به گزارش حافظ‌خبر؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (IRGC) در ۲ اردیبهشت ۱۳۵۸ (۲۲ آوریل ۱۹۷۹) به دستور امام آیت‌الله روح‌الله خمینی، رهبر انقلاب اسلامی ایران، پایه‌گذاری شد. انگیزه نخستین آن حفاظت از انقلاب نوپای ایران در برابر تهدیدات داخلی و خارجی، به‌ویژه گروه‌های مخالف مسلح و کودتاهای احتمالی، بود. در ادامه، به تاریخچه مختصر و کلیدی سپاه می‌پردازیم:
تأسیس و نقش اولیه (۱۳۵۸):
پس از پیروزی انقلاب، نهادهای نظامی رژیم پهلوی تضعیف شده بودند. سپاه به‌عنوان یک نیروی نظامی-ایدئولوژیک برای حمایت از نظام اسلامی و مقابله با گروه‌هایی مانند سازمان مجاهدین خلق و سایر مخالفان مسلح ایجاد شد.
در ابتدا، سپاه بیشتر نقش شبه‌نظامی داشت و از نیروهای داوطلب و انقلابی تشکیل شده بود.
جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹-۱۳۶۷):
جنگ با عراق نقطه عطفی برای سپاه بود. این نیرو به‌تدریج به یک سازمان نظامی حرفه‌ای تبدیل شد و در کنار ارتش ایران نقش مهمی در عملیات‌های دفاعی و تهاجمی ایفا کرد.
نیروی زمینی، دریایی و هوایی سپاه در این دوره شکل گرفت. همچنین، بسیج به‌عنوان شاخه مردمی سپاه گسترش یافت.
عملیات‌هایی مانند فتح‌المبین و بیت‌المقدس (آزادسازی خرمشهر) از موفقیت‌های برجسته سپاه بودند.
پس از جنگ (دهه ۱۳۶۰ و بعد):
پس از جنگ، سپاه به بازسازی کشور و پروژه‌های عمرانی (از طریق قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا) وارد شد.
نفوذ سیاسی و اقتصادی سپاه افزایش یافت و این نهاد در حوزه‌های مختلفی از جمله صنعت، انرژی و مخابرات فعال شد.
نیروی قدس، شاخه برون‌مرزی سپاه، در دهه ۱۳۶۰ برای حمایت از جنبش‌های همسو با انقلاب (مانند حزب‌الله لبنان) تأسیس شد.
دوره مدرن (دهه ۲۰۰۰ تا امروز):
سپاه در حوزه‌های موشکی، سایبری و فضایی پیشرفت چشمگیری داشته و برنامه موشکی بالستیک ایران عمدتاً تحت نظارت این نهاد است.
نیروی قدس به رهبری قاسم سلیمانی (تا زمان ترورش در ۲۰۲۰) نقش مهمی در سیاست‌های منطقه‌ای ایران، از جمله در سوریه، عراق و یمن، ایفا کرد.
سپاه در سرکوب اعتراضات داخلی (مانند اعتراضات ۱۳۸۸، ۱۳۹۶ و ۱۴۰۱) نیز نقش کلیدی داشته است.
ساختار و ویژگی‌ها
ساختار نظامی: شامل نیروی زمینی، دریایی، هوایی، موشکی و نیروی قدس.
بسیج: نیروی داوطلب مردمی که زیر نظر سپاه فعالیت می‌کند.
نقش سیاسی-فرهنگی: سپاه علاوه بر وظایف نظامی، در رسانه، آموزش و ترویج ایدئولوژی انقلاب اسلامی نیز فعال است.
اقتصاد: از طریق شرکت‌ها و بنیادهای وابسته، بخش قابل‌توجهی از اقتصاد ایران را کنترل می‌کند.
تحریم‌ها و جایگاه بین‌المللی
سپاه از سوی ایالات متحده و برخی کشورهای غربی به‌عنوان سازمان تروریستی طبقه‌بندی شده (از ۲۰۱۹) و تحت تحریم‌های گسترده قرار دارد.
این نهاد به دلیل فعالیت‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی، در سطح بین‌المللی جنجال‌برانگیز است.
