استان فارس، به لحاظ وسعت از پهناورترین استان‌های ایران به شمار می‌رود و در گستره خود، طی سال آب و هوایی چهارفصل را دارد، از مناطق سردسیر در شمال و غرب گرفته تا آب و هوای معتدل در میانه و گرم در شرق و جنوب؛ یکی از نقاط تاریخی و بسیار مهم فارس، شهرستان گرمسیری لارستان است.
لارستان لوحی تاریخی در جنوب شرقی ایران
تاریخ انتشاريکشنبه ۵ اسفند ۱۳۹۷ ساعت ۰۸:۱۹
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی حافظ، از شهرستان‌های واقع در جنوب شرقی فارس است که جمعیتی مسلمان از مذاهب شیعه و سنی را در خود جای داده و همواره در طول تاریخ، مرکز رویدادهای مهم تجاری، اقتصادی، مذهبی و سیاسی بوده است؛ امروز نیز این شهرستان، منطقه‌ای زیبا و جاذب برای گردشگران خصوصا در انتهای فصل زمستان و ابتدای بهار به شمار می‌رود.شهر لار در واقع جنوب شرقی ترین شهر استان فارس محسوب می‌شود که در یک دشت واقع شده و از آب و هوای بسیار گرم برخوردار است.
لار در نقشه جغرافیایی استان فارس، حد فاصل شهرستان‌های داراب، جهرم، خنج، فیروزآباد و استان‌های بوشهر و هرمزگان واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۹۱۵ متر است.
سرزمین لار در زمان ساسانیان بدلیل احداث آتشکده در این شهر مورد توجه بوده و از اواخر قرن هشتم هجری قمری به مرکز ضرب سکه بدل شده و در آن دوران سکه دار (لاربن)، در سواحل خلیج فارس و هند رایج بوده است.
بر اساس آثار به جا مانده و نوشته‌های جهانگردان، حداقل از دوران ساسانی تاکنون در این ناحیه آثار سکونت وجود داشته است.
مهمترین صنایع دستی منطقه لارستان، کوزه گری بوده و حلواپزی نیز از مشاغل مهم مردم شهر لار بوده و حلوای مسقطی لاری، جزو سوغات‌های مهم این دیار قرار گرفته است.
براساس آنچه در تاریخ آمده، مهمترین عامل شکل گیری شهر لار، استحکام دفاعی برای حفاظت از راه‌های تجاری بوده است؛ بنابراین می‌توان مدعی بود که اقتصاد، از مهمترین ابعاد این شهرستان است که از دیرباز تاکنون همواره مد نظر قرار دارد.
لارستان مرکز زلزله و مشروطیت
براساس مستندات تاریخی، در زمان‌های گذشته، لارستان به منطقه‌ای وسیع از جنوب ایران شامل لامرد، پارسیان، بستک، لار، مهر، گراش، زرین دشت، فورگ و داراب اطلاق می‌شده و مرکزیت این منطقه شهر لار بوده است.
این مستندات نشان می‌دهد که شهر لار براثر زمین لرزه‌هایی که از ۷۰۰ سال پیش تاکنون و هر ۴۵ سال یا ۹۰ سال یک بار رخ داده، بارها ویران شده است.
آخرین زمین لرزه هولناک در لار اردیبهشت سال ۱۳۳۹ حادث شد که براثر آن حادثه شهر جدید لار با کمک افراد نیکوکار و براساس نقشه‌ای جالب و شگفت‌انگیز طراحی و احداث می‌شود.
در شهر جدید لار تمام خیابان ها یکدیگر را قطع کرده و هیچ خیابان بن بست و حتی کوچه‌ای در این شهر وجود ندارد؛ خیابان‌های عریض و ساختمان‌های کم ارتفاع و محکم، به مردم این شهر در هنگام وقوع زلزله، شانس بیشتری برای ادامه زندگی بخشید.
لارستان در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است اما عصر قاجاریه را می‌توان دوران آرامش قبل از توفان لار به شمار آورد؛ دورانی که با مرگ فتحعلیخان حاکم قدرتمند منطقه، به واسطه ایجاد خلاء قدرت سیاسی در لارستان نمایان شد و در نهایت منجر به دعوت از آیت‌الله سید عبدالحسین لاری و آغاز نهضت مشروطیت شده است.
جاذبه های گردشگری شهر لار
شهر لار به دلیل نزدیکی به خلیج فارس مکانی برای گردشگران خارجی و ایرانیان مقیم کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده که از دیرباز دارای فرودگاه بین‌المللی است.
شهری با آب انبارهای متعدد و زیبا، نخلستان‌های سرسبز، مردمانی خونگرم و طبیعتی خاص، که از دیرباز منزلگاهی برای مسافران بوده است.
امامزاده میر علی بن حسین(ع)
این امامزاده در پایین دو قلعه اژدها پیکر و قدمگاه قرار گرفته و بنای فعلی آن نوساز است؛ البته اصل بنا حدود ۷۰۰ سال پیش ساخته و گنبد و دو گلدسته آن با کاشی‌کاری‌های زیبا معرق شده است .
قلعه اژدها پیکر
بنای قلعه ی اژدها پیکر مربوط به دوران پیش از اسلام بوده و بر فراز کوهی در غرب لار قرار گرفته و به دلیل شباهت شکل ظاهری به اژدها به این نام معروف شده است.
امروزه از این بنا تنها دروازه ورودی، پایه های چند اتاق، آب انبار و چاهی بر جای مانده است .
مقبره مادر نادر
مقبره مادر نادر که نزد مردم محلی به مقبره‌ی ننه ی نادر شهرت دارد، دارای اطاقی چهارگوش به همراه گنبد مخروطی شکلی بوده و در مجاور قلعه اژدها پیکر واقع شده است .
بازار قیصریه
بازار قیصریه، از آثار مهم معماری، تجاری و تاریخی فارس به شمار می‌رود و زمان ساخت این بازار احتمالا به اوایل قرن هشتم هجری می‌رسد.
این بازار دارای یک چهارسوق هشت ضلعی با سقف گنبدی و در چهارسو، چهار بازار منشعب از آن بوده و ارتفاع سقف آن ۱۸ متر است.
کتیبه ای به خط نستعلیق مربوط به همان زمان پیرامون چگونگی ساخت بازار در دهانه داخلی آن قرار داده شده است.
بازار قیصریه شامل دو راسته بازار شرقی غربی و شمالی جنوبی است که در هر کدام ۲۴ دهانه حجره وجود دارد .
قلعه چرو
قلعه‌ی چرو، مربوط به دوره ی اسماعیلیان بوده که در ۱۵ کیلومتری غرب دریاچه برم شود و بر فراز کوه چروه واقع شده است. قدمت این قلعه به قرن پنجم هجری می رسد .
قلعه قدمگاه لار
قلعه ی قدمگاه در شمال غربی شهر قدیم لار، بر روی محوطه ای وسیع و مرتفع که از سه طرف شیب تندی دارد، قرار گرفته است. قدمت این قلعه به دوران پیش از اسلام می رسد. این قلعه در واقع پوششی دفاعی برای شهر بوده که در زمان تسلط صفویان بر لار، این قلعه تخریب شد و هم اکنون از بقایای به جا مانده ی آن می توان به دیواره ی شمال و دو برج اشاره کرد .
پل عباسی لار
پل عباسی در عهد صفویه و در شرق رودخانه ی شور لار بنا شد، این پل احتمالا هفت ستون داشته که بیشتر آن ها هنور هم باقی مانده است.
آب انبار سید جعفری
یکی از قدیمی‌ترین آب انبارهای لار است که گنبدی جالب دارد. قطر طاق این گنبد ۱۴ متر و ارتفاع آن ۱۰ متر، عمق منبع آب آن ۲۰ متر و آب آن از طریق شبکه آبرسانی عصر صفویه، تأمین می‌شده است .
باغ نشاط
باغ نشاط در کنار رودخانه‌ی خشک در مرکز شهر قدیم لار قرار گرفته و مربوط به دوران صفویه و شامل یک بنای دو طبقه با زیر زمین است.
در وسط شاه‌نشین عمارت، منفذی ۸ ضلعی برای نورگیری و تهویه هوای زیرزمین قرار دارد.
زیرزمین این عمارت در سال‌های اخیر به عنوان زورخانه سنتی و این بنا در دوره‌های بعد از صفوی به عنوان دارالحکومه مورد استفاده بوده است.
درکنار عمارت، حمامی با سقف هلالی و ستون‌های سنگی مارپیچ و آهک بری‌های زیبا واقع شده است.
از دیگر آثار شهرستان لارستان می‌توان بنای پیرسرخ، مسجد جامع، پل و بند رودخانه خشک، آب انبارهای دهان شیر و آب انبارهای متعدد دیگر اشاره کرد
منطقه حفاظت شده لار
منطقه حفاظت شده لار در شرق شهرستان لارستان و در مرکز مشترک استان فارس و هرمزگان قرار گرفته و حدود ۱۵۱ هزار و ۲۸۴ هکتار وسعت دارد.
این منطقه، از نظر گونه‌های گیاهی و جانوری خاص مناطق گرمسیری و قوچ لارستان، یکی از مناطق بی‌نظیر و قابل توجه گردشگاهی و پژوهشی کشور و استان فارس است .
رودخانه شور
رودخانه شور، حاصل بهم پیوستن چندین نهری است که از کوه‌های سیاه ، ملک تیر و جم سرچشمه می‌گیرد.
رود شور، پس از جذب زهکش دشت‌های لار و علی‌آباد و دریافت آب چند چشمه دیگر، از شهرستان لار، خارج می‌شود.
کهن ترین بنای تاریخی لارستان
کهن ترین بنای تاریخی در لارستان، آتشکده کاریان و مربوط به دوران اشکانیان است و بیش از دو هزار سال قدمت دارد.
این آتشکده، یکی از سه آتشکده بزرگ ایرانی در دوران قبل از اسلام است و نام آن را به زبان فرس قدیم، «آذر فَرَنْبَعْ» گفته‌اند.
بنای این آتشکده اکنون به صورت تلی از خاک به نام (تمب تشی) در نزدیکی روستای کاریان، از توابع بخش جویم به چشم می‌خورد .
راه‌های باستانی لارستان
وجود راه‌های باستانی که از فیروزآباد و استخر از طریق خنج، و علامرودشت و فال و اسیر به طرف بندر باستانی سیراف، و جنوب می‌رفته و آثار آن بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های وجود فرهنگ و تمدن پیش از اسلام در این منطقه است.
نام این شهر در متن‌های تاریخی پیش از اسلام به شکل‌های مختلف آمده که از آن جمله در شاهنامه فردوسی لاد (سپاهان به گودرز کشواد داد * به گرگین میلاد هم لاد داد)، و در تاریخ طبری (اَلار) و در متن‌های ارمنی پیش از اسلام (گِلار) ذکر شده و مشخص می‌شود که نام کنونی برگرفته از اسامی پیش از اسلام است که در طول زمان، به دلایل مختلف، تغییر شکل یافته.
آنچه از جمع‌بندی تاریخ این دوره می‌توان ذکر کرد، این است که منطقه‌ی لارستان پیش از اسلام، به دلیل وجود آتشکده‌ی کاریان و نیز عبور جاده‌های کاروانی مسیر سیراف از نواحی شمالی آن، دارای اهمیت خاصی بوده است؛ همین امر باعث شده تا در اوایل دوره‌ی اشکانیان مراکز شهری مختلفی به وجود آید که شهرهای لار، اسیر، اشکنان، خنج، کاریان و فرشته جان از آن شهرها است.
بناهای تاریخی در شهرستان لارستان
تمب بت، آتشکده‌ی کاریان و قلعه اژدها پیکر در لار، آتشکده‌ی محلچه در بین راه اصلی لار به شیراز، قلعه‌ی سفید خنج، قلعه‌ی فرشته جان، قلعه ایلود، کاروانسراهای واقع در جاده لار به خنج، کاروان سراهای واقع در محور خنج به فال و فال به سیراف، قلعه جبرئیل در بنارویه، قلعه کیقباد در جویم، و آثار و بقایای جاده باستانی عصر ساسانی بین جویم و جهرم و بین فال و اسیر به سیراف، و فیروزآباد به خنج، و خنج به کاریان .... از بناها و آثار تاریخی موجود در شهرستان لار به شمار می‌رود.
به گزارش ایسنا، سفر به شهرستان لارستان و دیدار از نقاط تاریخی و طبیعی، آشنایی با رسوم و آیین‌های مردمان این خطه، که یکی از ویژگی‌های بارز آنان، میهمان نوازی و نیکوکاری و انجام امور خیر است، می‌تواند برای گردشگرانی که نوروز را زمانی مناسب برای سفر و ایران زیبا را به عنوان مقصد انتخاب می‌کنند، بسیار خاطره انگیز باشد.
منبع: ایسنا
لار در نقشه جغرافیایی استان فارس، حد فاصل شهرستان‌های داراب، جهرم، خنج، فیروزآباد و استان‌های بوشهر و هرمزگان واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۹۱۵ متر است.
سرزمین لار در زمان ساسانیان بدلیل احداث آتشکده در این شهر مورد توجه بوده و از اواخر قرن هشتم هجری قمری به مرکز ضرب سکه بدل شده و در آن دوران سکه دار (لاربن)، در سواحل خلیج فارس و هند رایج بوده است.
بر اساس آثار به جا مانده و نوشته‌های جهانگردان، حداقل از دوران ساسانی تاکنون در این ناحیه آثار سکونت وجود داشته است.
مهمترین صنایع دستی منطقه لارستان، کوزه گری بوده و حلواپزی نیز از مشاغل مهم مردم شهر لار بوده و حلوای مسقطی لاری، جزو سوغات‌های مهم این دیار قرار گرفته است.
براساس آنچه در تاریخ آمده، مهمترین عامل شکل گیری شهر لار، استحکام دفاعی برای حفاظت از راه‌های تجاری بوده است؛ بنابراین می‌توان مدعی بود که اقتصاد، از مهمترین ابعاد این شهرستان است که از دیرباز تاکنون همواره مد نظر قرار دارد.
لارستان مرکز زلزله و مشروطیت
براساس مستندات تاریخی، در زمان‌های گذشته، لارستان به منطقه‌ای وسیع از جنوب ایران شامل لامرد، پارسیان، بستک، لار، مهر، گراش، زرین دشت، فورگ و داراب اطلاق می‌شده و مرکزیت این منطقه شهر لار بوده است.
این مستندات نشان می‌دهد که شهر لار براثر زمین لرزه‌هایی که از ۷۰۰ سال پیش تاکنون و هر ۴۵ سال یا ۹۰ سال یک بار رخ داده، بارها ویران شده است.
آخرین زمین لرزه هولناک در لار اردیبهشت سال ۱۳۳۹ حادث شد که براثر آن حادثه شهر جدید لار با کمک افراد نیکوکار و براساس نقشه‌ای جالب و شگفت‌انگیز طراحی و احداث می‌شود.
در شهر جدید لار تمام خیابان ها یکدیگر را قطع کرده و هیچ خیابان بن بست و حتی کوچه‌ای در این شهر وجود ندارد؛ خیابان‌های عریض و ساختمان‌های کم ارتفاع و محکم، به مردم این شهر در هنگام وقوع زلزله، شانس بیشتری برای ادامه زندگی بخشید.
لارستان در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است اما عصر قاجاریه را می‌توان دوران آرامش قبل از توفان لار به شمار آورد؛ دورانی که با مرگ فتحعلیخان حاکم قدرتمند منطقه، به واسطه ایجاد خلاء قدرت سیاسی در لارستان نمایان شد و در نهایت منجر به دعوت از آیت‌الله سید عبدالحسین لاری و آغاز نهضت مشروطیت شده است.
جاذبه های گردشگری شهر لار
شهر لار به دلیل نزدیکی به خلیج فارس مکانی برای گردشگران خارجی و ایرانیان مقیم کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده که از دیرباز دارای فرودگاه بین‌المللی است.
شهری با آب انبارهای متعدد و زیبا، نخلستان‌های سرسبز، مردمانی خونگرم و طبیعتی خاص، که از دیرباز منزلگاهی برای مسافران بوده است.
امامزاده میر علی بن حسین(ع)
این امامزاده در پایین دو قلعه اژدها پیکر و قدمگاه قرار گرفته و بنای فعلی آن نوساز است؛ البته اصل بنا حدود ۷۰۰ سال پیش ساخته و گنبد و دو گلدسته آن با کاشی‌کاری‌های زیبا معرق شده است .
قلعه اژدها پیکر
بنای قلعه ی اژدها پیکر مربوط به دوران پیش از اسلام بوده و بر فراز کوهی در غرب لار قرار گرفته و به دلیل شباهت شکل ظاهری به اژدها به این نام معروف شده است.
امروزه از این بنا تنها دروازه ورودی، پایه های چند اتاق، آب انبار و چاهی بر جای مانده است .
مقبره مادر نادر
مقبره مادر نادر که نزد مردم محلی به مقبره‌ی ننه ی نادر شهرت دارد، دارای اطاقی چهارگوش به همراه گنبد مخروطی شکلی بوده و در مجاور قلعه اژدها پیکر واقع شده است .
بازار قیصریه
بازار قیصریه، از آثار مهم معماری، تجاری و تاریخی فارس به شمار می‌رود و زمان ساخت این بازار احتمالا به اوایل قرن هشتم هجری می‌رسد.
این بازار دارای یک چهارسوق هشت ضلعی با سقف گنبدی و در چهارسو، چهار بازار منشعب از آن بوده و ارتفاع سقف آن ۱۸ متر است.
کتیبه ای به خط نستعلیق مربوط به همان زمان پیرامون چگونگی ساخت بازار در دهانه داخلی آن قرار داده شده است.
بازار قیصریه شامل دو راسته بازار شرقی غربی و شمالی جنوبی است که در هر کدام ۲۴ دهانه حجره وجود دارد .
قلعه چرو
قلعه‌ی چرو، مربوط به دوره ی اسماعیلیان بوده که در ۱۵ کیلومتری غرب دریاچه برم شود و بر فراز کوه چروه واقع شده است. قدمت این قلعه به قرن پنجم هجری می رسد .
قلعه قدمگاه لار
قلعه ی قدمگاه در شمال غربی شهر قدیم لار، بر روی محوطه ای وسیع و مرتفع که از سه طرف شیب تندی دارد، قرار گرفته است. قدمت این قلعه به دوران پیش از اسلام می رسد. این قلعه در واقع پوششی دفاعی برای شهر بوده که در زمان تسلط صفویان بر لار، این قلعه تخریب شد و هم اکنون از بقایای به جا مانده ی آن می توان به دیواره ی شمال و دو برج اشاره کرد .
پل عباسی لار
پل عباسی در عهد صفویه و در شرق رودخانه ی شور لار بنا شد، این پل احتمالا هفت ستون داشته که بیشتر آن ها هنور هم باقی مانده است.
آب انبار سید جعفری
یکی از قدیمی‌ترین آب انبارهای لار است که گنبدی جالب دارد. قطر طاق این گنبد ۱۴ متر و ارتفاع آن ۱۰ متر، عمق منبع آب آن ۲۰ متر و آب آن از طریق شبکه آبرسانی عصر صفویه، تأمین می‌شده است .
باغ نشاط
باغ نشاط در کنار رودخانه‌ی خشک در مرکز شهر قدیم لار قرار گرفته و مربوط به دوران صفویه و شامل یک بنای دو طبقه با زیر زمین است.
در وسط شاه‌نشین عمارت، منفذی ۸ ضلعی برای نورگیری و تهویه هوای زیرزمین قرار دارد.
زیرزمین این عمارت در سال‌های اخیر به عنوان زورخانه سنتی و این بنا در دوره‌های بعد از صفوی به عنوان دارالحکومه مورد استفاده بوده است.
درکنار عمارت، حمامی با سقف هلالی و ستون‌های سنگی مارپیچ و آهک بری‌های زیبا واقع شده است.
از دیگر آثار شهرستان لارستان می‌توان بنای پیرسرخ، مسجد جامع، پل و بند رودخانه خشک، آب انبارهای دهان شیر و آب انبارهای متعدد دیگر اشاره کرد
منطقه حفاظت شده لار
منطقه حفاظت شده لار در شرق شهرستان لارستان و در مرکز مشترک استان فارس و هرمزگان قرار گرفته و حدود ۱۵۱ هزار و ۲۸۴ هکتار وسعت دارد.
این منطقه، از نظر گونه‌های گیاهی و جانوری خاص مناطق گرمسیری و قوچ لارستان، یکی از مناطق بی‌نظیر و قابل توجه گردشگاهی و پژوهشی کشور و استان فارس است .
رودخانه شور
رودخانه شور، حاصل بهم پیوستن چندین نهری است که از کوه‌های سیاه ، ملک تیر و جم سرچشمه می‌گیرد.
رود شور، پس از جذب زهکش دشت‌های لار و علی‌آباد و دریافت آب چند چشمه دیگر، از شهرستان لار، خارج می‌شود.
کهن ترین بنای تاریخی لارستان
کهن ترین بنای تاریخی در لارستان، آتشکده کاریان و مربوط به دوران اشکانیان است و بیش از دو هزار سال قدمت دارد.
این آتشکده، یکی از سه آتشکده بزرگ ایرانی در دوران قبل از اسلام است و نام آن را به زبان فرس قدیم، «آذر فَرَنْبَعْ» گفته‌اند.
بنای این آتشکده اکنون به صورت تلی از خاک به نام (تمب تشی) در نزدیکی روستای کاریان، از توابع بخش جویم به چشم می‌خورد .
راه‌های باستانی لارستان
وجود راه‌های باستانی که از فیروزآباد و استخر از طریق خنج، و علامرودشت و فال و اسیر به طرف بندر باستانی سیراف، و جنوب می‌رفته و آثار آن بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های وجود فرهنگ و تمدن پیش از اسلام در این منطقه است.
نام این شهر در متن‌های تاریخی پیش از اسلام به شکل‌های مختلف آمده که از آن جمله در شاهنامه فردوسی لاد (سپاهان به گودرز کشواد داد * به گرگین میلاد هم لاد داد)، و در تاریخ طبری (اَلار) و در متن‌های ارمنی پیش از اسلام (گِلار) ذکر شده و مشخص می‌شود که نام کنونی برگرفته از اسامی پیش از اسلام است که در طول زمان، به دلایل مختلف، تغییر شکل یافته.
آنچه از جمع‌بندی تاریخ این دوره می‌توان ذکر کرد، این است که منطقه‌ی لارستان پیش از اسلام، به دلیل وجود آتشکده‌ی کاریان و نیز عبور جاده‌های کاروانی مسیر سیراف از نواحی شمالی آن، دارای اهمیت خاصی بوده است؛ همین امر باعث شده تا در اوایل دوره‌ی اشکانیان مراکز شهری مختلفی به وجود آید که شهرهای لار، اسیر، اشکنان، خنج، کاریان و فرشته جان از آن شهرها است.
بناهای تاریخی در شهرستان لارستان
تمب بت، آتشکده‌ی کاریان و قلعه اژدها پیکر در لار، آتشکده‌ی محلچه در بین راه اصلی لار به شیراز، قلعه‌ی سفید خنج، قلعه‌ی فرشته جان، قلعه ایلود، کاروانسراهای واقع در جاده لار به خنج، کاروان سراهای واقع در محور خنج به فال و فال به سیراف، قلعه جبرئیل در بنارویه، قلعه کیقباد در جویم، و آثار و بقایای جاده باستانی عصر ساسانی بین جویم و جهرم و بین فال و اسیر به سیراف، و فیروزآباد به خنج، و خنج به کاریان .... از بناها و آثار تاریخی موجود در شهرستان لار به شمار می‌رود.
به گزارش ایسنا، سفر به شهرستان لارستان و دیدار از نقاط تاریخی و طبیعی، آشنایی با رسوم و آیین‌های مردمان این خطه، که یکی از ویژگی‌های بارز آنان، میهمان نوازی و نیکوکاری و انجام امور خیر است، می‌تواند برای گردشگرانی که نوروز را زمانی مناسب برای سفر و ایران زیبا را به عنوان مقصد انتخاب می‌کنند، بسیار خاطره انگیز باشد.
منبع: ایسنا
کد مطلب : ۱۹۵۴۵
