با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 1979 و اختلافات درونی جنبش امل در نبود امام موسی صدر و حمله رژیم صهیونیستی به خاک لبنان در سال 1982، هسته اولیه حزب الله با دال های مرکزی گفتمان انقلاب شکل گرفت، این جریان برون مرزی، جریان های مقاومت غالب قبل از انقلاب ایران همچون جنبش فتح و سازمان آزادیبخش فلسطین را با ایدئولوژی های سوسیالیستی ناسیونالیستی به حاشیه راند.

انقلاب اسلامی ایران در نزدیک به چهار دهه ای که از وقوع آن می گذرد دارای دستاورهای در حوزه های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در داخل و خارج از مرزهای خود در سطوح منطقه ای و بین المللی داشته است. یکی از مهمترین آثار انقلاب اسلامی تاثیری بوده که بر جنبش های اسلامی منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا به ویژه کشور لبنان گذاشته است و موجب وارد شدن ضربات سنگینی به رژیم صهیونیستی شده است، در این جا این سوال ایجاد می شود که تاثیر گفتمان انقلاب اسلامی با رهبری حضرت امام خمینی (ره) بر تغییر رویکرد مبارزاتی جنبش های اسلامی در لبنان چیست؟
 در اواخر دهه 1970 تحولی بزرگ در جهان روی داد که آن تحول انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی(ره) بود. این انقلاب یک انقلاب ارزش محور دارای اهداف بلند و گفتمان هایی همچون استقلال طلبی، اسلام سیاسی، استکبار ستیزی و ظلم ستیزی می باشد. گفتمان ظلم ستیزی انقلاب اسلامی در سطح داخلی و خارجی دارای تاثیراتی بوده است به طوری که در سطح داخلی مانعی بر ظلم صاحبان قدرت به مظلومان جامعه و در سطح خارجی مبارزه با ظالمان که حقوق دیگر ملت ها را نادیده می گیرند و به توسعه طلبی می پردازند، برای مثال به سر انجام رساندن قضیه فلسطین به عنوان مهمترین مسئله و مشکل جهان اسلام در چند دهه اخیر از اولویت های آن به شمار می آید. از نظر حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری به عنوان رهبران انقلاب اسلامی، مقاومت تنها راهی است که در مقابله با سیاست های توسعه طلبانه رژیم صهیونیستی موثر می باشد، به نظر ایشان، رزمندگان مقاومت با بردباری، صبر و ایستادگی، این رژیم را شکست خواهند داد و فلسطین را آزاد خواهند کرد. ایشان همواره از گروه های فلسطینی و لبنانی حمایت نموده و این حمایت از مردم مظلوم فلسطین و رزمندگان مقاومت را به عنوان یک اصل در اقداماتشان قرار داده اند. در بررسی تحلیلی شکل گیری و تحول مقاومت ضد رژیم صهیونیستی در لبنان باید گفت با ورود ارتش های عربی به جنگ با این رژیم، بخشی از نیروهای ملی و آزادی خواه لبنان که دغدغه آزادسازی سرزمین های فلسطینی را داشتند به سمت همکاری با ارتش های عربی کشیده شدند و به این طریق برای آزادی سرزمین های خود اقدام کردند. شکست ارتش های عربی در جنگ های 1948 و 1967 از یک سو و فاجعه سپتامبر سیاه در 1970 که ملک حسین پادشاه اردن هاشمی با کشتار فلسطینیان از سوی دیگر موجب خروج نیروهای مقاومت فلسطینی از اردن به لبنان در شمال فلسطین اشغالی شد و این کشور به مقر فرماندهی مقاومت ضد رژیم صهیونیستی تبدیل شد. مجاهدین لبنانی نیز در قالب همین گروه های مقاومت به مبارزه با رژیم صهیونیستی می پرداختند، اما فعالیت نهادهای جاسوسی اسرائیلی و غربی در اختلاف افکنی، اقدامات ناشایست برخی از افراد غیر منظبط گروه های مقاومت، دخالت های برخی فلسطینیان در امور داخلی لبنان و حملات روز افزون ارتش رژیم صهیونیستی برای سرکوب مقاومت فلسطینی باعث شد، برخی گروه ها و احزاب راست گرای لبنانی با تحریک رژیم صهیونیستی بر علیه گروه های مقاومت اقدام کنند و جنگ داخلی لبنان شکل بگیرد. در این میان در سال 1975 امام موسی صدریکی از شاگردان حضرت امام خمینی(ره) و رئیس مجلس اعلی شیعیان لبنان با همراهی افرادی همچون دکتر مصطفی چمران و حسین الحسینی سنگ بنای جریان مقاومتی به نام جنبش امل را نهادند که نقطه عطفی در جریان مقاومت فلسطینی و عربی بود. این جریان دو ویژگی داشت اولاً اولین گروه مقاومت غیر فلسطینی بود، دوما در خود لایه هایی از ایدولوژی اسلامی داشت که به دنبال اقدام علیه تجاوزات رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان بود و همین طور خود را وفادار به آرمان فلسطین می دانست. با پیروزی انقلاب اسلامی و حمایت همه جانبه حضرت امام خمینی(ره) از جریان مقاومت ضد رژیم صهیونیستی موضع گروه های اسلامی تقویت شد به طوری که بسیاری از مبارزان همچون ابو هشام الموسوی، انیس نقاش و منیر شفیق از گروههای دیگر مقاومت جذب انقلاب اسلامی شده و در راستای اهداف آن حرکت نمودند و زمینه ساز تشکیل و تقویت مقاومت اسلامی لبنان شدند. در مورد شکل گیری مقاومت اسلامی لبنان باید گفت با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 1979 و اختلافات درونی جنبش امل در نبود امام موسی صدر و حمله رژیم صهیونیستی به خاک لبنان در سال 1982، هسته اولیه حزب الله با گفتمان انقلاب اسلامی شکل گرفت به طوری که اصول آن استوار بر پیروی از ولایت فقیه، مخالفت با سلطه آمریکا و شوروی بر جهان اسلام، مبارزه با صهیونیسم و رژیم وابسته به آن به عنوان خطر جدی برای لبنان به شکل خاص و جهان اسلام به شکل عام بود. جنبش مقاومت اسلامی لبنان تا امروز هم با توجه به همه تحولات داخلی، منطقه ای و بین المللی همچون پیمان طائف در 1989، احیای مذاکرات صلح اعراب و رژیم صهیونیستی در کنفرانس مادرید در 1991 و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی 1991، تحولات جهان عرب در 2011 و بحران کنونی سوریه نتوانسته این ایدئولوژی را تغییر دهد. بر اثر مقاومت اسلامی لبنان رژیم صهیونیستی در سال 2000 مجبور به تخلیه جنوب لبنان شد که این خود به نحوی تخلیه نظامی سرزمین های عربی بود که بدون گرفتن امتیاز و یا تضمین تخلیه کرد  و یا عملیات گردان های شهدای قنیطره در عمق فلسطین اشغالی در شرایط آماده باش ارتش رژیم صهیونیستی در پاسخ به شهادت برخی از نیروهای مقاومت که این گونه اقدامات برای مقاومت اسلامی لبنان یک پیروزی بزرگ و در پی آن مورد توجه قرار گرقتن در افکار عمومی جهان عرب و اسلام شده است. همراهی مردم با مقاومت باعث تقویت مقاومت اسلامی لبنان شد و این گروه ها بر حجم عملیات خود افزودند و به شکل تدریجی به مهمترین جریان مقاومت تبدیل شد و جریان مقاومت غالب قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران همچون جنبش فتح و سازمان آزادیبخش فلسطین را با ایدئولوژی های سوسیالیستی و ناسیونالیستی را به حاشیه راند که علل این امر را باید در موارد زیر جستجو کرد: 1. نا امیدی از ایدئولوژی ناسیونالیستی و سوسیالیستی به دلیل عدم کسب پیروزی چشمگیر و در مقابل کسب پیروزی های نسبی بر رژیم صهیونیستی توسط مقاومت اسلامی لبنان؛2. تجدید حیات این فکر که تنها راه کسب پیروزی، بازگشت به ایدولوژی اسلامی و الگو گرفتن از آن؛3. حمایت جدی و بی دریغ جمهوری اسلامی ایران از گروه های مقاومت با ایدئولوژی اسلامی. در این میان در سال 1975 امام موسی صدریکی از شاگردان حضرت امام خمینی(ره) و رئیس مجلس اعلی شیعیان لبنان با همراهی افرادی همچون دکتر مصطفی چمران و حسین الحسینی سنگ بنای جریان مقاومتی به نام جنبش امل را نهادند که نقطه عطفی در جریان مقاومت فلسطینی و عربی بود.  دال های مرکزی گفتمان مقاومت اسلامی لبنان که از گفتمان انقلاب اسلامی اخذ شده استاما دال های مرکزی گفتمان انقلاب اسلامی در مقاومت اسلامی لبنانی دانست که دارای ویژگی های زیر است: 1.    دیدگاه توحیدی  مهم ترین ویژگی گفتمان انقلاب اسلامی که حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری بر آن تاکید زیادی داشتند و دارند، لزوم وجود دیدگاه توحیدی در میان افراد است زیرا این امر مانع دید زمینی و مادی گرایانه به موضوعات موجود در جامعه می شود و کارکرد دیدگاه توحیدی به خداوند بسیار مثبت می باشد. یکی از اصلی ترین دستاورد های دیدگاه توحیدی به خدا، معنویت است که برآیندی از مجموعه اعمال و عبادات با منشأ اعتقاد به خدا، توکل و توسل بر او و اطاعت از اوامر و پرهیز از نافرمانی خداوند می باشد. این احساس عمیق، شورانگیز، عاشقانه و برانگیزاننده است که نتایجی همچون فداکاری، ایثار، تلاش، پایمردی، مجاهدت و شهادت طلبی در راه خدا و سعادت بشریت را به همراه خود دارد (حسینی، 1386: 88). دستاورد دیدگاه غیر توحیدی به خداوند در یک گروه مقاومت عبارتند از پذیرش توسعه طلبی که همچون سمی این گروه را تهدید می کند با توجیهاتی همچون عدم توانایی مقابله با قدرت برتر و ترس از مرگ همراه است. دیدگاه توحیدی به خداوند و آخرت این حس را در مردم به وجود می آورد که امام حسین(ع) آن را در عبارتی کوتاه اما پرمعنا بیان می کند:" موتٌ فی عِزٍّ خَیرٌ مِن حَیاه فی ذُلٍّ...إِنِّی لَا أَرَى الْمَوْتَ إِلَّا سَعَادَه وَ الْحَیاه مَعَ الظَّالِمِینَ إِلَّا بَرَماً"(بحار الأنوار، ج 44، ص 192) که مفهوم کلی این سخنان چیزی جز عدم پذیرش زیاده خواهی تا سرحد مرگ است زیرا مرگ را پایان زندگی نمی دانند و تاریخ هم ثابت کرده که این امر ضربات زیادی به توسعه طلبان و متجاوزان وارد کرده است. این دیدگاه توحیدی نشات گرفته از گفتمان انقلاب اسلامی و آرای حضرت امام خمینی(ره)، دیدگاه غالب مقاومت اسلامی لبنان بوده به طوری که جای خود را از نتیجه محوری به تکلیف محوری داده است و همین امر این مقاومت اسلامی لبنان را با همه این خون های ریخته شده، خستگی ناپذیرتر کرده است. 2.    مردم  یکی دیگر از ویژگی های گفتمان انقلاب اسلامی، لزوم توجه به مردم به عنوان ولی نعمتان و حامیان اصلی یک جریان مقاومت است. بقا و تداوم هر جریان مقاومتی، وابسته به میزان حمایت عمومی و مشارکت همسو در عرصه های مختلف مبارزاتی آن است، حمایت و مشارکت عمومی و یا عدم وجود آن در بقا و داوم هر جنبشی در جامعه و زوال آنها، امری بدیهی و غیرقابل انکار است. برای همین منظور حضرت امام خمینی(ره) همواره بر در نظر گرفتن جلب افکار و حمایت عمومی تاکید داشتند و عقیده داشتند مردم باید در تصمیم گیری ها نقش پر رنگی داشته باشند به طوری که مردم بین خود تصمیم گیرندگان فاصله نبینند و نقش خود را در تصمیم گیری ها احساس کنند. مشارکت عمومی اقشار مختلف جامعه از جمله زن و مرد حتی نوجوانان و سالخوردگان و روحانیان، تجار، کارمندان، نظامیان در عرصه مقاومت در برابر توسعه طلبی لازمه یک جنبش مقاومت است. بعد از انقلاب اسلامی و پر رنگ شدن نقش مردم در آن، مقاومت اسلامی لبنان از پشتوانه مردمی مناسبی برخوردار می باشد که از هیچ حمایت جانی، سیاسی و مالی را از آن دریغ نمی کنند.  3.    عدم وابستگی  یکی دیگر از ویژگی های گفتمان انقلاب اسلامی، عدم وابستگی به قدرت های بزرگ است زیرا وابستگی زمینه ساز همسویی با ایشان می شود و شعار نه شرقی و نه غربی نیز در این راستا مطرح می شود. عدم وابستگی عامل مهمی در پیگیری اهداف والای یک حرکت و جنبش مقاومت محسوب می شود و یک جنبش مقاومت باید با وجود انواع تحریم ها و محدودیت ها بتواند با کمترین نیاز به کمک های خارجی نیازهای عادی معیشتی و نظامی خود را تامین کند تا بتواند در برابر محدودیت ها، در یک پروسه بلند مدت موجبات شکست طرح های توسعه طلبان اشغالگران را ایجاد کند. گروه های مقاومت قبل از انقلاب اسلامی به دلیل وجود رژیم صهیونیستی در بلوک غرب عموماً از حمایت بلوک شرق برخوردار بودند به همین دلیل بعضاً در راستای اهداف این اتحاد جماهیر شوروی و حامیان منطقه ای آن همچون رژیم بعث عراق و لیبی اقدام می کردند و یا در وجه المصالحه توافقات دو بلوک قرار می گرفتند اما بعد از انقلاب اسلامی و پیاده شدن گفتمان عدم وابستگی به غرب و شرق حضرت امام خمینی(ره)، شاهد استقلال رای جنبش مقاومت اسلامی لبنان بودیم که با حفظ روابط خود با قدرت های بزرگ هیچ گاه به سوی وابستگی به ایشان پیش نرفت. نتیجه بیان در جمع بندی باید گفت انقلاب اسلامی ایران دارای دستاورد های زیادی بر ابعاد مختلف داخلی، منطقه ای و بین المللی بوده است که یکی از دستاورد های آن تقویت مقاومت اسلامی بوده که منشأ تحولاتی در قضیه فلسطین به عنوان اصلی ترین دغدغه جهان اسلام در این یک قرن اخیر بوده است به طوری مقاومت اسلامی لبنان با حمایت محور مقاومت شامل نظام سوریه، گروه های مقاومت فلسطینی و رهبری جمهوری اسلامی ایران توانسته ضربات سنگینی را بر رژیم صهیونیستی وارد کرده و امروز نیز به تنها تهدید جدی برای امنیت این رژیم تبدیل شود.* منابعحسینی، سید محمد(1386)، "معنویت و نقش آن در مبارزه با دشمن"، فصلنامه حصون، شماره سیزدهم، پاییز.مجلسی، محمد تقی، بحار الأنوار[منبع الکترونیکی]. * دکتر حسین آجرلو؛ دکترای روابط بین الملل از دانشگاه اسلامی بیروت لبنان
منبع: برهان