با شروع فصل برداشت محصول از مزارع جو و گندم جنبه های متفاوتی از کشاورزی و طبیعت را مشاهده می کنیم و با نگاهي با آسمان طروات از بين رفته بهار و آلودگي هوا را مشاهده مي كنيم.آتش زدن كاه و كلش ، سودمند يا مضر ؟؟؟؟
آتشي كه خاك را مي سوزاند!!
تاریخ انتشاردوشنبه ۱۰ تير ۱۳۹۲ ساعت ۱۹:۳۲
کشاورزان برای از بین بردن این باقی مانده ها چند روش دارند ، که البته به آنها معایبی وارد است : بقایای بجا مانده محصولات یا توسط کشاورزان از زمین خارج می شوند ( زمان بر بوده و باز هم بقایایی برای سوزاندن باقی می ماند) یا مورد چرای دام ها قرار می گیرند ( به گفته ی برخی کشاورزان باعث علفی تر شدن زمین در سال بعد می شود ) و یا سوزانده می شوند (معایب متعددی که در ادامه آورده شده ) و در این میان روش سوم چون کم هزینه ترین ، سریعترین و ساده ترین روش می باشد معمول ترین آنها در چندین سال گذشته شده است.
برخی از معایب سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی :
1- از بین رفتن میکرو ارگانیسم های خاک :
با توجه به اینکه مزرعه یک اکوسیستم طبیعی می باشد و وجود موجودات زنده ذره بینی مانند قارچها و کرم ها و غیره که باعث تولید مواد مغذی برای خاک کشاورزی می شوند یکی از مشکلات جدی آتش زدن بقایای محصولات نابودی این میکرو اورگانیسم ها شده که باعث کاهش مواد مغذی خاک می شود.
2- بالا رفتن گاز و اثر گلخانه ای :
افزایش میزان گرمایش سطح کره زمین و افزایش میزان دی اکسید کربن یکی از مشکلات اساسی بشر می باشد و این آتش سوزی ها می تواند از عوامل اصلی این گرمایش ها و تغییر وضعیت آب و هوایی منطقه باشد.
3- از بین رفتن گونه های گیاهی ارزشمند و کهنسال :
با روشن شدن آتش در هوای گرم و خشک این زمان سال همه چیز در مسیر خواهد سوخت. مانند گیاهان و علف های هرز و گونه های نادر گیاهی و درختان حاشیه مزارع و ...
4- از بین رفتن تنوع های زیستی :
گونه های حیوانی موجود در مزارع و جویبارهای خشک کنار مزارع چگونه می توانند از این شعله ها در امان بمانند؟
5- آلودگی هوا و افزایش گرد و غبار و بیماری های تنفسی و تصادفات :
دود ناشی از سوزاندن مزارع حاشیه ی جاده ها باعث مشکلاتی شامل کاهش شدید دید رانندگان شده و تصادفات مرگباری را سبب می شود و همچنین بالا رفتن بیماری های تنفسی در اطراف کشتزارهای که در آتش می سوزند از دیگر پیامد های این روش می باشد.
6- سخت تر شدن خاک در اثر گرما و ایجاد سله که مانع از جوانه زدن بذرها و استقرار بوته ها و گسترش ریشه می شود
7- خاک در معرض فرسایش آب و هوا قرار می گیرد و با از بین رفتن لایه های خاک زنده ، زمین قدرت حاصلخیزی و تولید محصول را از دست می دهد
8- با کاهش مواد عالی ، گیاهان زراعی تحمل خود را در برابر آفات ، بیماریها ، خشکی ، گرما و سرما از دست می دهند
طبق تحقيقات انجام شده روي خاك دو مزرعه پس از ده سال مزرعه اي كه كاه و كلش آن سوزانده ميشد در آزمايشات نشان داد كه خاك با از بين رفتن مواد عالي آن حاصلخيزي خود را از دست داده و شديدا در معرض تخريب و انحطاط است و مخلوط شدن باقی مانده محصولات کشاورزی مانند سفال گندم و جو با خاک و پوسیدن آنها در خاک موجب افزایش عناصر غذایی و مواد آلی خاک و کاهش مصرف کودهای شیمیایی می شود و همچنین باعث تحمل بیشتر گیاهان نسبت به خشکی ، گرما و سرما و ... می شود و وجود کاه و کلش در زمین موجب بالا رفتن راندمان مصرف آب و جذب و نگه داری بیشتر آب ولي نهایتا کاهش دفعات آبیاری می شود و مزایای فراوان دیگری را به همراه دارد .
از سوی دیگر با توجه به باقی ماندن بقایای محصولات بصورت گسترده در مزارع انگیزه ها و اهداف مختلفی برای آتش زدن آن توسط کشاورزان نیز وجود دارد که به مهمترین آنها اشاره می کنیم :
1- سریع و ارزان است (البته گاهی با آتش گرفتن مزارع همسایه خیلی گران تمام می شود )
2- سهولت آماده سازی برای کشت بعدی ( اهمیت کشت زودتر محصول دوم و زمان کم کشاورزان)
3- از بین بردن علف های هرز مزارع تا در سالهای بعد هزینه مبارزه با علف های هرز کاهش یابد.
4- از بین بردن آفات گیاهی و جلوگیری از بوجود آمدن محیط مناسب برای تکثیر این آفات.
5- كاه و كلش باقي مانده باعث بدسبزي بذر و نامنظم سبز شدن در كشت هاي رديفي مي شود.
که البته در دو مورد آخر در چند سال اخیر با توجه به هزینه های سنگین سم های آفت و علف های هرز ( بی کیفیت ) بطوری که فقط حدود چند درصد بازدهی داشته اند ، شاید ادعای کشاورزان توجیه کننده باشد . که باید با ایجاد فضای مناسب توسط مسئولین و نظارت کافی بر تهیه سم های مناسب با جواب دهی بالا حداقل این دو مورد را براحتی از دلایل کشاورزان حذف کرده و سپس از آنها انتظار همکاری بیشتر داشته باشیم.
با توجه به مطالب گفته شده می توان توصیه های برای گوش های شنوا داشت :
1- حمایت و راه اندازی پروژه های علمی تحقیقاتی برای روش های جدید کشاورزی با وجود بقایای محصولات و یا جمع آوری سریعتر و کاملتر این بقایا با دستگاه های پیشرفته که بطور همزمان هم محصول را برداشت کند و هم باقی مانده آن را جمع یا بسته بندی کند.
2- حمایت از پروژه های تبدیلی مانند کارخانه های تولید کاغذ از کاه و همچنین تولید سوخت از بقایای کشاورزی.
3- روش های تشویقی برای کشاورزانی که بقایای مزارع خود را به آتش نمی کشند و فرهنگ سازی و اطلاع رسانی بیشتر در مورد معایب این روش.
4- دادن كود اوره به كشاورزان توسط تعاوني ها به ازاي هر هكتار چند كيسه فقط براي كشاورزاني كه كلور زمين خود را نمي سوزانند تا با پاشيدن كود باعث تجزيه زودتر اين بقاياي محصولات شده و از زرد شدن محصول كشت بعدي جلوگيري شود.
در آخر با توجه به مشکلات بسیار زیاد بوجود آمده از آتش زدن بقایای محصولات و خسارات جبران ناپذیر آن از مسئولان تقاضا می شود با نگاهی ویژه به این موضوع روش های قابل قبول و به صرفه ای برای کشاورزان ایجاد کنند و از کشاورزان ، این قشر زحمت کش انتظار می رود برای سلامت همنوعان خود و همچنین حفظ چرخه طبیعی حیات گیاهان ، حیوانات و خاک روش های دیگر را جایگزین این روش نامناسب کنند.
رضا فلاح از مرودشت
کد مطلب : ۴۵۹۸
