1- رمضان ماه رستگاران! خوش آمدی!
باز آمدی که دل بری و جان بیاوری و نسیم صبح صفا در گیسوی مهرخان بیفکنی.
چه مهربان یار و چه نیکو انیس و چه زیبا ندیم منی ای اهل غمزه و اغماض، ای ماه بی مثال!
ندیم بدی بودم و ندیده انگاشتی و باز به سراغم آمدی!
دوباره مرا به میهمانی ملکوت می خوانی و شرم، زبان اجابتم بسته است و بغض حسرت از گذشته ی خویش، راه رهایی از نای بی نوایی ام می کاود.
جفا کردم، از تو وفا دیدم.
تو رسول نگار و عشوه ی عرش و کرشمه ی احسان حبیب من و بشارت عنایت اویی.
ای ماه دلارای صائمان، رمضان!
به سراچه ی قلب غریبم خوش آمدی!
2- روزه یک «آموزه» است و نه تمرین نخوردن!
ماه مبارک رمضان، با شکوه و شوکتی شگرف، دوباره به روی مشتاقان شرافت، آغوش می گشاید و با هلال محرابی اش، هلهله ی اهل پارسایی و پروا می انگیزد و غوغای غفران و همایش هدایت می آغازد و اینک با ضمیری شادمانه و نیازی عاشقانه در قدوم بهاران معنویت در این حرارت طبیعت، غنچههای غنوده در پرچین پرهیز می افشانیم و هم آوا با مولای منتظران، خوش آمدش می گوییم. شکرا که دوباره ابواب بهشت را گشودند و دریغا اگر با بال بصیرت به اوج رحمت و رهایی نرویم و از این فرصت فرید فیض، بهره ور نشویم.
یک سال، با فراز و فرود بسیار، رهسپاری نمودیم و در راه روشن آیین آسمانی مان گام نهادیم و در این طی طریق از ذخایر معنوی وجودمان سود جستیم و با محرک ایمان باطن به سوی اهداف الهی، قوای ظاهر خویش را به حرکت واداشتیم و اینک ماه مبارک رمضان، هنگامه ای است که می توانیم ذخایر درون را غنی سازیم و ریزشهای نفسانی را با رویشهای سبز «صبر» و «صلوة» جبران نماییم. لغزشگاه ها و کژراهه ها آنگاه رخ می نمایند و آدمی را به خود فرامی خوانند که کاهش ذخایر نفسانی آغاز شود و توان حرکت های پیش رونده از رهروان سلب گردد. گویا با تشریع روزه برای اهل ایمان، خالق یکتا اراده فرموده که هر سال با انباشت ذخایر نوین معنوی، از توان سیر و سلوک در صراط مستقیم کاسته نشده و با امداد از روشنایی روزه و نور نیایش و فروزندگی فطر، فانوس فطرت انفس، پدیدار و پایدار بماند.
روزه، آموزه هایی دارد که هر کدام از آنها دریایی از معنا و معنویت را به موج وامی دارد و به اوج عزت می رساند. روزه، هدفداری و غایت طلبی را در انسان تقویت می کند و او را به این باور می رساند که برای نیل به مطلوب نباید از دشواری ها و مشکل ها هراسید. سطح تأمل و تحمل برای روزه داران، بسیار بالاست. هدف و مقصودشان هم زیباست؛ قرب قادر متعال و ایصال به منشأ قدرت مطلق.
تلاش و کوشایی روز افزون و پرهیز از تن آسایی و خویش را در حصر «عسر» قرار دادن تا به «یسر» نائل شدن، از دیگر آموزههای رمضان است؛ «فانّ مع العسر یسرا». در بطن معسرت و سختی، آسانی و گشایش، نهان است و برای استحصال گوهر آسایش ، باید در قعر اقیانوس دشواری غوطه ور شویم و با کند و کاو بسیار، صدف نفس بگشاییم و کنز کرامت آن را به دست آوریم.
بازدارندگی از فرسایش روح و پرهیز از فروغلتیدن در مرداب منیت و رهایی از تنیدن تارهای روزمره گی در اطراف قلب و اندیشه نیز ارمغانی است که صبر و صیام از آسمان برای اهل زمین می آورند؛ و نیز بازبینی گذشته و مراقبت نفسانی در آینده. رمضان، افزون بر اعطای فرصت خودسازی، دیدگاه مراقبتی و انتقادی نسبت به نفسانیت خویش را به روی روزه داران می گشاید و با کاستن تعلقات دنیایی، نورانیت و بصیرتی را به دنبال می آورد که می توان با نگاهی الهی، اعمال و کردار گذشته را واکاوی نمود و به زشتی و زیبایی آنها با دیده ی انصاف و غیر خودبینانه نگریست و نیروی حراست و مراقبت قوی و بازدارنده را در وجود خود پدید آورد و به این باور رسید که تا نگاه انتقادی نباشد، عیب و اعوجاج نفس برطرف نخواهد شد؛ و این امر برای آنانی زیبنده تر است که واجد مسؤولیتی سیاسی یا اجتماعی هستند، تا با جزم انگاری به اعمال خود نگاه نکنند بلکه به اعمال و عملکرد خود به دیده ی اصلاح و انصاف بنگرند و روش ها ومنش های مذموم را کنار بگذارند و خدمت خالصانه را وجهه ی همت خود سازند و بر خواهش های نفسانی، غلبه کنند و نعمات دنیوی را برای مردم بخواهند و خود به قدر کفایت، بسنده نمایند.
نکته ی آخر؛ همان گونه که روح جمع گرایی و هم اندیشی در فرائض و مناسک دینی همانند جهاد، حج، زکات، خمس و نمازهای جمعه و جماعات حاکم است، روزه نیز از این قاعده ی زیبا مستثنا نیست. گر چه ظاهر روزه، فریضه ای انفرادی است اما نتیجه و ثمره ی آن به گونه ای است که راه استقرار مساوات و عدالت اجتماعی را هموار می سازد، روحیه ی بی تفاوتی نسبت به محرومیت ها و مسکنت ها را از بین می برد، طعم گرسنگی و فقر را در کام تمام اقشار جامعه می پراکند، همگان را از اسراف و مصرف گرایی بازمی دارد، اطعام و انفاق به نیازمندان و یکسانی و یکسان نگری انسان ها در محضر مقدس ربوبی را می آموزد؛ «اللهم اغن کل فقیر، اللهم اشبع کل جائع، اللهم اکس کل عریان ...» اینها ادعیه ای است فرا ملیتی با محتوای جهانی نگری، و اینکه منتظر و آرزومند روزی بودن که فقر و گرسنگی و نیازمندی در تمام نقاط دنیا ریشه کن شود؛ در واقع آرزومند فرا رسیدن حاکمیت جهانی و عدالت گستر مهدی موعود ارواحنا فداه.
3- پيامبر (ص) در وصف ماه مبارك رمضان چنین گفت...
سيد قدس سره در «اقبال» از كتاب «بشارة المصطفي لشيعة المرتضي» با استناد آن به «حسن بن علي بن فضال» از امام رضا از پدرانش، از اميرالمؤمنين – درود و سلام بر آنان – روايت نموده كه كه حضرت فرمودند: رسول خدا (ص) روزي براي ما سخنراني نمود و فرمود:
«مردم! ماه خدا با بركت و رحمت و بخشش گناهان نزديك است؛ ماهي كه نزد خدا برترين شبها و ساعتهاي آن بهترين ساعتهاست؛ ماهي است كه در آن به ميهماني خدا دعوت شده و شما را در اين ماه از كساني قرار داده اند كه شايسته كرامت خدا هستند. نفس كشيدن شما در آن تسبيح و خوابيدنتان در ان عبادت و عمل شما در آن مقبول و دعاي شما در آن مستحبات است. پس با نيتهايي راست، و دلهايي پاك از خدا بخواهيد شما را موفق به روزه آن، و خواندن كتابش نمايد. بدبخت كسي است كه از آمرزش خدا در اين ماه بزرگ محروم شود.
با تشنگي و گرسنگي خود در آن، گرسنگي و تشنگي روز قيامت را بياد آوريد. به فقيران خود صدقه بدهيد؛ بزرگان خود را در آن احترام كنيد؛ كوچكترها را مورد رحمت خود قرار دهيد و صله رحم بجا آوريد. زبانهاي خود را حفظ كرده، ديدگان خود را از آنچه نگاه به آن حلال نيست، نگهداريد. با يتيمان مردم مهرباني كنيد تا با يتيمان شما مهرباني شود. به درگاه خداوند از گناهان خود توبه كنيد. هنگام نماز دستهايتان را با دعا بطرف او بلند كنيد؛ زيرا اين وقت بهترين اوقات است و خداوند در آن هنگام با نظر رحمت به بندگانش نگاه كرده و هنگامي كه از او بخواهند و با او مناجات نمايند، جواب آنان را مي دهد. و اگر او را صدا بزنند، به آنان لبيك مي گويد. و اگر دعا كنند، دعايشان را مستجاب مي كند.
مردم! شما زنداني اعمال خود مي باشيد، با استغفار خود را آزاد كنيد. پشتهايتان را از گناه سنگين است با طولاني نمودن سجده هاي خود آن را سبك نماييد. بدانيد خداوند به عزت خود سوگند خورده است كه سجده كنندگان و نمازگزاران را عذاب نكند و در روزي كه مردم براي پروردگار جهانيان بر مي خيزند، آنان را با آتش نترساند.
مردم! كسي كه به مؤمن روزه داري افطار بدهد، ثواب آزاد كردن يك بنده و آمرزش گناهان گذشته خود را دارد. عرض كردند: رسول خدا! همه ما نمي توانيم اين كار را انجام دهيم. حضرت فرمودند: از آتش بپرهيزيد، گرچه با نيمدانه خرمايي. از آتش بپرهيزيد، گرچه با جرعه آبي.
مردم! هر كدام از شما كه اخلاق خود را در اين ماه اصلاح كند، روزي كه در صراط پاها مي لغزد، جوازي بر صراط خواهد داشت. و هر كدام از شما كه بر بنده و كنيز خود آسان بگيرد، خداوند در حساب بر او آسان خواهد گرفت؛ و كسي كه شر خود را در آن باز دارد، خداوند در روزي كه او را ببيند غضب خود را از او باز مي دارد. كسي كه يتيمي را بزرگ بدارد،خداوند در روزي كه او را ببيند او را بزرگ خواهد داشت؛ و كسي كه در اين ماه صله رحم كند، خداوند روزي كه او را ببيند او را به رحمت خود وصل مي كند. كسي كه در آن قطع رحم كند، خداوند روزي كه او را مي بيند رحمت خود را از او قطع خواهد نمود. و كسي كه يك نماز مستحبي بخواند خداوند براي او خلاصيي از آتش مي نويسد. و كسي كه عمل واجبي انجام دهد ثواب كسي كه هفتاد واحب را در ماهي غير از اين ماه انجام دهد، خواهد داشت. و كسي كه در اين ماه زياد بر من صلوات بفرستد، روزي كه ترازوها سبك است، خدواند ترازوي او را سنگين مي نمايد. و كسي كه يك آيه از قرآن بخواند، مانند پاداش كسي كه قرآن را در ماهي غير از اين ماه ختم كند، خواهد داشت.
مردم! درهاي بهشت در اين ماه باز است، از پروردگار خود بخواهيد آن را به روي شما نبندد؛ درهاي جهنم نيز بسته است از پروردگار خود بخواهيد آنان را بر شما مسلط نكند.
امير المؤمنين عليهم السلام فرمود: برخاستم و عرض كردم رسول خدا! برترين اعمال در اين ماه چيست؟ فرمودند: اباالحسن! برترين اعمال در اين ماه دوري گزيدن از حرامهاي خداي عزيز و بزرگ است. سپس گريه كرد. عرض كردم چرا گريه مي كني، رسول خدا! فرمود: علي! بخاطر حلال شمردن تو در اين ماه است؛ گويا با تو هستم و تو براي پروردگارت نماز مي خواني و بدبخت ترين اولين و آخرين، همانند «پي كنند شتر ثمود» ضربه اي به جلو سرت مي زند كه موي صورتت با آنان رنگين مي شود.
امير المؤمين عليهم السلام فرمود: عرض كردم: رسول خدا! آيا در آن حال دينم سالم است؟ فرمود: آري، دينت سالم است. سپس فرمود: علي! كسي كه تو را بكشد مرا كشته و كسي كه با تو دشمني كند با من دشمني نموده و كسي كه به تو ناسزا بگويد، به من ناسزا گفته، زيرا تو مانند نفس من هستي روح تو از روح من و سرشت تو از سرشت من است؛ خداي عزيز و بزرگ مرا آفريد؛ تو را نيز آفريد و مرا برگزيد! و تو را؛ خداي عزيز و بزرگ مرا آفريد؛ تو را نيز آفريد و مرا برگزيد! و تو را؛ من را براي پيامبري انتخاب نمود و تو را براي امامت اختيار كرد.
بنابراين كسي كه امامت تو را انكار كند پيامبري من را انكار كرده. علي! تو وصي من، پدر فرزندانم، همسر دخترم و جانشين من در ميان امتم در زندگي من و بعد از مرگ من هستي. امر تو امر من و نهي تو نهي من است. به كسي كه مرا به پيامبري برانگيخته و مرا بهترين مردم قرار داد، قسم مي خورد كه تو حجت خدا بر خلق او و امين او بر رازش، و جانشين او در ميان بندگانش مي باشي.»
از كتاب المراقبات اثر مرحوم آيت الله حاج ميرزا جواد ملكي تبريزي(ره)
بخش مراقبات ماه مبارك رمضان (صفحه 211)
4- توصیه های پزشکی و داروئی در ماه مبارک رمضان
در دین اسلام یکی از شرایط روزه داری، امتناع از خوردن و آشامیدن از طلوع فجر تا غروب خورشید است و از دیدگاه علم پزشکی روزه داری به زمانی اطلاق می شود که هیدرات های کربن (قندهای) ذخیره شده در بدن، در چرخه سوخت و ساز مورد استفاده قرار گرفته و انرژی بدن از راه های دیگر تأمین شود که این حالت معمولاَ دو روز پس از اولین روز روزه داری اتفاق می افتد . در این حالت بدن برای تأمین انرژی ابتدا از چربی های ذخیره شده و سپس از بافت عضلانی به عنوان منبع انرژی استفاده می کند. در حالت عادی، همواره مقداری از چربی مواد غذایی در نقاط مختلف بدن ذخیره می شود، به مرور زمان این چربی ها فشرده شده و احتمال اینکه مورد استفاده مجدد قرار بگیرند بسیار کمتر می شود.
روزه داری حتی در افراد لاغر و یا با وزن طبیعی به بدن فرصتی می دهد تا این چربی ها را از ذخـایر آن آزاد کرده و مصـرف نماید و پس از پایان روزه داری، ذخایـر تحلیل رفته جایگزیـن می شود .
اثرات روزه در سلامت جسم :
کاهش وزن با سوخت و ساز چربی های اضافی و نو شدن ذخایر چربی بدن شادابی و نشاط بدن
کاهش کلسترول و LDLو افزایش HDLخون
استراحت دستگاه گوارش و بهبود عملکرد آن
افزایش مقاومت بدن در برابر بیماریها
افزایش اعتماد به نفس و شادابی و کاهش اضطراب و افسردگی
کاهش و کنترل عوامل خطر بیماریهای قلبی عروقی مانند : فشار خون بالا و چربی خون بالا
کاهش و کنترل بروز علائم حساسیت و آلرژی
کمک در ترک عادت های غلط مانند: کشیدن سیگار و پر خوری .
رژیم غذایی این ماه نباید با رژیم افراد در شرایط عادی، تفاوت داشته باشد. چرا که تغییر ناگهانی عادت تغذیه ای، بسیار خطرناک است . هر ساله پس از ماه رمضان افراد افزایش وزن پیدا می کنند و یا ضعیف و دچار بیماری های گوارشی می شوند . که پرخوری و بد خوری دلیل عمده این عوارض است. بنابراین مواد غذایی چون گوشت، مرغ ، ماهی ، لبنیات و سبزی ها باید قسمت اعظم رژیم غذایی شخص را بگیرد.
مصرف تمام مواد غذایی باید روی اصول و برنامه باشد مثلاَ مصرف بالای لبنیات بدون مصرف آب به میزان کافی، احتمال ایجاد سنگ های مجاری ادراری را بسیار افزایش می دهد. همچنین مصرف مواد پروتئینی (گوشت ، مرغ ، ماهی) به تنهایی کافی نیست، بلکه در کنار آنها باید از سبزیجات، سالاد، آب و حبوبات استفاده کرد. تا از یبوست جلوگیری شود و باید در نظر داشت که مصرف غذاهای پروتئینی باعث تشنگی می شود. در خصوص کودکان و نوجوانانی که برای اولین بار روزه می گیرند باید تمام مواد غذایی در رژیم غذایی آنها گنجانده شود. این نوجوانان باید در وعده سحر به مقدار کافی غذا بخورند.
نکته ای که باید مورد توجه قرار داد این است که به دلیل ساعات طولانی گرسنگی باید از غذاهای دیر هضم استفاده نمود و از غذاهای زود هضم پرهیز نمود چرا که فرد سریعتر احساس گرسنگی می کند .
غذاهای دیر هضم : حبوبات و غلات مثل جو ، گندم ، جو دو سر ، لوبیا، عدس، آرد سبوس دار، برنج با پوست ، سیب زمینی و ...
غذاهای زود هضم : غذاهای حاوی قند ، آرد سفید و ...
غذاهای حاوی فیبر غذایی : غذاهای حاوی سبوس، گندم سبوس دار، غلات و حبوبات، انواع سبزی ها مانند لوبیای سبز، نخود، ذرت، اسفناج، برگ چغندر، میوه های با پوست، میوه خشک شده مثل برگه زرد آلو، انجیر، آلو خشک، بادام و ...
توصیه های غذایی
توصیه های غذایی در زمان افطار:
با توجه به کاهش فعالیت دستگاه گوارش در زمان روزه داری مصرف سریع مواد غذایی سنگین با حجم زیاد می تواند موجب بروز ناراحتی های گوارشی شود . لذا توصیه می شود :
بهترین نوع افطاری ، نان ، پنیر ، سبزی و مایعات است .
افطار را با مایعات گرم مانند چایی کم رنگ یا شیر گرم ،حلیم کم روغن به همراه خرما یا کشمش ، عسل و به طور کلی با یک قند طبیعی آغاز کنید .
برای جلوگیری از اختلال در هضم غذا در هنگام افطار آب زیاد ننوشید و کمبود آب بدن را با نوشیدن مایعات کافی بعد از افطار تا زمان خواب جبران نمایید .
از مصرف نوشابه های گازدار، مایعات سرد یا مایعات خیلی داغ پرهیز نمایید.
خوردن حداقل یک لیوان شیر یا معادل آن ماست ، خوردن پنیر ، گوشت یا تخم مرغ در افطاری و غذاهای متداول خانواده ها (غذای شام در ماه های غیر رمضان) به عنوان افطاری و یک غذای دیگر در سحری سفارش می شود .
خرما و کشمش را جایگزین زولبیا و بامیه کنید. به این ترتیب اشتها کنترل می شود .
باید نوجوانان از خوردن غذاهای پر حجم اما کم کالری و آبکی در افطار خودداری کنند .
بهتر است بین زمان افطار و شام کمی فاصله باشد .
سعی نکنید حذف وعده ناهار را در زمان افطار جبران کنید . زیرا عوارض پر خوری در روزه داری دو چندان بوده و موجب سنگینی ، احساس کلافگی، خواب آلودگی و گاهی سوء هاضمه می شود .
از مصرف غذاهای شور و چرب خودداری کنید .
از میوه جات و دیگر میان وعده های غذایی در فاصله افطار تا سحـر استفـاده نمایید . در وعـده های غذایی سحر و افطار مصرف سبزیجات و لبنیات توصیه می شود .
ابتدا روزه را با غذاهای سبک مثل سوپ و آش افطار کنید و بعد از حدود 2 ساعت شام بخورید چرا که معده در ابتدا به هضم غذاهای ساده می پردازد و دیگر دچار مشکل نمیشود.
خوردن چای شیرین کم رنگ ، فرنی و حلیم بی روغن در آغاز افطار مناسب است .
آش رشته یا غذاهای مشابه آن که پر حجم و تا حدودی دیر هضم هستند مناسب افطار نیستند ، و سبب ترش کردن و احساس ناخوشایند ناشی از اختلالات هضم می شوند .
اگر تخم مرغ میل می کنید در درجه اول به صورت آب پز سفت و در درجه دوم نیم بند باشد . گفتنی است نیمرو دیر هضم تر از تخم مرغ آب پز است .
خوردن غذاهای چون حلیم (یک منبع عالی پروتئین بوده و از غذاهای دیر هضم )خرمـا (منبـع عالی قنـد ، فیبر، کربوهـیدرات، پتاسیم و منیزیم) مغز بادام (غنی از امـلاح خصـوصـاَ کلسیـم و فیبـر )موز (منبع غنـی پتاسیـم، منیزیـم و کـربوهیـدرات)در ماه رمضان توصیه می شود .
توصیه های غذایی در زمان سحر :
وعده غذایی سحر را فراموش نکنید ، مصرف غذا در سحر برای نوجوانان در حال رشد الزامی است .
در وعده سحر حتماً از غذاهای گرم و تازه ، کم چرب، کم نمک ، کم روغن مصرف نمائید .
برای میل غذا در هنگام سحـر به اندازه کافـی وقت بگـذارید و از تند خوردن و پر خوری پرهیز نمایید .
از نوشیدن دوغ (به جهت نمک و چربی موجود در آن) ، نوشابه های گازدار نوشیدنی های شرین خودداری نمائید .
از غذاهایی که دارای قندهای مرکب هستند مثل میوه جات و غذاهای حاوی فیبر مثل سبزیجـات بیشتر استفـاده نمایید.
از مواد غذایـی سرخ کـرده، پر چـرب و شور پرهیـز گـردد.زیرا باعث سوء هاضمه ، سوزش سر دل و تشنگی در طول روز می شود .
از غلات و حبوبـات به میزان دلخـواه در ترکیبـات غذایـی سحری استفاده نمایید.
بلافاصـله بعد از صرف غذا نخوابیـد و برای بهبـود عملکـرد دستگاه گوارش، چند دقیقه پیاده روی نمایید .
برای کاهش تشنگی می توانید از لیمو ترش ، ماست ، سبزی خوردن استفاده نمائید .
در هنگام سحر از خوردن غذاهای خشک مانند کوکو سیب زمینی ، کوکو سبزی ، کتلت ، انواع کباب و همچنین از مصرف زولبیا ، حلواهای شیرین و چرب ، غذاهای که با ادویه جات زیاد تهیه می شوند ، سس مایونز ، خامه ، سوسیس ، کالباس و دیگر غذاهای آماده بپرهیزید.
از خوردن چای زیاد خصوصاً پر رنگ در هنگام سحر و نیز قهوه خودداریی نمائید زیرا باعث دفع ادرار زیاد و موجب تشنگی در طول روز می شوند .
مشکلات جسمی در روزه داری ، علل و درمان :
یبوست :
علل :مصرف کربوهیدرات های تصفیه شده، مصرف آب کم و فیبر غذایی .
درمان :مصـرف کم کربـوهیدرات های تصفیه شـده ، افزایش مصـرف آب، استفاده از سبوس در پخت نان ها، استفاده از آردهای قهوه ای و سبوس دار
سوءهاضمه و نفخ :
علل : پرخوری ، مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ شده ، غذاهای تند و ادویه دار ، غذاهایی که ایجاد نفخ می کننـد مثل تخـم مرغ ، کلـم ، لوبیـا ، عدس و نوشابـه های گاز دار
درمان : پرخوری نکنید، آب میوه یا آب بنوشید، از غذاهای سرخ کردنی اجتناب کنید.
ضعف و افت فشار خون :
علل : مصرف کم مایعات و تعریق زیاد
درمان: به مکان های گرم نروید، مصرف مایعات و میوه ها را افزایش دهید .
سردرد :
علل : عدم مصرف کافئین و تنباکو، انجام کار زیاد در طول روز، کم خوابی، گرسنگی که معمولاَ در طول روز بیشتر شده و در انتهای روز بدتر می شود. سردرد وقتی با افت فشار خون همراه شود، می تواند منجر به سردرد شدید و حالت تهوع قبل از افطار شود
درمان:در طول یک یا دو هفته قبل از ماه مبارک رمضان به تدریج مصرف کافئین و تنباکو را قطع کنید . چای سبز بدون کافئین ممکن است جایگزین خوبی باشد.همچنین برنامه خود را در طول ماه رمضان طوری ترتیب دهید تا خواب کافی داشته باشید
کاهش قند خون :
علل در افراد غیر دیابتی : مصرف زیاد قند مثل کربوهیدرات های تصفیه شده مخصوصاَ در هنگام سحر باعث می شود که بدن مقدار زیادی انسولین تولید کرده و باعث افت قند خون شود
درمان : خوردن غذای مناسب در هنگام سحـر و کاهش مصرف نوشیدنی ها و غذاهـای حاوی قند سـاده
توجه :افراد دیابتی ممکن است به تنظیم مجدد داروهای خود در ماه رمضان احتیاج داشته باشند و باید با پزشک خود مشورت کنند
انقباضات عضلانی :
علل : مصرف کم غذاهای حاوی کلسیم، پتاسیم، منیزیم
درمان : خوردن غذاهای غنی از املاح بالا مثل سبزیجات، شیر و لبنیات، گوشت و خرما
توجه: افراد دارای فشار خون بالا که تحت درمان هستنـد و افراد دچار سنگ کلیه، باید با پزشک خود مشورت کنند
زخم معده ، سوزش سر دل ، التهاب معده :
افزایش سطح اسید در معده خالی در ماه رمضان باعث تشدید زخم و التهاب معده می شود که به صورت احساس سوزش در ناحیه معده و زیر دنده ها ظاهر می شود. اسید معده ممکن است به مری برگشت نموده و باعث سوزش زیر جناغ و ترش کردن شود. غذاهای چرب ، قهوه و نوشابه های سیاه این حالت را بدتر می کنند .
درمان های پزشکی برای کنترل سطح اسید معده وجود دارند و افراد مبتلا ، قبل از روزه گرفتن باید با پزشک خود مشورت کنند .
سنگ کلیه :
سنگ کلیه ممکن است در افرادی که به مقدار کم آب می نوشند ایجاد شود. بنابراین مصرف زیاد مایعات برای جلوگیری از تشکیل سنگ ضروری می باشد .
توصیه های دارویی در ماه رمضان
چنانچه بیمار از شرایط عمومی مناسبی برای روزه داری برخوردار باشد ،قاعدتاً استفاده از اشکال دارویی خاصی که داروها را به صورت غیر خوراکی به بدن می رساند ،مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
بعضی از این اشکال دارویی عبارتند از: قطره های گوشی، بینی و چشم، کرم ها، پمادها و داروهایی که به صورت پلاستر(چسب های پوستی)مصرف می شوند، شیاف های مقعدی و واژینال، دهان شویه ها و اسپری های دارویی(مانند داروهای ضد آسم؛ که در مورد این داروها نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است)، قرص های زیرزبانی مانند نیتروگلیسیرین (که در مورد این داروها نیز نظرات شرعی مراجع تقلید متفاوت است)، داروهای تزریقی عضلانی و زیرجلدی به شرط آنکه حاوی ویتامین ها و یا مواد مغذی نباشند (که البته در مورد داروهای تزریق وریدی نیز مراجع تقلید نظرات متفاوتی دارند.) افرادی که باید داروهای خود را به طور روزانه (یکبار در روز) مصرف کنند، برای ادامه درمان خود در زمان روزه داری با مشکل خاصی روبه رو نیستند.
این بیماران می توانند زمان مصرف داروی خود را در فاصله بین افطار تا سحر قرار دهند. در صورتی که لازم است داروی خود را با معده خالی مصرف کنند،بهترین زمان مصرف دارو برای آنها یک ساعت قبل از سحری و یا دو ساعت بعد از افطار یاشد.
آنهایی که باید چند بار در روز دارو مصرف کنند
بیمارانی که مجبور به مصرف روزی دو بار داروها هستند، ممکن است پس از مشورت با پزشک معالج خود قادر باشند داروهای خود را در فاصله بین افطار تا سحر استفاده کنند.این مورد برای بیمارانی که مجبور به مصرف داروها با دفعات بیشتر هستند تقریباً ناممکن است و این قبیل افراد بهتر است از روزه داری صرف نظر نمایند.در مواردی خاص ممکن است پزشک معالج قادر باشد با جایگزینی داروهای این بیماران با انواع طولانی اثر آنها و یا تعویض دارو با یک داروی مشابه با نیمه عمر طولانی تر امکان روزه داری را برای این گروه از بیماران نیز فراهم نماید.در این موارد صرفاً نظر پزشک درمانگر تعیین کننده است.
خلاصه اینکه...
اگر چه تشخیص مجاز بودن روزه داری برای افرادمبتلا به بیماری صرفاً با نظر پزشک درمانگر و رعایت جوانب شرعی آن امکان پذیر است،در مورد بیمارانی که این اجازه را دارند ولی هم زمان به مصرف داروها نیز نیاز دارند،می توان پیشنهادات زیر را مطرح کرد:
1- ازآنجا که مصرف اشکال غیرخوراکی داروها در اغلب موارد با روزه داری منافاتی ندارد، بیمارانی که اشکال غیر خوراکی داروها رامصرف می کنند نباید نگران روزه داری خود باشند.
2- ممکن است در مواردی پزشک معالج قادر باشد با جایگزین کردن اشکال خوراکی داروها با غیرخوراکی آنها امکان روزه داری را برای بعضی از بیماران فراهم نماید.
3- در مورد بیمارانی که مجبور به مصرف بیش از یکبار داروها در روز هستند، ممکن است پزشک معالج قادر باشد با تعویض دارو با یک داروی دیگر با نیمه عمر طولانی تر از همان گروه درمانی و یا تجویز اشکال دارویی طولانی الاثر داروها با کاهش دفعات مصرف داروها امکان روزه داری را برای این بیماران فراهم نماید.
4- از آنجا که به هم خوردن عادات غذایی در ایام ماه مبارک رمضان باعث بروز تغییراتی در روند های فیزیولوژیک و متابولیک بدن و در نتیجه ایجاد تغییرات در میزان و سرعت متابولیسم و دفع داروها خواهد شد، لازم است علایم حیاتی مربوط به کنترل بیماری با دقت بیشتر و در فواصل کوتاه تری کنترل شود.
5- از آنجاکه مصرف کافی آب و مایعات نقش بسیار مهمی در دفع داروها و متابولیت های ناشی از آنها دارد، لازم است دقت شود که در فاصله بین افطار تا سحر به میزان کافی آب و مایعات به بدن روزه داران و به خصوص بیمارانی که دارو مصرف می کنند، برسد.این اقدام ضمن تامین نیاز بدن روزه داران به مایعات، به خصوص در زمانی که ماه مبارک رمضان در فصل گرما قرار دارد، شرایط لازم را برای دفع مناسب داروها و متابولیت های آنها از بدن فراهم خواهد کرد.