در ماه اول اجرای قرارداد تجارت ترجیحی میان ایران و ترکیه، همانطور که تجار و کارشناسان کشورمان هشدار داده بودند، صادرات کالاهای ارزان قیمت ترکیه به ایران با جهش مواجه شد.

قرارداد تجارت ترجیحی ایران و ترکیه در حالی از سوی دولت یازدهم امضا و از ابتدای سال 2015 اجرا شد که از همان ابتدا و پس از انتشار جزئیات آن، تولیدکنندگان ایرانی، نحوه اجرا و بندهای قرارداد را مورد انتقاد قرار دادند.

تشکل های تولیدی کشورمان حتی خواستار لغو این قرارداد شدند زیرا به اعتقاد آنها، این قرارداد کاملا به نفع ترکیه تدوین شده است.

بر اساس گزارش تشکل های تولیدی، ایران در قرارداد  تجارت ترجیحی با ترکیه با کاهش 50 تا 100 درصدی تعرفه ها محصولات کشاورزی از جمله انواع گل کلم، خیار، بادمجان و بذر گیاه به همراه محصولات دیگری همانند آدامس، آب پنیر، انجیر و تخم پرندگان به ترکیه صادر می کند و این در حالی است که ترکیه در این قرارداد با زیرکی صادرات محصولات صنعتی خود را به ایران انجام خواهد داد. 

براساس این توافق نامه صادرات ترکیه به ایران شامل درب و پنجره، انواع لاستیک، ظروف شیشه ای و فلزی، انواع منسوجات، انواع پیچ، صفحات آلومینیوم، موتورهای صنعتی و انواع مبلمان است.

در این قرارداد، واردات لوازم خانگی از جمله انواع فریزر و یخچال به همراه اجاق با سوخت گازی و ماشین ظرفشویی هم درج شده و این در حالی است که ایران هم اکنون در تولید اجاق گاز حرف نخست را در بازار می زند و حتی در حوزه ماشین لباسشویی هم با ظرفیت 30 درصدی یک و نیم برابر نیاز داخل اقدام به تولید می کند.

 اقلام مورد تخفیف از طرف ترکیه در این موافقت نامه، بیشتر محصولات و مواد غذایی است که از فصل سوم کتاب مقررات صادرات و واردات تا فصل 22(مجموعا 140 قلم کالا) را شامل می شود؛ در حالی که در فهرست مورد تخفیف توسط ایران فصل 30 تا فصل 94 (مجموعا 125 قلم کالا) که آن هم تماما محصولات صنعتی و کالاهای سرمایه ای است را دربرمی گیرد.

 نکته حائز اهمیت اینکه کاهش تعرفه کالاهای ایرانی جهت ورود به ترکیه یک بار از جانب طرف مقابل انجام می شود، ولی آنچه از فهرست طرف ایرانی می توان مشاهده کرد اجرای پلکانی جهت هرسال است یعنی کاهش هر سال نسبت به سال پایه انجام می گیرد که این نیز خود فاجعه دیگری است و کفه ترازو را به نفع طرف خارجی سنگین تر می کند.

اما با وجود انتقادات گسترده به این قرارداد، مسئولان وزارت صنعت دولت یازدهم به شدت از آن دفاع کردند. مثلا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت در این باره گفت: مذاکرات ایران و ترکیه برای اجرای تعرفه ترجیحی از 10سال پیش آغاز شده است. البته دولت قبل نسبت به اجرایی شدن آن اقدامی نکرد.

محمدرضا نعمت زاده افزود: در جلساتی که با ترکیه داشتیم بر اجرایی شدن این قرارداد تاکید شد. البته ایراداتی به لیست کالاها وارد بود که به رغم مخالفت وزیر ترکیه، اصلاحاتی در این خصوص صورت گرفت.  

وی در ادامه با اشاره به صادرات محصولات کشاورزی به ترکیه گفت: حجم صادرات محصولات کشاورزی به ترکیه بیانگر مظلومیت صنعت است، اما باید به این نکته توجه داشت که در سطح کلان به نفع هر دو بخش خواهد بود. وی همچنین با بیان مزیت های اجرای قرارداد تعرفه ترجیحی اظهار کرد: در گذشته عمده پوشاک ترکیه ای موجود در بازار ایران  به صورت قاچاق وارد می شد که با اجرای تعرفه ترجیحی می توان به کاهش قاچاق امیدوار بود. 

قرارداد تجارت ترجیحی ایران و ترکیه 10 دی ماه 93 پس از 11 سال در سفر یک روزه وزیر اقتصاد ترکیه امضا شد. کالاهایی که در این قرارداد مشمول تعرفه ترجیحی شده اند شامل مکمل های دارویی، فرآورده های آرایشی، مراقبت های پوستی، انواع صابون ها، نمد و نبافته های آغشته و اندوده، سربطری ها، لوازم ظروف آشپزخانه و لوازم خانه داری، لاستیک های خودرو، انواع کاغذ های بهداشتی و مصرفی، چوب ام دی اف، پارچه های بافته شده با الیاف سنتتیک، لباس های آماده که به صورت دست به دست تولید می شود، ظروف شیشه ای آشپزخانه، انواع رادیات ها، دستگاه های تهویه مطبوع، ماشین های رختشویی، مبلمان و شیرآلات از سوی ترکیه است. 

همچنین انواع ماهی ها، انواع گل ها، کالاهای کشاورزی، انواع سالاد، کاهوها و سبزیجات و صیفی جات، پوست صادراتی، خرما، انجیر، انواع میوه های درختی، تخم های گیاهی، فرآورده های کنسروی، خاویار، بدل خاویار، کالاهای نساجی و شکلات از جمله کالاهایی هستند که شامل تجارت ترجیحی ایران و ترکیه می شوند.

* آمارهای رسمی

اینک با انتشار آمار رسمی گمرک کشور از وضعیت تجارت خارجی کشور در ماه اول سال 2015 میلادی، مشخص شده که وزن صادرات کالاهای ترک به ایران در مقایسه با ماه نخست سال 2014 افزایش 13 درصدی پیدا کرده است.

آنچه که بر نگرانی ها می افزاید کاهش 5 درصدی ارزش واردات از ترکیه در ماه اول سال 2015 نسبت به مدت مشابه سال 2014 با وجود افزایش 13 درصدی وزن این کالاها است. این آمارها نشان می دهد به طور متوسط قیمت کالاهای صادراتی ترکیه به ایران در یک ماه اخیر کاهش یافته است که این مسئله، نگرانی تولیدکنندگان درباره صادرات کالاهای ارزان ترکیه ای به ایران را اثبات می کند.

لازم به یادآوری است در 11 ماهه اول امسال مجموع واردات ایران از ترکیه به 3 میلیون و 208 هزار تن به ارزش 3 میلیارد و 492 میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن 32 درصد و از لحاظ ارزش 8 درصد رشد داشته است.
منبع : مشرق