به رنگ مردم

بسمه تعالی

با سلام و احترام
استاد گرامی
مطالب زیر به حضورتان تقدیم می گردد که انشاءالله تعالی , قسمت یا قسمت هایی مورد پسند و انتخاب ارزشمند شما واقع شود .


نویسنده :
سید محمد حسین شرافت مولا


برای مناسبت تولد استاد حکیم سنائی غزنوی _ 22 تیر ماه 97 .

سابقه ادبی بنده :
چاپ سه شعر در سایت حرم امامزاده حضرت علی بن محمد الباقر (ع) مشهد اردهال .
چاپ حدود بیست مقاله در زمینه های ادبیات مذهبی و ادبیات عرفانی در روزنامه خبر جنوب و وبسایت های خبری .

ای میل :

sherafatmoula4@gmail.com

تلفن : 36391911 _ 071



(1)




شرح بیت سنائی غزنوی




عنان گیر تو گر روزی جمال درد دین باشد
عجب نبود که با ابدال خود را هم عنان بینی

سنائی غزنوی

مقدمه :
حکیم سنائی غزنوی فلسفه اسلامی را در حد کمال شناخته است و در مثنوی های خویش و در قصائد دیوان خویش از فلسفه اسلامی بهره ی فراوان خواهد داشت حکیم سنایی غزنوی جزئیات فلسفه اسلامی را نیز با استادی و احاطه ی کامل بیان کرده است و به نفی فلسفه دنیا گرا و تعالی ِ فلسفه اسلامی پرداخته است .
در دیوان اشعار سنایی غزنوی و در قصیده ای با مطلع :
" دلا تا کی در این زندان فریب این و آن بینی یکی زین چاه ظلمانی برون شو تا جهان بینی " به نکوهش دنیا و افکار سطحی دنیوی پرداخته است و فلسفه اسلامی و عرفان را به تشنگان حقیقت , عطا خواهد کرد .
حکیم سنائی غزنوی به بیت : " عنان گیر تو گر روزی جمال درد دین باشد عجب نبود که با ابدال خود را هم عنان بینی " رسیده است . حکیم بر مبنای فلسفه اسلامی زندگانی را در محوریّت عنصر " دین " تعریف خواهد کرد و هرچه در دینداری , درد اعتلای عنصر " دین و " مذهب " افزون تر گردد درجات عرفانی , معنوی و اخروی فرد مومن افزون تر خواهد گشت . آری بزرگان دین اسلام بر اساس حکمت اسلامی به امور دینی حَساسیّت بسیاری خواهند داشت و فلسفه اسلامی در هر لحظه ی زندگانی آن اولیاء اسلامی آنان را به آسیب شناسی ِ نیت , زبان و اعمال خواهد کشید و درد ِ نیت , زبان و اعمال دینی ِ اسلامی به صورت صحیح و ریشه دار در اسلام ناب محمدی دغدغه همیشگی انان گشته است .
مومنان عام ّ اسلامی , از دردهای دینی پرهیز خواهند کرد و بر اساس فلسفه اسلامی در دین اسلام سطحی نگر خواهند گشت اما اولیاء اسلامی از درد حسّاسیت و اهمیّت به معنای صحیح و حقیقی اسلام استقبال خواهد کرد و درد دنیوی انان , در بهشت رضوان جایگاه انان را والاتر و با رحمت افزون تر خواهد گشت . آری , دین سطحی بر مبنای راحت طلبی گشته است و دین حقیقی , راه دین اسلام را بر مبنای فلسفه ی الهی قرار داده است و مسئولیت خویش را مسئولیتی سنگین خواهند پنداشت و دین اسلام سرشار از جزئیات و نکات ظریف گشته است و دقّت نظر بر اساس آیات حکیمانه ی هفت و هشت قرآن مجید در سوره الزلزله : " فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ " بر این اساس گشته است که در فلسفه الهی , جزء نیز همانند کلّ از اهمیّت ویژه ای برخوردار خواهد گشت .
نتیجه :
سنایی غزنوی از ویژگی های اولیاء و عارفان اسلامی بر اساس اهمیّت دادن کامل به عنصر دین بر اساس عرفان و فلسفه اسلامی پرداخته است و دغدغه ی دنیا را نکوهش کرده است و دین راعمیق و دقیق معرفی خواهد کرد و راه اولیاء اسلامی را راهی درد آلود , پیچیده اما استوار بر اساس کمال عرفان و فلسفه الهی دانسته است .

منبع :
دیوان حکیم سنائی غزنوی _ انتشارات نگاه _ تهران _ چاپ سوم _ 1388 .


(2)

شرح حکمت اسلامی بر بیت سنائی غزنوی


ز یزدان دان نه از ارکان که کوته دیدگی باشد
که خطی کز خرد خیزد تو آن را از بنان بینی
سنائی غزنوی


حکیم ابوالمجد مجدود سنائی غزنوی از شعرا , عرفا و حکیمان اسلامی قرن ششم هجری قمری است .
ایشان در دیوان و مثنوی های حکیمانه ی خویش از رشد انسانی بر اساس حکمت الهی و اسلامی بهره ی فراوان برده است . سنائی غزنوی در اشعار خویش , نکات عرفانی و آموزه های عمیق فلسفه و حکمت اسلامی را با دقّت و احاطه ی کامل بکار برده است .
سنائی غزنوی در قصیده ای با مطلع : " دلا تا کی درین زندان فریب این و آن بینی " تربیت نفس انسانی و شناخت معنای عمق هستی را با توجه به حکمت اسلامی و نکات عرفانی با استادی بیان کرده است .
حکیم سنائی غزنوی به بیت : " ز یزدان دان نه از ارکان که کوته دیدگی باشد که خطی کز خرد خیزد تو آن را از بنان بینی " رسیده است . به راستی که جهان هستی در نگاه بسیاری از افراد , محصور در حصار مادّه بوده است . قوانین هستی نیز بر پایه ی مادّه تعریف گشته است . اما حکیم غزنین بر اساس حکمت اسلامی , رابطه ی علّت و معلولی را سلسله ای دانسته است که منبع وجودی ِ کائنات یعنی حضرت الله خواهد رسید . هر عملی که رخ داده است ریشه در خواست و دانایی حضرت حق خواهد بود . سنائی غزنوی در مصراع : " که خطی کز خرد خیزد تو آن را از بنان بینی " , چشمی را که خط خوش و خوانا را دیده است فورا از جانب توانائی و ریشه ی استعداد مغزی ِ نگارنده ی آن خط دانسته است اما گیتی را با آن همه قوانین ظاهری و باطنی را از جانب ریشه ی حکمت و خواست الهی نَپنداشته است . بر اساس فلسفه اسلامی , جهان به ظاهر بی نظم در باطن نظم ِ سازمان یافته ای داشته است و حکیم سنائی غزنوی ظاهر را فریبنده دانسته است اما بر اساس عنصر " خِرد ورزی " و شناخت مدبّرانه ی هستی قوانین هستی بر پایه ی حکمت پیچیده و حیرت انگیزی گشته است که با چشم ظاهری و عقل ظاهری به تصادف و شانس در امور جهان مادّی رسید ه است اما فکرت عمیق که از حکمت اسلامی برخاسته است تمام امور را در اختیار و زمام ِ حضرت الله جلّ جلاله خواهد دانست . بر اساس آیه ی قرانی در سوره ی مبارک انفال "وَ مَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَ لَكِنَّ اللَّهَ رَمَى " و هم چنین ذکر :" لا حول و لا قوه الا بالله " که از اذکار تعلیمی معصومین (ع) است نیز اشاره به این امر داشته است و حکیم غزنین حتی امور جزئی را از جانب نیرو و خواست الهی تعریف کرده است .
نتیجه :
آری خود ِ ارکان طبیعت نیز آفریده ی حضرت خداوند هستند و واسطه ای بین خداوند و تعقل بشریّت گشته اند .
همچنین حکیم سنائی غزنوی تمام امور کلی و جزئی را که در جهان رخ داده است با اذن و خواست الهی دانسته است . سنائی غزنوی معتقد است که خرد ظاهربین و خرد باطن بین دو مسیر متفاوت را طی خواهد کرد که یکی به مادّی گرایی و دیگری به خداپنداری خواهد رسید اما حکمت اسلامی , همان حکمت خدا محور و دور از ظاهر بینی گشته است و در ابتدای هر امر , مبنا را بر وجود حکیمانه و اراده ی خاص ّ الهی دانسته است .

منبع :
دیوان حکیم سنائی غزنوی _ انتشارات نگاه _ تهران _ چاپ سوم _ 1388