون را به رأی گذاشتند. یك حكومت نوپا تشكیل شد و دشمنان فراوانی داشتیم. هر حربه‌ای در دست داشتند به كار بردند آخرین آن فتنه 88 بود. مردم و مسئولان كشورها به ما مراجعه می‌كردند و از ما قانون اساسی می‌خواستند. فارس: از قانون اساسی كه بگذریم در كشور خودمان برای چه جامعه هدفی كتاب منتشر می‌كنید؟ مددی: ما كتاب «آینده آفریقا» را منتشر كرده‌ایم یا كتاب جرج آنتوان بارا درباره حضرت زینب در دست چاپ داریم كه نوشته محقق مسیحی اهل سوریه است. یا یك نویسنده مصری درباره جایگاه زن در اسلام مسیحیت و یهودیت كتاب نوشته و ما آن را منتشر كرده‌ایم و به ما زبان فارسی ترجمه كردیم كه الان زیر چاپ است و تا چند روز دیگر منتشر می‌شود. فارس: به نظر می‌رسد شما هر كتابی كه درباره اسلام و ایران باشد را برای مخاطب داخلی منتشر می‌كنید؟ مددی: درباره همه موضوع‌ها نه، تنها ایران و اسلام. هر چیزی كه فكر كنیم مخاطب دارد و برای مردم مفید و سودمند است، ترجمه می‌كنیم. مثلا ما درباره تاریخ صهیونیست‌ها كتابی در دست ترجمه داریم كه یك صهیونیست این نظام را نقد كرده است. شاید جای دیگر جاها این كار را انجام ندهند. فارس: سودمند و مفید بودن خیلی كلمه كلی است و ممكن است خیلی از كتاب‌ها زیر این عنوان قرار بگیرد. شما هر كتابی را كه به نظرتان سودمند آمد منتشر می‌كنید؟ مددی: ما یك گروه كارشناسی داریم از نویسندگان هستند. این گروه كتاب‌های پیشنهادی را بررسی می‌كنند از 100 كتاب ممكن است 10 كتاب قبول شود. مثلا نتیجه یكی از این گروه‌ها این شد كه وصیت نامه امام را به زبان امهری ترجمه كنیم. فارس: با این هزینه كه می‌كنید به فایده‌ای كه می‌خواهید می‌رسید؟ شاید اگر یك كتاب را به یك زبان دیگر ترجمه كنید مفیدتر باشد. مددی: سود مادی اصلا برای ما مهم نیست. ما زیر نظر ما فرهنگ و ارتباطات هستیم و این هم حوزه مأموریتی است كه وصیت‌نامه امام را باید چاپ كنیم. فارس: حتی اگر خریده و خوانده نشود؟ مددی: بعضا رایزنی‌ها در مراسم مختلف بهترین هدیه‌ای كه می‌تواند بدهد همین كتاب است و كار ماندگاری است كه در منازل ما می‌ماند. به رایزن می‌گوییم كدام یك از كتاب‌های امام مناسب است برای منطقه شما و ما هم آماده می‌كنیم و بعضا در نمایشگاه‌ها فروخته می‌شود. فارس: مردم كشورهای مختلف، فرهنگ‌های متفاوتی دارند اگر صرفا یك كتاب برای همه مردم ترجمه شود درست است؟ یا باید مخاطب‌شناسی شود؟ مددی: ما آمدیم بررسی كردیم الان برای مردم افغانستان و پشتو زبان چه چیزی نیاز است. اولویت‌بندی كردیم دیدیم امسال قرآن به زبان پشتو مورد نیاز بود پس قرآن به زبان پشتو منتشر كردیم. 2 سال پیش قرآن را به زبان تركی آذری ترجمه كردیم. قرآن نیاز اول افغانستان بود. همچنین سال گذشته 100 هزار جلد قرآن ماه رمضان به كشورهای دیگر فرستادیم. بسیار دیده بودم جوان‌های مسلمان پول خرید یك جلد قرآن را نداشته. حتی اگر ترجمه هم نباشد مهمترین نیاز این است كه هر مسلمان حداقل یك جلد قرآن در خانه داشته باشد. بعد از آن ما میراث غنی فرهنگی داریم كه در قفسه كتابخانه‌هایمان مانده و ما باید اینها را به دست مردم دنیا برسانیم و من پیشنهاد می‌كنم انتشاراتی‌ها بیشتر به مرحله بین المللی وارد شود. فارس: ناشران امكان ورود به چنین مرحله‌ای را دارند؟ چون حساب آنها از حساب شما كه پشتوانه‌ای چون سازمان فرهنگ و ارتباطات را دارید جداست. مددی: بله. هر وقت قرار است ما در هر نمایشگاه بین‌المللی شركت كنیم حداقل به 10 ناشر بزرگ كشور نامه می‌دهیم كه بیایند و شركت كنند و اگر امكان شركت ندارند ما بدون هیچ هزینه‌ای تقبل می‌كنیم كتاب‌هایشان را آنجا ببریم و در نمایشگاه بفروشیم یا بروشورهایشان را بدهند تا در نمایشگاه توزیع شود. الهدی به این شیوه می‌‌شود نماینده ناشران در خارج از كشور ولی به شرط اینكه كتاب‌هایشان تنها به زبان فارسی نباشد. پیشنهاد می‌كنم با توجه به مكتوبات غنی كه داریم در این عرصه همه فعال‌تر شوند. ** مصری‌ها می‌نویسند، لبنانی‌ها چاپ می‌كنند و عراقی‌ها می‌خوانند الان فرض كنید اگر شاهنامه مكتوب نشده بود ما از كجا می‌دانستیم چنین گنجینه‌ای وجود دارد. البته در عرصه نشر ضرب المثلی هست كه می‌گویند مصری‌ها می‌نویسند، لبنانی‌ها چاپ می‌كنند و عراقی‌ها می‌خوانند. اما با وجود این مثال می‌خواهم بگویم ایران بسیار غنی است. ما باید كتاب‌هایمان را ترجمه صحیح كنیم. چون بارها شده كتاب خوبی را ترجمه بد كرده‌ایم و این كتاب فروخته نشده است. ترجمه خیلی مهم است. دنیا شیفته كتاب‌های ما است. اگر كیفیت كتاب‌های ما عالی و همراه با طراحی‌های روز شود من قول می‌دهم ما در ویترین‌های جهانی جا داریم البته به شرطی كه استاندارها را رعایت كنیم. فارس: الان با این استانداردهای جهانی چه قدر فاصله دارید؟ مددی: خیلی زیاد. الان اگر چاپ ایران را با آلمان یا حتی لبنان مقایسه كنید می‌بینید ما خیلی پایین‌‌تر هستیم. چون كاغذها و دستگاه‌های آنجا كیفیت بسیار بالایی دارند و از سوی دیگر طراحی‌ها روز دنیا در بخش كتاب تغییر پیدا كرده است. امروز اگر از كنار كتاب‌فروشی‌های خارجی رد شوید طراحی كتاب‌ها به گونه‌ای است كه آدم را داخل كتابفروشی می‌كشاند. ما در ایران باید با ابزار روز كارمان را پیش ببریم. ** ما رقیب هیچ ناشری نیستیم اگر ما هم كیفیت را بالا ببریم جایگاه خوبی داریم. از همه ناشران دعوت می‌كنم كه با ما همكاری كنند چه به عنوان نماینده آنها در خارج از كشور و چه به عنوان مشاركت در حضور. ما رقیب هیچ ناشری نیستیم. الان حدود 600 رایزن فرهنگی در سازمان وجود دارد كه از كشورها برگشته‌اند و یكی از كارهای رایزن‌ها بررسی چاپ و نشر ومخاطب شناسی كشورهای مختلف است. ناشران به راحتی می‌توانند از مشورت این رایزن‌ها برای ترجمه یا ارائه كارهایشان استفاده كنند. امیدوارم روزی جایگاه ویژه‌ای در چاپ و نشر بین‌الملل پیدا كنیم و آنچه الان در قفسه‌ها نگه داشته‌ایم را در دنیا عرضه كنیم. از زمان ساسانیان و اشكانیان كتاب‌های ما ترجمه می‌شده و دنیا ما را می‌شناسد. الان مردم ایران چند شاعر روس یا فرانسوی را می‌شناسد اما بیشتر دنیا خیام و حافظ و فردوسی را می‌شناسند. به بنگلادش بروید شعر زیبای «بلغ العلی بجماله...» را روی مسجد جامع بنگلادش می‌بینید. همه ما را می‌شناسند اما ما تاكنون مقدار سهل‌انگاری كرده‌ایم. اما الان فعالیت‌هایمان به‌روزتر شده است.درباره اتفاقات اخیر باید بگویم با توجه به قیام مردم كشورهای عربی مهم‌ترین برنامه پیش روی ما تجهیز كتابخانه این كشورها مثل مصر و لیبی و تونس است كه كتاب‌های امام (ره) و شهید مطهری را به مردم آنجا برسانیم. ---------------------------------------------- گفت‌وگو و تنظیم: مهناز سعیدحسینی ----------------------------------------------