حافظ خبر - پیوند میان پژوهش و برنامه سازی، به ارتقای آثار تلویزیونی می‌انجامد

رضا فرخ‌نژاد كارشناس ارشد علوم ارتباطات از دانشكده صدا و سیما است كه از سال 1380 وارد این سازمان شده و طی این سال‌ها، همواره در بخش‌های مربوط به مباحث پژوهشی و آموزشی فعالیت داشته و به همین سبب، آشنایی و احاطه خوبی بر این مقوله دارد. فرخ‌نژاد، چهار ماه است كه به عنوان مدیریت پژوهش سیما منصوب شده و با توجه به نقش مهمی كه برای نقش پژوهش در ارتقای آثار تلویزیونی قائل است، برنامه‌های مختلفی را برای ایجاد تحول در این بخش تدارك دیده كه در گفت‌وگوی تفصیلی با فارس به تشریح آنها می‌پردازد. پژوهش تنها یك جنبه تزئینی در تیتراژ برنامه‌ها نیست -------------------------------------------------------------------------- * تعریف اجمالی مدیریت پژوهش در سیما چیست؟ - مدیریت پژوهش سیما یكی از سه مدیریت اداره كل آموزش و پژوهش سیما محسوب می‌شود. دو مدیریت دیگر این اداره كل نیز شامل مدیریت آموزش و مدیریت خدمات آموزشی و پژوهشی هستند. ضمنأ این اداره كل از زیر مجموعه‌های معاونت سیما است. در مجموع مدیریت پژوهش، متولی تمامی پژوهش‌هایی است كه در مجموعه معاونت سیما و شبكه‌های موجود در تلویزیون انجام می‌گیرد. * آن‌طور كه شنیده و دیده می‌شود، گویا در ماه‌های اخیر، تأكید بیشتر و رویكرد جدیدی به مقوله پژوهش در برنامه‌های سیما صورت گرفته است... - بله!از زمانی كه آقای دارابی به سمت معاونت سیما منصوب شدند، با توجه به تاكید ویژه‌ای كه ایشان نسبت به نقش پژوهش و تحقیقات در ساخت آثار تلویزیونی داشته و دارند، ما سعی كردیم كه نگاهی اجرایی‌تر و عملیاتی‌تر نسبت به تزریق یافته‌های تحقیقاتی و پژوهشی در برنامه‌ها داشته باشیم و عنوان پژوهش صرفأ یك جنبه تزئینی در تیتراژ برنامه‌ها نداشته باشد. در حقیقت ما در دوره جدید سعی داریم روح پژوهش را به معنای واقعی در تمامی برنامه‌های سیما اعم از مجموعه‌های نمایشی مانند سریال‌ها، مجموعه‌ها و فیلم‌های تلویزیونی، برنامه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، مسابقات و سرگرمی، كودك و نوجوان و غیره كه در قالب‌های مختلف ساختاری تهیه می‌شوند، دمیده و در جهت ارتقای این آثار تلاش كنیم. نقطه قوت آثار خارجی، جنبه پژوهشی آنها است ----------------------------------------------------------- * آقای فرخ‌نژاد اشاره درستی داشتید مبنی بر پرهیز از تزئینی بودن پژوهش در آثار تلویزیونی در دوره جدید، واقعأ در سال‌های اخیر بعضی از برنامه‌ها اعم از برنامه‌های نمایشی یا دیگر گونه‌ها با تمام امكانات و بودجه‌ای كه صرف آن كارشده اما به علت بی‌توجهی به مقوله تحقیق و پژوهش به‌شدت آسیب دیده و غیر باور شده‌اند، به نظر می‌رسد كه گاهی مثلا گروه‌های پژوهشی در سیما كار خودشان را انجام می‌دهند و گروه‌های برنامه‌ساز هم‌ساز خودشان را می‌زنند و یك هماهنگی لازم بین آنها وجود ندارد، شما دقیقأ برای پركردن این حفره در مقطع جدید چه تمهیدی اندیشیده‌اید؟ - این نكته‌ای اساسی و دقیق است. ما از موقعی كه وارد این بحث شدیم در راستای همان نگاه عملیاتی و كاربردی به مقوله پژوهش در آثار تلویزیونی و جلوگیری از نگاه تشریفاتی و تزئینی به این مقوله، شروع به یك آسیب‌شناسی كردیم و گفتیم الان كه همه مدام می‌گویند پژوهش و پژوهش و پژوهش! و همه هم قبول دارند كه پژوهش خوب است، پس چرا اینها در تولید استفاده نمی‌شود و یا اگر بعضی تولیدات ما كیفیت خوبی ندارد علت‌اش چیست؟. در این علت‌یابی و آسیب‌شناسی متوجه شدیم یكی از مشكلات جدی ما در این قضیه، همین نكته‌ای است كه شما هم اشاره كردید، یعنی این كه پیوندی بین پژوهش و تولید وجود ندارد و همین باعث می‌شود تا سطح بعضی از آثار تلویزیونی پایین بیاید یا این كه اگر پژوهشی هم برای كاری انجام شده اما وفتی آن برنامه یا سریال را می‌بینیم متوجه می‌شویم دچار گاف‌هایی شده و اطلاعات‌اش منطبق با مستندات علمی و تاریخی نیست كه ناشی از ضعف كارهای پژوهشی در آن كار بوده است. نكته دیگری كه باید در پرانتز اشاره كنم این است كه ما به موازات این مشكل در بعضی از آثار خودمان، از آن طرف می‌بینیم كه نقطه قوت آثار خارجی حالا نه در حد ایده‌آل، اما در حد قابل قبول همین نكته پژوهشی آن فیلم‌ها یا برنامه‌هاست، چرا كه آنها آمده‌اند تمام تولیدات خودشان را پیوند زده‌اند به پژوهش. به هرحال ما پس از یافتن این ضعف و یا به تعبیر شما حفره در كارهای خودمان، قاعدتأ در پی پركردن آن بر آمدیم و با ادامه كارهای كارشناسی كه انجام شد دیدیم كه برای رفع این مشكل باید پیوندی جدی و اساسی بین دو بخش تولید و پژوهش به‌وجود آوریم و این دو مهم را به هم گره بزنیم. در همین راستا هم یكی ازاهداف و شعارهای‌مان را این قرار دادیم كه «پژوهش برنامه‌ای، بستر تبدیل ایده به پدیده» منظورمان هم بیشتر این است كه هدف ما از پژوهش در این تشكیلات، برای رسیدن به تولید برتر است. این مقوله تبدیل ایده به پدیده هم از سخنان حضرت آقا استخراج شده كه ایشان فرموده‌اند: «پژوهش، بستر تبدیل ایده به پدیده است». مدیریت پژوهش نقش مبدل را ایفا می‌كند -------------------------------------------------- * آقای فرخ‌نژاد گاهی بعضی برنامه‌سازان گله دارند پژوهش‌هایی كه ازسوی گروه‌های پژوهشی مثلأ دانشگاه‌ها و دیگر مراكز علمی و تحقیقی به‌دست آنها می‌رسد بسیار آكادمیك بوده و قابلیت تصویری ندارد، برای رفع این مشكل چه كرده‌اید؟ - بله، این نكته بارها به خود ما هم منتقل شده است و پیش آمده كه برنامه سازانی به ما مراجعه نموده و گفته‌اند كه این مباحث و پژوهش‌های آكادمیك كه توسط بعضی مراكز برای ما انجام می‌گیرد، غیرقابل هضم است و در نتیجه تبدیل آنها به قالب‌های مختلف تلویزیونی مشكل است. برای همین ما در موارد اینچنینی و در حوزه مدیریت پژوهش نقش یك مبدل را ایفا می‌كنیم. یعنی این كه این مباحث پژوهشی را گرفته و با توجه به تسلطی كه همكاران ما در دو حوزه تولید و پژوهش دارند، آنها را تبدیل به زبانی می‌كنیم كه قابلیت برنامه‌سازی و تصویرسازی را داشته باشند تا برنامه‌سازان ما بتوانند بخوبی با آن ارتباط برقرار ساخته و سپس جنبه تصویری و تلویزیونی به آن ببخشند. * با توجه به نقش گسترده‌ای كه پژوهش می‌تواند در تاروپود رسانه‌ای عظیم مانند صدا وسیما داشته باشد، علاوه بر هدف‌گذاری شما درباره پژوهش برای تولید، آیا به موازات آن اهداف دیگری را هم دنبال می‌كنید؟ - علاوه بر پژوهش برای تولید كه به آن پرداختیم، پژوهش برای برنامه‌ریزی و پژوهش برای مطالعات از دیگر اهداف ما محسوب می‌شود كه با جدیت آنها را دنبال می‌كنیم. به‌طور مثال در بحث پژوهش برای مطالعات تلویزیون، ما نظریه‌هایی را كه راجع به تلویزیون و كاركردهای عظیم و گوناگون آن وجود دارد و اطلاع از آنها موجب ارتقای سطح علمی و فكری برنامه‌سازان و سایر دست‌اندركاران رسانه خواهد شد، تهیه نموده و از طریق فصلنامه مطالعات تلویزیون كه منتشر می‌كنیم، در اختیار آنها قرار می‌دهیم. اصلأ اگر اجازه دهید من رئوس اهداف خودمان را برای خوانندگان‌تان و در حقیقت برای تمامی پژوهشگرانی كه می‌توانند در این زمینه‌ها ما را یاری دهند به صورت تیتروار اعلام كنم. مشروح اهداف فعالیت‌های مدیریت پژوهش سیما به این شرح است: 1- شناخت نیازهای واقعی و فعالیت در متن نیازها، 2- انجام تحقیقات برنامه‌ای برای تامین نیازهای معاونت سیما، 3-طراحی و ایجاد ارتباطی ارگانیك میان بدنه برنامه‌ساز با مراكز تحقیقاتی و پژوهش سیما، 4- بالا بردن ضریب نفوذ استفاده از نتایج حاصل از پژوهش‌های برنامه‌ای ، 5- نوآوری در تهیه و استفاده از محتوای علمی حاصل از پژوهش‌های بنیادی مراكز تحقیقاتی در پشتیبانی از پژوهش‌های برنامه‌ای. با دوازده گروه پژوهشی برنامه‌سازان را پشتیبانی می‌كنیم ----------------------------------------------------------------------- *با توجه به این كه تنوع موضوعات و برنامه سازی در شبكه‌های مختلف سیما بسیار زیاد است، آیا برای هر موضوع و حوزه‌ای، از گروه‌های پژوهشی متخصص در همان شاخه بهره می‌گیرید؟ - بله، ما برای این كه دستمایه علمی و پژوهشی هر موضوع و برنامه یا فیلم و سریالی به دقت و درستی آماده شود، دوازده گروه علمی و پژوهشی را در این مدیریت تعریف و تشكیل داده‌ایم كه هركدام از این گروه‌ها با صاحب‌نظران و پژوهشگران متخصص در همان حوزه اعم از حوزه‌های علمی، دانشگاهی، مذهبی، اجتماعی تاریخی و غیره در ارتباط هستند و در زمینه‌های مورد نیاز از آنها یاری می‌جویند. این دوازده گروه علمی و پژوهشی كه هم اكنون در این مدیریت به فعالیت مشغول‌اند، عبارتند از: 1- هسته علمی پژوهشی مدیریت پژوهش، 2- گروه ادبی، 3- گروه اجتماعی، 4- گروه تاریخ تمدن، 5- گروه روانشناسی-تربیتی، 6- گروه علمی،‌ 7- گروه فرهنگی، 8- گروه معرفتی- مناسبتی، 9- گروه هنری،‌ 10- گروه تحلیل محتوا، 11- گروه مطالعات تطبیقی،‌ 12- فصلنامه مطالعات تلویزیون. *شرح وظایف آنها دقیقا چیست؟ - شرح وظایف این گروها شامل این موارد است: 1- تهیه بانك اطلاعات؛ مانند: بانك محتوا (فیش برداری)، بانك فهرست منابع (كتب فارسی و لاتین)، بانك كارشناسان و پژوهشگران، بانك مراكز علمی و پژوهشی، بانك سایت‌ها، بانك پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌ها، بانك مقالات و جزوات و بانك تصاویر، 2- تهیه طرح پژوهشی، 3- انجام پژوهش‌های برنامه‌ای، 4- شناسایی و معرفی پژوهشگران خبره حسب مورد سفارش،‌ 5- ایده‌پردازی در حوزه فعالیت،‌ 6- نیازسنجی پژوهشی، 7- پیشنهاد ساختار مناسب بر اساس مطالعات مخاطب شناسی و ساختار شناسی به ارباب رجوع(برنامه ساز)، 8- تألیف مقالات علمی- پژوهشی و كتاب، 9- ترجمه مقالات علمی- پژوهشی و كتاب ، 10- دبیری علمی نشست‌های تخصصی مرتبط، 11- ارزیابی كتاب‌ها، مقالات، جزوات و... حسب مورد سفارش، 12- ارزیابی، نقد، ویرایش علمی طرح‌ها، فیلمنامه ها و...حسب مورد سفارش،‌ 13- ارائه گزارش كارشناسی و نقد علمی برنامه‌های سیما از دیدگاه حوزه فعالیت (به‌طور مثال حوزه روانشناسی)، 14- تعامل با مراكز علمی و پژوهشی و انعقاد تفاهم‌نامه با آنها، 15- تعامل با مجلات و فصلنامه‌ها برای انتشار ویژه‌نامه‌های موضوعی، 16- سایت و اطلاع‌رسانی. ساختمان 85 و پارك ملت از بانك‌های اطلاعاتی ما استفاده خوبی بردند -------------------------------------------------------------------------------------- * اشاره كردید به این كه هركدام از گروه‌های علمی و پژوهشی در حیطه تخصصی خودشان یك بانك اطلاعاتی را تشكیل داده‌اند، درمورد این بانك‌ها كه در صورت جامع بودن می‌توانند كمك زیادی برای برنامه سازان باشند، بیشتر توضیح دهید. - درست است؛ ما یكی از شرح وظایف اساسی هركدام ازاین گروه‌ها را تشكیل بانك اطلاعاتی جامع قرار داده‌ایم تا هر تهیه كننده یا نویسنده و دیگر عوامل سازنده یك اثر هرگاه به ما مراجعه كردند و مطلبی را لازم داشتند، با مراجعه به آن بانك به سرعت به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا كنند. به‌طور مثال آقای شهیدی‌فر برای تهیه برنامه «پارك ملت» به ما مراجعه كردند و نیاز به موارد تحقیقی و پژوهشی مختلفی داشتند كه این بانك‌های اطلاعاتی، توانست كمك قابل توجهی به ایشان انجام دهد. یا این كه دست‌اندركاران مجموعه «ساختمان 85» نیز توانستند از طریق این مدیریت و گروه‌های موجود در آن و بانك‌های اطلاعاتی به یكسری از اطلاعات مورد نیاز خودشان دست پیدا كنند. در ماه رمضان سال پیش نیز سریال پربیننده «ملكوت» با پشتیبانی اطلاعاتی و پژوهشی این اداره كل و بانك محتوای این مدیریت توانست به مطالب ارزشمندی در خصوص موضوع مورد نظر دست پیدا كرده و آنها را دربخش های مختلف سریال لحاظ نماید. ما هم‌اكنون بعضی از برنامه‌های صبحگاهی را از لحاظ محتوا با همین بانك‌ها و گروه‌ها پوشش می‌دهیم. به هرحال هر برنامه‌سازی كه می‌خواهد درباره موضوعات فرهنگی، اجتماعی، فولكلوریك، مذهبی، سیاسی، علمی، ورزشی، بهداشتی، پزشكی، كودك و نوجوان، زنان، مسابقات تلویزیونی وغیره برنامه‌ای تهیه كند و نیاز به اطلاعات و فیش‌های موضوعی وغیره داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به این مدیریت و بانك‌های موجود در آن از مطالب گسترده‌ای بهره ببرد كه از منابع معتبر ایرانی و لاتین و پایان‌نامه‌ها تهیه شده و در این بانك‌ها ذخیره شده‌اند. ضمن اینكه اگر به مطلبی نیاز داشتند كه در این بانك‌ها موجود نبود گروه های مربوطه در مدیریت پژوهش با استفاده از كارشناسان و صاحب نظرانی كه با آنها در ارتباط هستند، آن اطلاعات را جمع‌آوری كرده و در اختیار ارباب رجوع یا همان تهیه كننده یا نویسنده و برنامه‌ساز قرار می‌دهند. مثلا در مورد نوروز ما اطلاعات زیادی را در خصوص نوروز از دیدگاه اسلام و اندیشمندان و از نقطه نظر جغرافیایی با توجه به ثبت آن توسط یونسكو تهیه كردیم و در اختیار برنامه سازان قرار دادیم كه در نوروز 90 و در برنامه‌ها وشبكه های مختلف مورد استفاده قرارگرفت. در موضوعات مربوط به مناسبت‌های مذهبی یا وقایع تاریخی و هشت سال دفاع مقدس نیز ما كارهای زیادی را انجام داده و همچنان در دستور كار داریم و از این حیث، مدام برنامه‌های مختلف را تحت پوشش وحمایت پژوهشی و تحقیقاتی قرار می‌دهیم. نكته دیگر آنكه ما از دی ماه سال گذشته شروع به نظر سنجی از گروه‌های برنامه ساز كردیم و از آنها خواستیم تا نیازهای پژوهشی خود را در سال 90 به ما اعلام كنند تا سپس با دسته بندی آنها، نسبت به تأمین آن اطلاعات اقدام كنیم و همانطور كه اشاره شد یكی از این موارد مطالب مربوط به نوروز بود. همین طور ما مطالب بسیار زیادی را در رابطه با سوم خرداد ماه سالروز آزاد سازی خرمشهر و نیز چهاردهم خردادماه سالگرد جانسوز ارتحال حضرت امام خمینی (ره) آماده كرده‌ایم كه با توجه به در پیش بودن این مناسبت‌ها كاربرد وسیعی در تمامی شبكه‌ها خواهند داشت. لازم به توضیح است كه بخش قابل توجهی از اطلاعات موجود در این بانك ها نیز مدام در شبكه پیام نما مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین اگر یك تهیه كننده برفرض برای برنامه‌ای نیاز به صاحب نظری متناسب با برنامه‌اش داشته باشد می‌تواند با مراجعه به بانك كارشناسان و پژوهشگران به اسامی و مشخصات افراد مورد نظرش دست پیدا نموده و از طریق این مدیریت زمینه ارتباط و برگزاری جلسه با آنها فراهم شود. در بانك تصاویر نیز تصاویر بسیار زیادی در مورد موضوعات مختلف موجود است كه تاكنون بارها و بارها مورد بهره برداری برنامه سازان قرار گرفته است. به همین ترتیب هر كدام دیگر از بانك های اطلاعاتی موجود در مدیریت پژوهش سیما، سایر نیازهای پژوهشی و تحقیقاتی مورد نیاز برنامه‌سازان و همكاران عزیزما را در حوزه معاونت سیما تأمین می‌سازند. قصد تشكیل كانون پژوهشگران برنامه‌ای را داریم ---------------------------------------------------------- * آیا شما علاوه بر پژوهش قبل از ساخت برنامه، بعد از ساخته شدن و بر روی آنتن رفتن همان كار، این بررسی را انجام می‌دهید تا ببینید پژوهش مورد نظر تا چه حد در برنامه لحاظ شده و دچارجرح و تعدیل نشده است؟ - ببینید، ما در سازمان صدا و سیما یك معاونت آموزشی و پژوهشی داریم كه این معاونت نیز یك مركز تحقیقات دارد. ما با این دوستان یك تقسیم كار انجام داده‌ایم تا پژوهش های قبل از تولید و در حین تولید به عهده ما باشد و بعد از تولید به عهده آنها. یعنی این كه وقتی برنامه‌ای بر روی آنتن رفت، دوستان مركز تحقیقات با نظرسنجی هایی كه انجام می دهند و با به‌دست آوردن میزان رضایت مخاطبان و صاحب‌نظران، پی خواهند برد كه برنامه یا سریال مربوطه چقدر توانسته در بخش های مختلف از جمله در بخش پژوهش موفق عمل كند. البته ما برای این كه در این زمینه نیز بتوانیم ضریب استفاده صحیح از پژوهش‌های انجام شده را در برنامه‌های مختلف بالا ببریم، در پی آن هستیم تا با تشكیل «كانون پژوهشگران برنامه‌ای» تعدادی كارآموز را جذب كرده و پس از آموزش‌های لازم در اختیار تهیه كنندگان و كارگردانان برنامه ها قرار دهیم تا با پشتیبانی ما تمام پژوهش های برنامه‌های مورد نظر را انجام دهند ودر روند كار نیز حضور داشته باشند تا به چالش‌های احتمالی پژوهشی بتوانند پاسخ دهند. البته این كانون در دل سازمان نخواهد بود و یك كار بلند مدت است كه امیدواریم تحقق یابد. كار كوتاه مدتی هم كه در این راستا انجام داده‌ایم این بوده كه پژوهشگرانی را كه درحوزه سیما وجود دارند و یا در اختیار ما هستند، تمام وقت در اختیار برنامه سازان قرار دهیم تا پژوهش لازم را با هماهنگی و پشتیبانی ما انجام انجام داده و ضریب خطا را پایین بیاورند. حالت دیگر آن است كه تهیه‌كننده‌ای به ما مراجعه می كند و با توجه به اینكه در برآورد برنامه‌اش یك كد پژوهشی وجود دارد، وی یك پژوهشگر را از یك جای دیگر به ما معرفی می‌كند و ما هم معمولأ اشكالی نمی‌گیریم، اما از آنها می‌خواهیم پس از آماده شدن پژوهش و تحقیقات آن را در اختیار ما قرار دهند تا مورد بررسی و صحت قرار گیرد. برپایی نشست پژوهشی و انتشار كتاب پژوهشی «مختارنامه» -------------------------------------------------------------------------- *مدتی است كه شاهد هستیم مدیریت پژوهش اقدام به برگزاری نشست‌های تخصصی و علمی، پژوهشی نموده است، درباره كم و كیف و هدف از برگزاری این نشست ها توضیح بفرمایید؟ - ما برای اینكه همكاران ما بتوانند از تجارب یكدیگر آگاه شده و از آن استفاده كنند و همچنین برای آشنایی با مباحث مختلف در حوزه تلویزیون كه بی‌شك به كارشان خواهد آمد. تاكنون نشست‌های گوناگونی را تدارك دیده و برگزار كرده‌ایم و در آینده نیز آنها را ادامه خوهیم داد. یكی از این نشست‌ها در خصوص موضوع «پژوهش برنامه‌ای» بود و در این نشست كه با حضور صاحب نظران برگزار شد این مبحث مطرح شد كه اصولا پژوهش برای تولید یا پژوهش تولیدی یعنی چه؟ بطور یقین این مباحث می‌تواند برای همكاران ما و برنامه‌سازان بسیار مفید فایده باشد و آنها را در راه ارتقای آثارشان به شدت یاری دهد، چنان كه در گفت‌وگوهایی كه با شركت‌كنندگان در این نشست‌ها داشتیم، اظهار می‌داشتند كه با حضور در این بحث‌ها، دریچه‌هایی جدید از برنامه سازی به روی آنها باز شده است. یا این كه در قدم بعدی به بررسی سریال‌ها و آثار تاریخی از منظر پژوهشی پرداختیم و دریكی از این جلسات فیلم «ملك سلیمان» با حضورپژوهشگر آن مورد بررسی قرار گرفت كه بسیار جلسه سازنده‌ای بود. سریال «ارمغان تاریكی» نیز از دیگر آثار مطرحی بود كه در این نشست‌ها مورد بررسی قرار گرفت و در مورد نكات پژوهشی آن، گفت‌وگوها و انتقال تجارب خوبی به عمل آمد. در فروردین امسال نیز نشست «پژوهش در برنامه‌های مستند» و در اردیبهشت نشست تخصصی «پژوهش در برنامه‌های تركیبی» را برگزار خواهیم كرد و در خرداد ماه هم با توجه به این كه سریال «مختارنامه» به پایان خواهد رسید، یك نشست مفصل درباره این كار عظیم و به‌یادماندنی برگزار خواهد شد. * گویا قرار است كتابی نیز توسط مدیریت پژوهش در خصوص سریال «مختارنامه» منتشر شود؟ - بله، ما كتابی را تحت عنوان «پژوهش در مختارنامه» آماده كرده‌ایم كه انشاالله خرداد ماه منتشر خواهد شد و حاصل تجربیات آقای میرباقری از این اثرتاریخی است. ایشان در این كتاب مثلأ توضیح می‌دهند كه اگر چه نمی‌توانند در آثار خودشان ائمه اطهار (ع) را نشان دهند، اما بعضی از خصوصیات آن بزرگواران را در اعمال و شخصیت یاران‌شان به تصویر می‌كشند. در این كتاب اطلاعات بسیار مفیدی از چگونگی شكل گیری و مراحل تحقیقاتی و پژوهشی سریال مختارنامه در اختیار خوانندگان قرار خواهد گرفت و به بسیاری از ابهامات پاسخ داده خواهد شد. *دراین كتاب آقای میرباقری در مورد مبنای به تصویر كشیدن چهره حضرت ابوالفضل(ع) در این سریال نیز توضیحی ارائه داده‌اند؟ - بله! آقای میرباقری این توضیح را می‌دهند كه به هر حال مبنای به تصویر كشیدن چهره حضرت عباس(ع) بر اساس استفتاء از بعضی علماء بوده است و از نظر این علما منع به تصویر كشیدن چهره، شامل این شخصیت بزرگوار نمی‌شود و فقط مختص پیامبر اكرم ٌ(ص) و ائمه معصومین(ع) است. **با چاپ كتاب، سریال‌های فاخر را مستند سازی می‌كنیم --------------------------------------------------------------------- *آیا چاپ چنین كتاب‌هایی برای سایر سریال‌ها و مجموعه‌ها انجام خواهد گرفت؟ - حتما، با توجه به این كه یكی از كارهایی كه ما در این حوزه به‌طور جدی پیگیری می‌كنیم، مستندسازی تجربیات همكاران در سریال‌ها و مجموعه‌های مختلف است، این روند برای سایر آثار باارزش و فاخر نیز ادامه خواهد یافت. البته با توجه به این كه بیشتر برنامه‌سازان ما دست به قلم نیستند و یا حوصله ثبت و نگارش تجربیات یا خاطرات خود را در باره اثر ساخته شده‌شان ندارند، ما سعی كرده‌ایم كه افرادی را به همین منظور به‌كار بگیریم كه در حین كار در دل كار رفته وبا دست اندركاران آن گفتگوهایی تخصصی انجام داده وحاصل آن را در قالب مقاله یا كتاب در بیاورند تا آن همه تجربه به بوته ی فراموشی سپرده نشود و به دیگر برنامه سازان نیز منتقل شده و مورد استفاده قرار گیرد. * كتاب‌هایی كه چاپ می شود به هرحال وارد جامعه می‌شود و مخاطبان خود را خواهد یافت، اما تكلیف مقالات چیست و آنها چگونه مورد بهره‌برداری قرار خواهند گرفت؟ - مقالات ما نیز به شكل‌های مختلف منتشر می‌شود. گاهی آنها را به صورت مجموعه مقالات یا كتاب‌های پالتویی منتشر می‌كنیم و مثلا تجربیات تصویربرداران یا طراحان صحنه آثار مختلف را منتشر می‌كنیم تا دیگر تصویربرداران و طراحان صحنه در جریان تجربیات یكدیگر قرار بگیرند.بخشی از آنها نیز در فصلنامه مطالعات تلویزیون منتشر شده و مورد استفاده علاقمندان قرار می‌گیرند. به‌طور كلی ما در این اداره كل و مدیریت سعی داریم از تمام ظرفیت‌های موجود در جهت برجسته نمودن نقش پژوهش در آثار تلویزیونی بهره بگیریم. حتی چندی پیش با جلسه‌ای كه با دوستان برنامه شما و سیما داشتیم از آنها خواستیم در گزارش‌هایی كه از پشت صحنه فیلم‌ها، سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی تهیه می‌كنند و در كنار سوالات مختلفی كه در مورد مقولات كارگردانی، نویسندگی، تصویربرداری و غیره مطرح می‌كنند، مبنای یكی از سوالات خود را نیز به پژوهش اختصاص داده و از نویسنده و سازندگان اثر این پرسش را داشته باشند كه چقدر به یافته‌های پژوهشی پایبند بوده‌اند. كتاب دستنامه مجریان را با كاربرد آموزشی منتشر می‌كنیم ------------------------------------------------------------------------- * آقای فرخ نژاد؛ یكی از مشكلاتی كه در حوزه پژوهش وجود دارد، مربوط به بعضی برنامه‌های زنده است كه مشاهده می‌شود مجری مربوطه نه تنها در آن حیطه تخصصی ندارد و چه بسا اظهار نظرات اشتباهی را مطرح می‌كند كه هیچ مبنای مستند و پژوهشی ندارد، بلكه بدتر ازآن با دخالت‌های بیجا در حرف‌های كارشناس میهمان، افت برنامه و نارضایتی بینندگان را فراهم می‌سازد. آیا برای رفع این معضل در برنامه‌های زنده تمهیدی اندیشیده‌اید؟ - قبول دارم كه این مشكل كم وبیش در بعضی از برنامه‌های زنده و میزگردها و برنامه های گفتگومحور وجود دارد. به همین دلیل بود كه آقای ضرغامی ریاست محترم سازمان چندی پیش تأكید نمودند كه در نشست‌های گفتگومحور كه جنبه كارشناسی دارد، از كارشناس همان حوزه دعوت شود تا به عنوان كارشناس مجری در برنامه حضور یافته تا با توجه به تسلط و دانشی كه به آن موضوع دارد، بتواند برنامه را با حضور دیگر صاحب نظران پیش ببرد. از سویی ما برای بعضی برنامه‌ها كه توسط مجریان اجرا می‌شود كتابی را تحت عنوان «دستنامه مجریان» آماده كرده‌ایم كه در اردیبهشت ماه منتشر می‌شود. این كتاب كه با همكاری و همفكری تیمی از مجریان با سابقه و حرفه‌ای تهیه شده، نكات آموزشی و حرفه‌ای خوبی را به مجریان می‌آموزد و بطور مثال به مجری می‌گوید كه هنگام اجرای یك برنامه باید وقت مكالمه بگیرد، یعنی چه؟ یعنی این كه اگر یك استاد در برنامه حضور دارد و مشغول صحبت و اظهارنظر كارشناسی است، مجری یكدفعه وسط حرفش نپرد وجمله‌ای بی‌ربط بگوید یا شوخی سبكی بكند یا بگوید: "استاد ببخشید وقت شما تمام است " همچنین ما كاری را با تهیه كنندگان برنامه‌های صبحگاهی آغاز كرده‌ایم و از آنها خواسته‌ایم یك اتاق فكر پژوهشی برای خود فراهم كنند تا ماهم یك پژوهشگر در اختیار آنها قرار دهیم تا مطالب مطرح شده در این برنامه‌ها از یك قوت و كیفیت بهتری برخوردار شود. حرف‌هایی كه در نخستین ساعات روز و در صبحگاه برای بینندگان تلویزیونی مطرح می‌شود از تاثیرگذاری ویژه‌ای برخوردارند و چه بسا اثر آن تا شامگاه در ذهن شنونده و بیننده باقی بماند، به همین دلیل مطالبی كه در برنامه‌های صبحگاهی توسط مجریان بیان می‌شود از اهمیت بالایی برخوردار است و این صحبت‌ها اگر از یك پشتوانه پژوهشی برخوردار باشد به مراتب تأثیرگذارتر خواهد بود. البته ما اگر چه این كار را از طریق تعامل با دوستان‌مان دربعضی برنامه‌های صبحگاهی شروع كرده‌ایم اما به یاری خدا و به مرور آن را به سایر برنامه‌ها تعمیم می‌دهیم. جا دارد كه اشاره كنم كه چنین مواردی نشان می‌دهد كه هربخش و هر عضو از خانواده بزرگ برنامه‌سازان سیما اعم ازنویسنده، تهیه كننده، كارگردان، مدیر تولید، مدیر تداركات، طراح صحنه، آهنگساز، متصدی جلوه‌های ویژه، مجری، طراح لباس و غیره، همه و همه برای ارتقای رشته تخصصی خود و در نهایت ارتقای اثری كه خلق می‌كنند، نیازمند تحقیق و پژوهش هستند و همین كار و مسئولیت ما را بسیار سنگین‌تر و خطیر می‌سازد. باید این را هم بگویم كه ما خودمان را نیز در حوزه پژوهش بی‌نیاز از آموزش نمی‌بینیم. به همین دلیل هم برای پژوهشگران كلاس و كارگاه‌های آموزشی می‌گذاریم. كارگاه فیلمنامه نویسی و برنامه‌سازی می‌گذاریم تا این دوستان با تسلط به مبانی برنامه‌سازی و پژوهشی بتوانند در جهت كاربردی شدن پژوهش‌ها در حوزه تولید مثمرثمر واقع شوند. شبكه‌های خارجی را به‌طور مداوم رصد می‌كنیم ----------------------------------------------------------- * آقای فرخ نژاد، در جهان كنونی شاهد نوعی جنگ رسانه‌ای در دنیا هستیم و در این میان شبكه‌های مختلف بیگانه، فرهنگ اسلامی و ایرانی را مورد هدف قرار داده‌اند، آیا شما برای مقابله با این تهدیدات، فعالیت‌های چنین شبكه‌هایی را رصد كرده و راهكارهای لازم را به مدیران و سیاستگذاران رسانه ملی ارائه می‌دهید؟ - به‌طور حتم این كار با جدیت توسط همكاران ما صورت می‌گیرد. ما با توجه به توطئه‌های رسانه‌ای بیگانگان كه نه تنها حوزه‌های سیاسی را در برمی‌گیرد، بلكه در بسیاری موارد و به‌طور بی‌شرمانه‌ای حریم عفت خانواده‌ها را مورد تهدید قرار می‌دهند، خود را موظف می‌بینیم كه این شبكه‌ها و برنامه‌ها را مدام مورد رصد و تحلیل قرار دهیم و حاصل این تحلیل و جمع بندی را در اختیار مدیران سازمان و شبكه‌ها قرار داده تا برای مقابله با این ترفندها برنامه ریزی لازم صورت گیرد. به‌طور مثال گاهی می‌بینیم كه به‌قول شما یك شبكه بیگانه كیان خانواده‌ها را هدف قرار داده و سعی دارد تا حریم‌های اخلاقی را از بین ببرد، ما در چنین مواردی باید در برنامه‌های خود تأكید بیشتری بر نقش و حریم خانواده‌ها داشته باشیم تا نگذاریم امواج مسموم بیگانه، تأثیرات نامطلبوبی بر كانون مقدس خانواده‌های ایرانی داشته باشد. البته ما هم نقاط قوت و هم نكات ضعف برنامه‌ها و شبكه‌های خارجی را با هم بررسی كرده و در اختیار مدیران و برنامه‌سازان قرار می‌دهیم، چرا كه ممكن است برنامه‌ای از نظر تكنیكی واجد ارزش‌هایی باشد كه انتقال این موضوع به برنامه سازان، بتواند در ارتقای تكنیكی برنامه‌های داخلی تأثیر داشته باشد. از پژوهشگران سیما در هفته پژوهش قدردانی می‌كنیم ------------------------------------------------------------------------ * آیا برای هفته پژوهش هم برنامه خاصی در نظر دارید؟ - ما قصد داریم تا برای اولین بار در هفته پژوهش، طی مراسم باشكوهی از تمامی پژوهشگرانی كه در حوزه معاونت سیما و حتی آثار سینمایی پژوهش‌هایی انجام داده كه به مرحله تصویر و ساخت رسیده‌اند، طی مراسم باشكوهی تجلیل و قدردانی كنیم كه این حركت باعث آشنایی بیشتر برنامه‌سازان و پژوهشگران با هم شده و زمینه همكاری بیشتر میان آنها را فراهم خواهد ساخت. این تجلیل همچنین می‌تواند نقش و جایگاه رفیع پژوهش را در ارتقای آثار تلویزیونی بهتر بازتاب داده و برجسته سازد و انگیزه پژوهشگران و برنامه سازان را نسبت به مقوله تحقیق و پژوهش مضاعف ساخته وموجب ترویج روحیه و فرهنگ پژوهشگری در بین عوامل برنامه‌ساز شود. از پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌های مناسب رسانه ملی حمایت می‌كنیم --------------------------------------------------------------------------------- *در پایان اگر صحبت خاصی دارید، بفرمایید. - ما در این جایگاهی كه هستیم نمی‌توانیم به تنهایی كاری بكنیم و لذا فرصت را غنیمت شمرده و از تمامی صاحب نظران و مراكز علمی و پژوهشی در حوزه‌های مختلف می‌خواهم كه ایده‌ها، فكرها و پژوهش‌های خود را در اختیار ما بگذارند تا با توجه به تخصصی كه ما نیز در حیطه رسانه داریم، بتوانیم به یاری خدا و با همكاری یكدیگر به یك ادبیات مشترك رسیده و در نهایت جنبه كاربردی و عملیاتی به این پژوهش‌ها بدهیم. ما خالصانه و مشتاقانه از تمام اندیشمندان و صاحب‌نظران دعوت می‌كنیم تا در حوزه مذهب، فرهنگ، اجتماع، ادبیات، روانشناسی، اقتصاد و دیگر مباحث و موضوعات، تحقیقات و یافته‌های پژوهشی خود را. با ما مطرح كنند تا با كمك امواج فراگیر رسانه از گسترش و تأثیرگذاری بیشتری برخوردار شوند. در همین راستا، ما آماده هستیم تا از پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌های مناسب با اهداف رسانه ملی حمایت جدی نماییم و در پایان نیز از شما بخاطر این فرصتی كه در اختیار ما گذاشتید صمیمانه سپاسگزارم. -------------------------------------------------- گفت‌وگو: محمد دیندار Mohammad.Dindar1@yahoo.com --------------------------------------------------