حافظ خبر - بارندگی هفته گذشته در شیراز بار دیگر لزوم احداث «سد تنگ سرخ» را اثبات کرد

حافظ نیوز/ سرویس اجتماعی مهندس محسن معین یکی از اعضای باسابقه و قدیمی شورای شهر شیراز است که وی را مبتکر بسیاری از طرح های عمرانی و شهرسازی طی سالهای اخیر می دانند. محسن معین یکی از طرفداران سرسخت احداث سد تنگ سرخ در بالادست شهر شیراز نیز هست و برای این موضوع، استدلالهای بسیاری نیز مطرح می کند.
ازجمله اینکه به اعتقاد وی، بارندگی سیل آسای اخیر در شیراز و فارس، بار دیگر لزوم احداث سد تنگ سرخ را اثبات کرده و شهرداری شیراز و وزارت نیرو، باید هرچه سریعتر نسبت به تکمیل این پروژه اقدام کنند. در ادامه قسمت نخست گفتگوی جذاب و خواندنی "حافظ نیوز" با مهندس معین را می خوانیم:

جناب آقای معین! شما یکی از طرفداران سرسخت احداث سد تنگ سرخ هستید و طی سالهای اخیر، بارها بر لزوم احداث آن تاکید کرده اید. در نقطه مقابل شما برخی کارشناسان و صاحب نظران معتقدند احداث این سد در بالادست شهر شیراز یک خطر جدی برای آینده این شهر محسوب می شود و ممکن است تبعاتی نظیر شکستن سد و یا عدم کنترل در مواقع بحرانی و بارانهای سیل آسا در انتظار آن باشد. همچنین مخاطراتی نیز متوجه دریاچه نمک که در پائین دست شهر شیراز است متوجه این سد است. در این باره چه نظری دارید؟
در ابتدا باید عرض کنم بحث احداث سد تنگ سرخ، یک مسئله شخصی نیست که بنده یا دیگری از بابت آن، انتفاع مالی یا غیر مالی داشته باشیم و یا مصر باشیم به هر قیمت ممکن، یک سد را بر خلاف اصول شهرسازی و یا سدسازی، احداث کنیم و خدای ناکرده محیط زیست را به خطر بیاندازیم و یا با جان مردم بازی کنیم.
در این زمینه، بحث های کارشناسی فراوانی وجود داشته و مطالعاتی که قدمت آنها بالغ بر دو دهه می باشد در عقبه این سد وجود دارد و مراکز علمی مطرح کشور نیز در طرح مطالعاتی احداث این سد مشارکت داشته و آن را تایید کرده اند. همچنین امروز شهرداری شیراز راهی جز احداث این سد ندارد.

چرا؟ برخی منتقدان می گویند سدسازی کار شهرداری نیست و کار وزارت نیرو می باشد...
بله سد سازی کار شهرداری نیست کار وزارت نیروست اما وزارت نیرو اعلام کرده که چون سد تنگ سرخ در محدوده شهری شیراز است مربوط به امور شهری و شهرداری می شود و ما طی جلسات فشرده ای با این عزیزان، آنها را مجاب کرده ایم که این سد باید احداث شود و راهی جز احداث آن نیست.

برخی از این دلایل را مطرح کنید.
مهمترین دلیلی که برای احداث سد تنگ سرخ می توان در نظر گرفت، طغیان های رودخانه خشک در شیراز است.
طی مطالعات انجام شده طی دو صده گذشته، هر 40 سال یک بار یک سیل عظیم در شیراز رخ می دهد. اما طی دو دهه اخیر، این مدت زمان سیل 4 دهه ای به کمتر از هر 15 سال رسیده که علت آن نیز چیزی نیست جز فرسایش خاک و ساخت و سازهای غیر مجاز در بالادست و منطقه شمالغرب شیراز و شهرک هایی که به هر دلیل، در این نقطه تعریف و اجرا شد.

آیا تعریف و احداث این شهرک ها بر اساس اصول شهرسازی بوده است؟
بحث بنده درباره درستی یا غلطی احداث این شهرک ها در این محور نیست. شاید در وقتی دیگر، درباره اصول شهرسازی به صورت دقیق، به بررسی وضعیت موجود پرداختیم.
اما بحث بنده امروز این است که ساخت و ساز مسئله موجب گردید با بارش باران، آب در این مناطق به جای اینکه جذب زمین شود تبدیل به روان آبهایی شود که نهایتا به سیلابی شدن رودخانه خشک کمک می کنند.
همچنین، سیل سال 80 که با 11 کشته و میلیاردها تومان خسارت در شهر شیراز، تبدیل به یک فاجعه بزرگ شد ما را به این نتیجه رساند که باید در بالادست این رودخانه سدی احداث شود تا مانع بروز فاجعه شود.
ممکن است بپرسند این سد اگر شکسته شود چه اتفاقی می افتد؟ پاسخ این است که چرا یک سد که بر اساس اصول مهندسی ساخته شده و نظارت دقیقی نیز بر طراحی و احداث آن وجود داشته باید شکسته شود؟ سدهایی که امروز در کشور ما ساخته می شوند، بر اساس معیارهای علمی که شدیدترین جریانات سیلابی و بیشترین حجم بارندگی را بتوانند کنترل کنند ساخته و طراحی می شوند و اینگونه نیست که با یک بارندگی سیل آسا یک سد شکسته شود.
سد سلمان فارسی نمونه بارز این مسئله است. در بارندگی اخیر، واقعا اگر این سد وجود نداشت بخش های وسیعی از مناطق شهری پایین دست سد را سیل می برد. در عین حال، همه دیدیم بارش سیل آسایی که در تاریخ این شهر کم سابقه بوده صورت گرفت اما به دلیل وجود این سد، نه تنها تهدید نشد بلکه به فرصت خوبی برای مقابله با کم آبی در این منطقه تبدیل شد.
همچنین بحث احتمال سریز شدن سد تنگ سرخ نیز مطرح است که برخی می گویند اگر شدت بارندگی زیاد بود و سد سرریز شد آنگاه چه باید کرد؟
در این باره نیز باید ذکر کنم طبق اصول مهندسی سد، دلیل ندارد یک سد به حد نهایی خود برسد و بعد دروازه سد را باز کنند که سیل همه چیز را در پایین دست با خودش ببرد، بلکه با پیش بینی های دقیق از میزان ظرفیت سد و بارندگی، همواره ظرفیت سد در حد معقولی باقی می ماند و کنترل می شود و اساسا یکی از کارکردهای اصلی سد تنگ سرخ این است که جلوی سیلاب ها و روان آب های تند که از مناطق پرشیب و کوهستانی سرازیر می شوند را می گیرد و آنها را آرام می کند و بعد در بستر رودخانه جاری می شود.

پایان قسمت نخست... تهیه و تنظیم: فاطمه زارع