عضو هیئت‌ علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس گفت: با اجرای یک طرح تحقیقاتی تغییر الگوی کشت در منطقه پاسارگاد 150 میلیون مترمکعب صرفه‌جویی آب محقق شد.

به گزارش حافظ، بهروز ابول‌پور بعد از ظهر امروز در دومین شورای کشاورزی استان فارس اظهار داشت: در طرح تغییر الگوی کشتی که در حدود 10 هزار هکتار از اراضی پاسارگاد اجرا شد 150 میلیون مترمکعب صرفه‌جویی آب محقق شد که بیش از نیاز آب شرب منطقه بود و البته باید یادآور شد که این الگوی بهینه نبود و تنها الگویی مناسب محسوب می‌شد.
وی افزود: در حال حاضر برخی شهرستان‌های فارس آب را برای تولید علوفه که در استان‌های دیگر استفاده می‌شود، مصرف می‌کنند که این موضوع نشان می‌دهد که برای کشاورزی و دامپروری اهمیت زیادی دارند و این موضوع می‌تواند در الگوی کشت استفاده شود.
عضو هیئت‌ علمی مرکز تحقیقات کشاورزی فارس ادامه داد: نخستین تأثیر تغییر اقلیم بحث کمبود آب است و بخشی از این کمبود آب حتی در صورت بهبود وضعیت بارندگی، قابل جبران نیست چون زمین قابلیت ذخیره آب را از دست می‌دهد.
وی اضافه کرد: به ازای هر یک متری که آبخوان آزاد افت سطح پیدا می‌کند باید یک‌هزار میلی‌متر باران بیاید تا جبران شود یعنی اگر بنابر آمار در فلان دشت 10 متر افت سطح آب زیرزمینی داشته‌ایم برای جبران آن، باید 10 سال هرسال یک‌هزار میلی‌متر باران داشته باشیم که در بهترین شرایط یک تا سه سال بارندگی خوب ممکن است.
این محقق دانشگاهی خاطرنشان کرد: افت سطح آب‌های زیرزمینی آبخوان را که حالت اسفنج دارد متراکم می‌کند چراکه این اسفنج با از دست دادن آب‌های زیرزمینی که خلل و فرج آن را پرکرده‌اند، به سبب وزن سطوح بالا، متراکم می‌شود و حتی اگر باران بیاید نمی‌تواند آن را ذخیره کند و به‌ این‌ ترتیب سیل به راه می‌افتد.
عضو هیئت‌ علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس بیان کرد: از طرف دیگر بسیاری از آبخوان‌های ما در تماس با آبخوان‌های آب‌شور هستند و هر یک متر که سطح آب شیرین افت پیدا کند جبهه آب‌شور 40 متر بالا می‌آید و به همین دلیل است که بسیاری از شهرستان‌ها با وضعیت شوری منابع آب مواجه شده‌اند.
کشاورزی آباده دیگر حتی در حد دهه 60 هم نخواهد بود
وی تصریح کرد: در این وضعیت به‌عنوان‌مثال در آباده باعث شده کویر به سمت اراضی کشاورزی پیشرفت کند و کشاورزی این شهرستان دیگر نمی‌تواند خود را به وضعیت اواخر دهه 60 برساند و این‌ها در نتیجه برنامه‌ریزی‌های غلط یا نبود برنامه‌ریزی علمی و کلان‌نگر بوده که در یک مقطع که وضعیت بارش خوب شده با افزایش بی‌رویه سطح زیر کشت و مصرف بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، فرصت به تهدید بدل شده است.
ابول‌پور بیان کرد: کشوری مانند اردن سرانه آب کمتری دارد اما نسبت به ما وضعیت آبی بهتری دارد و ایران بنابر آنچه در تحقیقات در مورد سرانه آبی مورد نیاز هر فرد بیان می‌شود نباید وضعیت بحرانی داشته باشد اما به سبب نحوه مصرف دچار بحران شده است.
به گفته وی، در استان فارس سرانه تقاضای آب 3 هزار و 500 مترمکعب است که این میزان بسیار بیشتر از نیاز آبی و متوسط مورد نیاز هر نفر است و دلیل آن این است که مقدار زیادی آب در فارس برای تولید محصول و صدور به سایر استان‌ها و کشورها صرف می‌شود.
عضو هیئت‌ علمی مرکز تحقیقات کشاورزی فارس متذکر شد: مشکل عمده‌ای که ما در بخش کشاورزی داریم این است که چه بکاریم و در چه سطحی بکاریم و برای این کار کشاورز ما باید نیاز آبی خود را بداند.
وی اظهار داشت: در این سال‌ها کشاورزان بر اساس تجارب خود عمل کردند و آن را مبنای آبیاری خود قرار می‌دهند که این نادرست است و در بسیاری از فصول سال مقدار بیشتری از نیاز آبیاری می‌کنند اما در ماهی که باید گیاه را آبیاری خوب کنند، آب در اختیار ندارند.
محقق بخش فنی و مهندس کشاورزی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس اظهار داشت: انطباق با خشکسالی در راستای پیشگیری خسارات آن در مناطقی که به طور متوالی دوره‌های خشکی را تجربه می‌کنند، اهمیت بسیار زیادی دارد و اکثر کشاورزان مناطق خشک و نیمه‌خشک که اقدام به سرمایه‌گذاری در زراعت‌های آبی و حتی دیم می‌کنند از ریسک‌ها، محدودیت‌ها و خسارات احتمالی در تولید و درآمدشان  آگاهی دارند. اما به دلیل نامشخص بودن سطوح قابل تحمل آنان به خسارات (که از ارزیابی ریسک تعیین می‌شود) و عدم آگاهی از نحوه و مقدار پرداخت هزینه‌ها در ایجاد راه‌کارهای افزایش تحمل و پیشگیری از مسائل و مشکلات، تطابق مناسبی با این شرایط ندارند.
این کارشناس اضافه کرد: ما آب را در بخش کشاورزی هدر می‌دهیم چراکه سطح آب مورد نیاز زمین را متناسب با پیک نیاز گیاه و محصول تعیین نمی‌کنیم چون این مسئله تخصص یک کشاورز نیست.
ابول‌پور افزود: ما قدیم میراب داشتیم و این کارها را میراب انجام می‌داد چراکه دلیلی ندارد یک کشاورز هم متخصص آب باشد، هم متخصص کشاورزی باشد و هم نحوه تجارت و بازار و فروش محصول را بداند و متوجه باشد اگر در این فصل گوجه‌فرنگی بکارد آیا بر روی دستش می‌ماند یا به فروش می‌رسد.
وی تصریح کرد: وظایف متعدد و نا‌متناسب را بر دوش کشاورز گذاشته‌ایم و بعد هم انتظار داریم خوب عمل کرده و تمام این موارد را مدیریت کند.
به گفته وی، کشاورز به‌سادگی می‌بیند که سود ناخالص گوجه‌فرنگی چند هزار برابر گندم است و همین موضوع او را فریب می‌دهد و یک سال خوب می‌فروشد و سال بعد دچار مشکل می‌شود چراکه گوجه‌فرنگی در سه سال تنها یک سال محصول قابل‌ برداشت می‌دهد.
ابول‌پور ادامه داد: من در جایی گفتم مصرف آب گوجه‌فرنگی از برنج بیشتر است چراکه وقتی آب مصرف شود و نتوان گوجه‌فرنگی را برداشت کرد و 30 درصد محصول ضایعات شود به معنای هدررفت مضاعف آب است.
عضو هیئت‌ علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس یادآور شد: در بحث تغییر الگوی کشت نباید گمان کنیم کشاورز عناد دارد و نباید همیشه فکر کنیم آن‌ها باید کاری انجام دهند بدون این‌که بگوییم دقیقاً چه‌کاری انجام دهند.
وی ابراز داشت: راه تغییر الگوی کشت استفاده از دانش بومی و تجربه پیشینیان است که آن‌ها بی‌دلیل گیاهانی مانند گندم، جو و زیره سبز را انتخاب نکرده‌اند بلکه 5 هزار سال تمدن و کشاورزی سینه‌به‌سینه منتقل‌ شده و گاه بهتر است با استفاده از این دانش بومی تغییرات را اعمال کنیم و به‌عنوان‌مثال ارقام هیبریدی و واریته‌های مقاوم‌تر را در اختیار کشاورز قرار دهیم.
این کارشناس در ادامه گفت: حدود 10 تا 15 درصد تغییر الگوی کشت به‌صورت خودبه‌خود انجام می‌شود و به‌عنوان‌مثال الآن در خیلی از باغ‌های جهرم لیمو شیرین را از زمین می‌کنند و به‌جای آن خرما و انگور می‌کارند که ما در تحقیقات خود باید این الکترال‌ها را پیدا کنیم در بسته‌ای متناسب با وضعیت منابع آبی و خاک و تحلیل بازار و مزیت نسبی لحاظ کرده و با این رویکرد هم به کشاورز کمک کنیم و هم سیاست‌های کلی را استخراج‌ کنیم که قابل‌اجرا باشد.
عضو هیئت‌ علمی مرکز تحقیقات کشاورزی فارس افزود: اکنون کسانی هستند که در یک منطقه الگوی کشت مناسبی دارند و در اصطلاح الکترال هستند که می‌توانند در تحقیقات به کار بیایند چنانکه ما در تحقیقات خود در منطقه جهرم و مشاهده تصاویر ماهواره‌ای زمینی هشت هکتاری را دیدیم که در حدود 12 سال وضعیت مناسب و ثابتی را از نظر الگوی کشت داشت و بعد از پیدا کردن کشاورز آن دریافتیم که وی به سبب تجربه کار در یک کشور کم آب، شیوه مناسب کشت خود را ابداع کرده است.
به گزارش فارس، سوق دادن کشاورزان به سمت صنایع تبدیلی و دامپروری در نقاطی که نیاز به تغییرات عمده باشد و حفظ کشت حداقلی گندم برای نیاز غذایی کشور، دیگر مواردی بود که وی در سخنان خود به آن اشاره کرد.






منبع:فارس