آغاز الزامی شدن استفاده از کارت هوشمند سوخت/ تکرار تجربه اي مفید که نادیده گرفته شده بود

به گزارش حافظ خبر، در ماه های اخیر که تصمیم به بازگشت استفاده از کارت سوخت قطعی شد دولت تدابیر ویژه ای برای مدیریت مناسب عرضه سوخت در نظر گرفت و به همین دلیل نگرانی خاصی در این باره وجود ندارد. با احیای کارت سوخت روند افزایشی مصرف بنزین کنترل و از قاچاق آن جلوگیری می شود.
افرادی که تاکنون موفق به دریافت کارت سوخت نشده اند می توانند فعلا از کارت سوخت جایگاه داران استفاده کنند. بنابراین مقرر شده به مدت محدودی از کارت جایگاه‌داران برای تحویل مقدار محدود سوخت به این گونه خودروها استفاده شود و حسب مورد، تا زمانی که در هر منطقه متناسب با شرایط اعلان خواهد شد، این رویه ادامه دارد.
مالکان خودروهایی که تاکنون اقدامی برای تقاضای صدور کارت سوخت المثنی به عمل نیاورده‌اند بایدبا مراجعه به دفاتر خدمات پلیس 10+ نسبت به ثبت نام برای دریافت کارت المثنی اقدام نمایند. قرار است به‌زودی درگاه ملی سامانه دولت همراه نیز برای ثبت نام اینگونه درخواست‌ها راه‌اندازی شود.

مطابق اعلام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در صورتی که مالکان خودروها در استفاده از کارت سوخت خود با هر مشکلی روبرو شدند، از طریق سایت niopdc.ir و یا تماس با شماره 09627 اقدام نمایند. همچنین تا تاریخ 1398/6/22 علاوه بر رمز جاری کارت، 4 رقم آخر کد ملی شخصی که نام او پشت کارت سوخت درج گردیده، به عنوان رمز کارت در جایگاه سوخت‌گیری، قابل قبول می‌باشد. در صورت بروز خطا، شهروندان باید جهت حذف رمز به مراکز نواحی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی مراجعه کنند. 
مالکین خودرو یا موتورسیکلت که کارت سوخت فعال در سامانه هوشمند دارند، در صورتیکه مجدداً تقاضای صدور کارت المثنی کنند، کارت سوخت قبلی آن‌ها ابطال خواهد شد.
امیر میروکیل زاده، مدیرعامل شرکت ملی پخش درباره استفاده از کارت سوخت گفت: اگرچه تقاضا داریم، مردم در سراسر کشور به ویژه در چهار کلان شهر تبریز، تهران، کرج و اصفهان از کارت شخصی استفاده کنند، اما باز هم تاکید می‌کنیم مردم نگران نباشند، زیرا اصلا مایل نیستیم در این مرحله کسی وارد جایگاه شود و به دلیل نداشتن کارت سوخت شخصی نتواند سوخت گیری کند.
مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران گفت: تاکید می‌کنیم در این مرحله مردم نگران دریافت سوخت نباشند و تا زمانی که همه افراد دارای کارت نشده اند کارت جایگاه‌ها فعال خواهد ماند.

مزایای استفاده از کارت سوخت
 طرح استفاده از کارت سوخت‌ بین سال های 1386 تا 1393 مزایای فراوانی به همراه داشت. از اواخر دهه 1370 تقاضای بنزین سالانه حدود 10 درصد رشد داشت به طوری که از 5/35 میلیون لیتر در روز در سال 1376 به 6/73 میلیون لیتر در روز در سال 1385 افزایش یافت. اما در سال 1386 با عملیاتی شدن استفاده از کارت هوشمند سوخت و اعمال سهمیه بندی این روند افزایشی پایان یافت.
ایجاد بانک اطلاعاتی،تعیین دقیق میزان مصرف سوخت، امکان برآورد خودروهای فعال یا غیرفعال در کشور، کسب اطمینان از عدم قاچاق در جایگاه های سوخت، شناسایی خودروهای پرمصرف و کم مصرف و ... تنها بخشی از مزایای استفاده از کارت سوخت بود که از این اطلاعات جهت برنامه ریزی های اقتصادی می شد بهره گرفت. اما مهم ترین مزیت استفاده از کارت سوخت، کاهش مصرف و جلوگیری از قاچاق سوخت در مناطق مرزی بود. واضح است که در غیاب کارت سوخت، یارانه ای که دولت به بخش انرژی نیز اختصاص می داد اتلاف و حیف و میل می شد. در این باره گفته می شود ایران با 80 میلیون نفر جمعیت، سالیانه 45 میلیارد دلار یارانه انرژی پرداخت می كند در حالی كه چین با 1.5 میلیارد نفر جمعیت، 38 میلیارد یارانه انرژی سالانه دارد.
مطابق گزارش «دستاوردهای اجرای نظام سهمیه بندی سوخت» منتشر شده در مرکز پژوهش‌های مجلس، استفاده از کارت سوخت در طول 8 سال اجرایی شدن آن، حدود 100میلیارد دلار صرفه جویی برای کشور به همراه داشته که 75 میلیارد دلار آن ناشی از کاهش کل تقاضای سوخت (بنزین+ گاز طبیعی فشرده) و 25 میلیارد دلار آن ناشی از جایگزینی بنزین با CNG بوده است.
درباره ميزان قاچاق بنزين قبل از اجراي طرح سهميه بندي بنزين، آمار دقيقی در دست نيست ولی آمارهاي غيررسمي آن روزها نشان می داد که مقدار آن بين 3 تا 12 ميليون ليتر در روز بوده است. بررسی های ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز حاکی از آن است که با اجرای اين طرح، عرضه اين فرآورده در خارج از شبكه و در نتيجه قاچاق آن به کشورهای همسايه تا حدود زيادی کاهش يافت و تقريباً به صفر رسيد.

خط قرمز بر مزایای استفاده از کارت سوخت
بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت حسن روحانی از همان روزهای ابتدایی تصدی سکان وزارتخانه نفت نشان داد اعتقادی به استفاده از کارت سوخت ندارد. زنگنه معتقد بود استفاده از کارت سوخت بی فایده  است و عملاً تاثیری بر مصرف سوخت ندارد.
زنگنه معتقد بود:« ...کاری که هیچ کس در دنیا انجام نمی دهد و تنها ما انجام می دهیم را باید به آن شک کنیم و بر عکس کاری که در همه جای دنیا انجام می شود را اگر انجام ندادیم نیز باید به آن شک کنیم. هیچ کس در دنیا از سامانه هوشمند سوخت استفاده نکرده است».

اینگونه اظهار نظرها در حالی از سوی وزیر نفت مطرح می شد که کارآمدی کارت سوخت و فواید آن در گذر زمان به اثبات رسیده بود و عدم استفاده از آن در هیچ کشوری دلیل مناسبی برای کنار گذاشتن آن نبود. بدلیل وجود این دیدگاه در دولت بود که بسیاری از افراد همان موقع خواستار بازنگری در سیاست حذف کارت سوخت شده بودند. به عنوان مثال احمد توکلی، عضو مجمع تشحیص مصلحت نظام در تاریخ 13 فروردین 1395 در نامه ای به اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور درباره برنامه حذف سامانه کارت سوخت هشدار داده بود.
توکلی در نامه خود آورده بود: با ادامه استفاده از کارت هوشمند خودرو در مصرف بنزین، اعمال سیاست‌های مالی، زیست‌محیطی، مصرفی، تجاری، صنعتی، امنیتی، گردشگری، ترافیکی، اقتصادی، توزیع درآمدی، عمرانی و... برای دولت مقدور یا تسهیل می‌شود. در واقع مجموعه سامانه کارت هوشمند سخت افزاری است که به‌اتکای آن نرم‌افزارهای سیاستی متعددی را می‌توان اجرا کرد.
احمد توکلی در نامه خود نوشته بود: ممکن است در وضعیت بحرانی (فجایع طبیعی، جنگ، تحریم و رکود شدید جهانی) دولت ناچار از مهار شرایط گردد، باز همین کارت هوشمند خودرو به کار می‌آید.

اما دولت به این توصیه های توجهی نکرد و بعد از کنار گذاشتن کارت سوخت و تک‌نرخی شدن بنزین در سال 94، مصرف بنزین نه تنها کم نشد بلکه 2.1 درصد رشد داشت. در حال حاضر نیز پیش بینی ها مبتنی بر این است که قاچاق سوخت بالغ بر 8 میلیون لیتر در روز رسیده است.
تجربه کنار گذاشتن کارت سوخت ثابت کرد گاهی اوقات تصمیمات اشتباه چگونه می تواند موجب صدمه زدن به پایداری و مقاومت اقتصادی در مقابل تهدیدها و تحریم های خارجی شود. از این گذشته شفافیت و قاعده مندی بدلیل استفاده از  کارت سوخت موجب شده بود علاوه بر کنترل مصرف از قاچاق سوخت نیز جلوگیری شود و بانک اطلاعات جامعی در بخش حمل و نقل بوجود آید که هر روز نیز بروزرسانی می شد. اما متاسفانه به این مزایا توجهی نشد و ساختاری که از قبل ایجاد شده بود و مزایای فراوانی نیز به همراه داشته بود کنار گذاشته شد.
در حال حاضر این انتظار وجود دارد که به مرور استفاده از این سیستم کامل تر  شود و بهبود یابد به گونه ای که علاوه بر تحقق مزایایی که در بالا به آنها اشاره شد منجر به توزیع عادلانه تر یارانه سوخت در کشور شود.
منبع: الف