روز گذشته، دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا، برنامه صد روز نخست ریاست جمهوری خود را اعلام کرد؛ برنامه ای که مهمترین محور مورد توجه قرار گرفته در آن، تصمیم وی برای ملغی کردن توافقنامه تجارت آزاد ماورای اقیانوس آرام است. اکنون یکی از بحث های جدی درگرفته در محافل بین المللی، بررسی تأثیرات خروج آمریکا از این پیمان اقتصادی است.
هدیه بزرگی که دونالد ترامپ به چین خواهد داد
لغو قرارداد اتصال کشورهای حاشیه اقیانس آرام/ "انحراف تجاری" پیش روی هم پیمانان آمریکا
تاریخ انتشارچهارشنبه ۳ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۱۰:۵۹
روزنامه «واشنگتن پست» از جمله مطبوعاتی است که به بررسی این موضوع پرداخته و در مطلبی تحلیلی اشاره می کند که در صورت خروج آمریکا، اینچنین است که به سرعت برای به دست گرفتن رهبری یک توافقنامه تجاری بین المللی دیگر وارد عمل خواهد شد و متحدین آمریکا همچون استرالیا و ژاپن هم چاره ای جز دنباله روی از پکن نخواهند داشت.
هرچند حتی بدون آمریکا نیز توافقنامه مذکور عملاً به تصویب رسیده، نمی توان انتظار داشت مذاکرات مربوط به آن تا مدت زیادی معلق بماند. بر همین اساس، بزرگترین شرکای تجاری آمریکا از هم اکنون نیز به دنبال یک توافقنامه دیگر هستند. انتظار می رود در این توافقنامه جدید، کشورهایی چون روسیه و چین هم که آمریکا آن ها را به عمد از پیمان فعلی کنار گذاشته بود، حاضر شده و نقش ایفا کنند.
در جریان اجلاس رهبران بین المللی در پرو ـ که چند روز پیش برگزار شد ـ کشورهای مختلف به دو پیشنهاد مطرح از سوی چین که در سایه TPP طرح شده بود، توجه نشان دادند. همزمان با تلاش آمریکا برای به نتیجه رساندن TPP طی چند سال اخیر، چین ایده «همکاری اقتصادی جامع منطقه ای» را مطرح کرد که شامل شانزده کشور آسیایی بوده و هم اکنون نزدیک به نهایی شدن است. توافقنامه دیگر، «منطقه تجارت آزاد آسیا- پاسیفیک» (FTAAP) نام دارد که حضور 21 کشور حاشیه اقیانوس آرام، از جمله چین، روسیه، اندونزی، کانادا، مکزیک، پرو، شیلی و ایالات متحده در آن پیش بینی شده است.
طی سال های گذشته، آمریکا موفق شده بود شرکای تجاری خود را متقاعد کند که از پیشنهاد دوم فاصله بگیرند و تمرکز خود را بر TPP قرار دهند؛ اما اکنون که توافقنامه مدنظر آمریکا، عملاً مرده به نظر می رسد، چین و دیگر کشورها ایده FTAAP را جدی در دستور کار قرار داده اند.
فرد برگستون، پژوهشگر ارشد مؤسسه اقتصاد بین الملل پترسون که طراح پیش نویس توافقنامه TPP بود، می گوید، برداشت وی از نشست اخیر پرو آن است که کشورهای جهان حتی بدون آمریکا نیز آماده به توافق رسیدن در زمینه آزادسازی تجاری هستند. وی می گوید: «این کاملاً واضح است که فضای حاکم بر آنجا (پرو)، واکنشی به یک کُنش بود».
استیو کیوبو، وزیر تجارت استرالیا در جریان مصاحبه ها و مقالاتی که پیش از اجلاس اخیر از وی منتشر شد، اشاره کرد که کشورش در حال حرکت به سوی یک توافقنامه تجارت آزاد جدید است. وی به طور مشخص اشاره کرد، با توجه به ابهامات موجود در سرنوشت TPP، دولت استرالیا در حال مطالعه پیشنهاد مطرح از سوی چین در زمینه FTAAP است.
افزون بر این، پس از دیدار رؤسای جمهور چین و روسیه در حاشیه همان اجلاس، وزیر خارجه چین اعلام کرد که دو کشور، در راستای برقراری تجارت آزاد با یکدیگر همکاری خواهند کرد. سران کشورهای سنگاپور، ویتنام و مالزی نیز تصدیق کردند، در حال بررسی طرح ارائه شده از سوی چین هستند. با وجود این، به نظر می رسد ژاپن هنوز امیدوار است که ایالات متحده از قصد خود برای خروج از TPP منصرف شود.
ترامپ و مشاورانش می گویند، TPP توافقنامه مناسب و خوبی برای آمریکا نیست و در این زمینه، به شمار بالای صنایع تولیدی و دیگر مشاغل اقتصادی در آمریکا اشاره می کنند که از دهه 1990 و در پی توسعه مبادلات تجاری آمریکا، تعطیل شدند. با این حال، طرفداران این توافقنامه معتقدند که خارج ماندن از پیمان جهانی تجارت آزاد، به کارگران آمریکایی ضربه خواهد زد.
در این میان، هرچند دیگر کشورهای دخیل، همواره درهای خود را به روی اقتصادی به بزرگی آمریکا باز خواهند گذاشت تا در صورت تمایل، به آن ها بپیوندند، برای رسیدن به توافق منتظر واشنگتن نخواهند ماند. در صورتی که آمریکا از پیوستن خودداری کند، پدیده ای روی خواهد داد که اقتصاددان ها آن را «انحراف تجاری» می خوانند؛ یعنی به دلیل وجود موانع کمتر در میان کشورهای عضو پیمان، این کشورها حتی در صورتی که یک کالای آمریکایی ارزان تر هم باشد، باز متمایل به خرید آن کالا از هم پیمانان خود خواهند بود، نه آمریکا. این امر می تواند صادرات آمریکا را تحت الشعاع قرار داده و کسری تجاری این کشور را افزایش دهد.
اثر نامطلوب دیگر برای آمریکا آن است که چین، روسیه و دیگر کشورها، به توافقی دست پیدا کنند که بیشتر تأمین کننده منافع خودشان باشد و در آن، منافع آمریکا مورد توجه قرار نگیرد. آمریکا در TPP سعی داشت موضوع «رقابت غیرمنصفانه» را حل کند، اما انتظار می رود که چین مقررات آسان تری در نظر بگیرد تا شرکت های خودش راحت تر توان عمل داشته باشند. در موضوع حقوق مالکیت معنوی هم ممکن است توافقنامه جدید به اندازه TPP سخت گیرانه نباشد.
برگستون می گوید: «این واقعاً رقابتی برای بنای معماری فعال ترین بخش اقتصاد جهان است. اگر ما اکنون خارج شویم، به اعتقاد من مباحثات ادامه خواهد یافت و فرایند همگرایی نیز به پیش خواهد رفت، اما البته به احتمال زیاد بر اساس مدل مدنظر دیگران».
انتهای خبر/110
کد مطلب : ۱۵۷۴۳
