تعلیق ۱۰ ساله فعالیت هسته ای کشورمان و بحث درباره جزئیات، پس از ۱۰ سال، آنهم در حالی که به قول اوباما، پیشرفت فعالیت هسته ای ایران متوقف شده است، دقیقا همان پذیرش توافق روی کلیات و موکول کردن بحث درباره جزئیات به مرحله دوم است.

حافظ نیوز/ چند روز قبل باراک اوباما درباره یکی از شرایط رسیدن به توافق با ایران گفته بود «ایران باید بخش اعظمی از فعالیت هسته ای خود را حداقل برای مدت ۱۰ سال متوقف کند» منظور اوباما که در طول مذاکرات اخیر نیز بارها مطرح شده آن است که جمهوری اسلامی ایران فعالیت های هسته ای متوقف و یا به شدت کند شده خود را که براساس توافق نامه ژنو پذیرفته و عملیاتی کرده بود، برای مدت حداقل ۱۰ سال ادامه دهد و در همان حال به بازرسی های فراتر از پروتکل الحاقی که شامل بازرسی از مراکز نظامی ایران می شود، تن بدهد و پس از ۱۰ سال -حداقل ۱۰ سال- در صورتی که آژانس بین المللی انرژی اتمی پایبندی ایران به تعهدات خود و فراهم آوردن زمینه دسترسی بازرسان آژانس در مقیاس فراتر از پروتکل الحاقی را تائید کرد، به کشورمان اجازه داده می شود تا فعالیت هسته ای متوقف شده (فریز شده) خود را به تدریج آغاز کرده و پرونده به حالت عادی بازگردانده شود! دیروز آقای دکتر ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در مصاحبه با CNN در واکنش به مهلت ۱۰ ساله مورد اشاره اوباما، و اینکه «آیا این مهلت ۱۰ ساله مورد پذیرش ایران است»؟ می گوید «بستگی به این دارد که آن را چگونه تعریف می کنید. ما درباره پذیرش برخی اقدامات داوطلبانه از جانب ایران گفت وگو کردیم. ما یک برنامه هسته ای عظیم داریم که توسط دانشمندانمان ساخته ایم. این برنامه به سمت جلو حرکت می کند. ما پذیرفته و در صورت دستیابی به توافق خواهیم پذیرفت که برای یک بازه زمانی مشخص، برخی محدودیت ها اعمال شوند. اما نمی خواهیم زمان و مدت یا جزئیات این محدودیت هایی که به صورت داوطلبانه تقبل خواهیم کرد را علنی کنیم»!
به بیان دیگر، وزیر خارجه کشورمان با صراحت از پذیرش مهلت حداقل ۱۰ ساله سخن می گوید و البته تاکید ایشان بر این که محدودیت ها را به صورت داوطلبانه خواهیم پذیرفت، اهانت به شعور مخاطبان داخلی است، چرا که این محدودیت ها با اصرار و فشار طرف مقابل تحمیل شده و یا خواهند شد، بنابراین پذیرش داوطلبانه آنچه تحمیل شده است، چه مفهومی می تواند داشته باشد.

خسارت بارتر از توافق دو مرحله ای
در توافق دو مرحله ای که با مخالفت قاطع جمهوری اسلامی ایران روبرو شد، پیشنهاد آمریکایی ها این بود که در مرحله اول روی کلیات توافق شود و بحث درباره جزئیات به مرحله بعدی موکول شود. و این در حالی بود که چالش یازده ساله هسته ای بر سر جزئیات است و نه کلیات، چرا که کلیاتی نظیر حق برخورداری کشورمان از غنی سازی صنعتی، تولید میله ها و صفحات سوخت، حق استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای، حق تولید رادیو ایزوتوپ ها، حق برخورداری از راکتور آب سنگین و... در معاهده NPT و پادمان های مربوطه برای تمامی کشورهای عضو این معاهده و از جمله جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته شده و نیازی به توافق مجدد ندارد. آمریکایی ها با پیش کشیدن پیشنهاد توافق دو مرحله ای در پی کش دادن ماجرا، فرصت سوزی و پیشگیری از فعالیت هسته ای ایران بوده و هستند. چرا که در توافق ژنو، بسیاری از فعالیت های هسته ای خود را به حالت تعلیق درآورده و یا از سرعت آن کاسته ایم، با این وعده پوچ و نسیه که در مراحل بعدی مذاکرات - گام های میانی و نهایی- تکلیف جزئیات مشخص شود. به بیان دیگر، توافق روی کلیات یعنی ادامه شرایط کنونی و ادامه بی بهره بودن کشورمان از فعالیت هسته ای موثر.

کلاه گشاد جدید!
تعلیق ۱۰ ساله فعالیت هسته ای کشورمان و بحث درباره جزئیات، پس از ۱۰ سال، آنهم در حالی که به قول اوباما، پیشرفت فعالیت هسته ای ایران متوقف شده است، دقیقا همان پذیرش توافق روی کلیات و موکول کردن بحث درباره جزئیات به مرحله دوم است. با این تفاوت که در شکل جدید، با تن دادن به تعلیق ۱۰ ساله، اولا؛ بخش اعظمی از جزئیات را هم به نفع حریف پذیرفته ایم که تعلیق فعالیت های تحمیل شده در توافق ژنو از جمله آنهاست، ثانیا؛ راه برای چانه زنی درباره جزئیات را نیز به نفع حریف به روی خود بسته ایم. چرا که بازگشت به فعالیت عادی هسته ای پس از ۱۰ سال، منوط و مشروط به نظر آژانس- بخوانید نظر حریف- است.
ثالثا؛ پذیرش تعلیق ۱۰ ساله به مفهوم و معنای توقف همیشگی فعالیت هسته ای است، فرسودگی تجهیزات، توقف تعویض و جابه جایی ملزومات، محدودیت در تحقیق و توسعه R&D  در عمل فعالیت هسته ای کشورمان را فرسایشی و مختل خواهد کرد، ضمن آن که این فعالیت بایستی از سوی دانشمندان هسته ای کشورمان به روز شوند.
 
نگاه آمریکا به بعد از ۱۰ سال
مقامات رسمی مراکز استراتژیک آمریکا انکار نمی کنند که منظور اصلی آنان از فرصت سوزی های ۱۰ ساله و بیست ساله و... که در مذاکرات بر آن اصرار ورزیده اند، زمینه سازی برای مقابله با اساس جمهوری اسلامی ایران است. و این خط استراتژیک را به قول «دیوید فروم» در یک پروژه دو پله ای تعریف کرده اند، پله اول تغییر رفتار نظام اسلامی- تن دادن به طرح سازش خاورمیانه، دست کشیدن از حمایت حزب الله و حماس و... - و پله دوم؛ تغییر ساختار نظام، یعنی براندازی.
 
احتمال تحقق هشداهای نگران کننده رهبر انقلاب/ توافق بد چه توافقی است؟
در شرایطی که برخی محافل خبری امکان تعلیق ده ساله فعالیت های هسته ای ایران را نزدیک به واقعیت می دانند، بازخوانی هشدارهای مکرر رهبر انقلاب به دولت یازدهم در خصوص خطوط قرمز مذاکرات هسته ای لازم به نظر می رسد. مقام معظم رهبری با دریافت تمامی این نکات خط سیر مذاکرات آینده را در بیانات خود روشن کردند. از نکات مهم مورد توجه ایشان، هدایت مذاکرات به سمت مطلوب و دوری از توافق بد بود. در واقع بین توافق خوب و مطالبه آن که از یک ­سو انسجام ملی را تحکیم می بخشد و از سوی دیگر جامعه را از حالت شرطی شدن پیرامون مذاکرات خارج می کند و توافق بد که به معنای از دست رفتن عزت و استقلال ملت ایران است شکاف عمیقی وجود دارد. در این ارتباط برای شاخص­سازی پیرامون توافق خوب می بایست به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون خطوط قرمز مذاکرات توجه نمود و به عبارتی برخی از شاخص های توافق بد را برشمرد.
1- تفکیک توافق در کلیات از توافق در جزئیات
یکی از فاکتورهای توافق بد از منظر رهبر انقلاب، توافقی است که در آن جزئیات و کلیات از هم تفکیک شده باشند. کارشناسان از پیش هشدار داده بودند که تقسیم بندی توافق به توافق سیاسی (کلیات) و توافق روی جزئیات، توافق سیاسی را تبدیل به یک تله­ برای کشور خواهد کرد که این مفهوم، چند دلیل دارد. توافق سیاسی بدون توافق در جزئیات، امتیازدهی در جزئیات را اجباری خواهد کرد و کشور را وارد مسیر جبری می کند که به طور طبیعی به مصلحت نیست. توافق سیاسی بدون توافق روی جزئیات موجب خواهد شد که ایران تعهدات عینی و جدی را بپذیرد، بدون اینکه طرف مقابل هیچ تعهدی جدی و عینی را در حوزه تحریم ها پذیرفته باشد. بنابراین ایده ای که رهبر انقلاب مطرح کردند این است که هر زمان روی کلیات و جزئیات به طور کامل توافق شد، آن روز می تواند توافق نهایی اعلام شود و تفکیک کلیات و جزئیات یک انحراف در مذاکرت است.[5] همچنین توافق دو مرحله­ای چنانکه به معنای این باشد که لغو تحریم ها در مراحل بعد مورد تصمیم گیری قرار گیرد یا بخشی از آنها لغو و مابقی نگه داشته شود، غیرقابل قبول است و کل تحریم­ها اعم از تحریم­های شورای امنیت، سازمان ملل، کنگره آمریکا و اتحادیه اروپا باید یکجا برداشته باشد لغو تحریم ها، آن هم به طور یکجا و در یک زمان باید مطالبه اصلی ما باشد.
2- نقض عزت ملی
رهبری در سخنان خود بیان کردند «من با ادامه و پیشرفت مذاکرات و رسیدن به توافق خوب موافقم و قطعاً ملت ایران هم با هر توافقی که در بر دارنده عزت و احترام او باشد، مخالفتی ندارد. باید در مذاکرات، تکریم، حرمت و پیشرفت ملت ایران محفوظ بماند زیرا این ملت عادت به پذیرش زورگوییِ طرف مقابل اعم از امریکا و دیگران، ندارد.» در این راستا برخی شاخص ها و اصولی که در راستای حفظ عزت ملی باید مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
 ادامه غنی­سازی بومی؛ لازمه حفظ عزت ملی مردم ایران، ادامه غنی سازی است. درست است که غنی سازی یک مسئله صنعتی است که دارای کارویژه هایی در صنایع مختلف است، اما بدون تردید در سال های اخیر به یک مسئله اجتماعی تبدیل شده است و با عزت ملی مردم ایران، پیوند خورده است. همین موضوع سبب می شود تا به راحتی نتوان از انسداد هسته ای صحبت به میان آورد.
برداشته شدن کلیه تحریم­ها؛ لغو تحریم­ها آن هم به طور یک­جا و در یک زمان، خواسته ملتی است که به اندازه عمر انقلاب برای حفظ عزت خود تحریم­ها را در مقابل زورگویی غرب به دوش کشیده است.
حفظ حقوق هسته ­ای؛ از ابتدای شکل­گیری مسئله هسته­ ای ایران، مردم آگاه در کلیه اجتماعات خواهان حفظ حقوق هسته­ ای خود بوده­اند. به طوریکه شعار «انرژی هسته­ ای حق مسلم ماست» از تیم مذاکره کننده هسته ای و دولت می­خواهد به دور از هرگونه ضعفی در مذاکرات توافق هسته ای از دستاوردها و حقوق هسته ای ملّت ایران دفاع کنند.
3- نقض منافع ملی
آخرین دور مذاکرات هسته ای فرصتی بود برای شناساندن ظرفیت بی­بدیل ایران به نظام بین الملل؛ و نیز مجالی برای ارسال پیام به مخاطبان حاضر در میدان سیاست امروز جهان، که ایران بازیگر پایبند به اصول دیپلماتیک بوده و هست. از طرف دیگر در جریان یکسال مذاکرات، مقام معظم رهبری از دولت به انحاء مختلف در مذاکرات حمایت کردند و این نشان دهنده این است که معیار حفظ وحدت ملی که پشتوانه محکمی برای مذاکره کنند ه گان ایرانی است، به دقت مورد توجه رهبر معظم انقلاب بوده است.
 اما در عین حال بایستی اشاره کرد که گشایش در فضای بین المللی تنها در صورتی به نفع ایران شکل می­گیرد که دولت بتواند سیاست­های موثر پی­ریزی کند. پاسخ به این سوال که سیاست موثر دولت که برای منافع ملی موثر و با فایده باشد، به معیارها و شاخص های منافع ملی مورد توجه جمهوری اسلامی بر می گردد. پس در این فضا بایستی توجه داشت که هم گام با این حمایت رهبر انقلاب که خود منجر به حمایت تمامی آحاد ملت از تیم مذاکره کننده ایران شده است، این تیم بایستی منافع ملی را نیز سرلوحه کار خویش قرار داده، و از آن عدول نکند.[7] برخی از شاخص های نقض منافع ملی عبارتند از عدول از دیپلماسی انقلابی، عدول از حقوق هسته ای جمهوری اسلامی ایران، عدول از حق غنی سازی ایران، عدم توجه به ظرفیت داخلی و چشم دوختن صرف به خارج شاخص های عدول از منافع ملی است
 
آیا حذف نماد انرژی هسته ای از «اسکناس های جدید 5000 تومانی» اتفاقی است؟
و اما در هنگامی که بحث تعلیق فعالیت های هسته ای کشورمان در برخی محافل خبری به صورت جدی در جریان است، اسکناس ۵۰ هزار ریالی جدید با طرح سردر دانشگاه تهران رونمایی شد. نکته جالب و عجیب در طراحی جدید این اسکناس که در حال حاضر از پرشمارترین و پرکاربردترین اسکناسهای موجود در بازار می باشد، حذف نماد انرژی هسته ای آن هم در بحبوحه مذاکرات هسته ای است، در چرایی حذف این نماد از روی اسکناس ها خود دولتمردان باید صحبت کنند البته منتقدان نیز اعتقاد دارند به واسطه اینکه دولت یازدهم از زمان روی کار آمدن با بحث مذاکرات هسته ای و انجام توافق درگیر بوده است، حذف نماد انرژی هسته ای کار پسندیده ای نبود. از سوی دیگر رنگ بنفش که رنگ انتخاباتی دولت یازدهم است در طراحی جدید این اسکناس بدجوری توی ذوق می زند تا این گمانه مطرح باشد که دولت یازدهم اولین دولتی است که نماد انتخاباتی خود را وارد پول ملی کشور کرده است. در طراحی این اسکناس، از دو دهنه میانی از ۴ دهنه سردر دانشگاه تهران استفاده شده است. در پایین سردر، تصویری از نقوش اسلیمی برگرفته از معماری ایرانی - اسلامی نیز به کار رفته است. پس از رونمایی اسکناس جدید ۵۰ هزار ریالی، قرار شد این اسکناس در بهار سال ۱۳۹۴ انتشار یابد.

اما نکته جالب دیگر در اسکناس جدید، حذف یک نماد و یک حدیث است. در اسکناس قبلی، افزون بر حدیث مشهور پیامبر اعظم «دانش اگر در ثریا هم باشد، مردانی از سرزمین پارس بدان دست خواهند یافت»، نماد شهیر انرژی هسته ای هم که به میمنت دستیابی دانشمندان جوان کشورمان به دانش بومی هسته ای طراحی شده بود، دیده می شد. اما در طرح جدید هر دو مورد حذف شده و به جای آنها تصویر سردر دانشگاه تهران جایگزین شده و بیت معروف « توانا بود هر که دانا بود ز دانش دل پیر برنا بود» از حکیم ابوالقاسم فردوسی به همراه ترجمه لاتین آن میان سردر نقش بسته که توسط استاد جلیل رسولی خوشنویسی شده است. 
ناگفته نماند در این بین طرح جدید بانک مرکزی برای اسکانس ۵۰۰۰ تومانی از سال ۹۴ نیز در جای خود عجیب و قابل تأمل است. به نظر می رسد بهتر بود دولت بجای انداختن تصویر سر در دانشگاه تهران و حذف نماد هسته ای از اسکانس ۵۰۰۰ تومانی، رئیسی برای این دانشگاه مادر انتخاب کند نه اینکه یکسال است با سرپرست اداره شود!
منابع خبری: کیهان - شفقنا - ساجد نیوز - دانا