به گزارش حافظ خبر، در بند ۸سیاست‌های کلی انتخابات، ابلاغی مقام معظم رهبری، به ارتقاء سطح شناخت و آگاهی و آموزش‌های عمومی و ترویج هنجارهای انتخاباتی و نهادینه کردن آن در فرهنگ عمومی و تعیین قواعد و ضوابط رقابت سیاسی سالم به منظور افزایش مشارکت و حضور آگاهانه و با نشاط مردم و کمک به انتخاب اصلح تاکید شده است. همچنین در بند ۱۰ این سیاست‌ها، ارتقاء شایسته‌گزینی -همراه با زمینه‌سازی مناسب- در انتخاب داوطلبان تراز شایسته جمهوری اسلامی ایران و دارای ویژگی‌هایی متناسب با جایگاه مربوط مورد توجه قرار گرفته است.

عمل به این سیاستها ایجاب میکند تا زمینه شناخت مردم از توانمندی های کاندیداها فراهم شده و در یک فضای رقابتی، زمینه برای شایسته گزینی مردم فراهم شود. محدودیت زمان تبلیغات انتخاباتی به یک هفته و عدم امکان استفاده از رسانه های جمعی مثل صدا و سیما برای معرفی سوابق، دیدگاهها و برنامه های کاندیداها، در برخی از انتخابات مثل انتخابات مجلس شورای اسلامی، باعث می شود تا امکان انتخاب آگاهانه مردم فراهم نشود.

برغم همه محدودیتها، فضای مجازی برای معرفی عملکردها و دیدگاههای کاندیداها فرصتی را فراهم کرده تا نامزدها قبل از شروع زمان آزادی تبلیغات انتخاباتی، از این امکان برای ارائه عملکردها و بیان دیدگاههای خود استفاده نمایند. برغم فرصت فراهم شده، جهل مسئولین نسبت به قوانین و تفسیرهای ناشیانه آنها از یک طرف و عدم توانمندی علمی و تخصصی برخی از کاندیداها باعث شده تا نوعی مقاومت از ناحیه هواداران نامزدهای فاقد توانایی و خودسانسوری برخی نامزدهای توانمند در استفاده از این ظرفیتها بوجود آمده و امکانی برای مقایسه توانمندی های نامزدها فراهم نگردد.

بنظر می رسد که تبلیغات نامزدهای انتخاباتی که در مواد 66- 56 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مورد تصریح قرار گرفته است، برای بخشی از فعالیتهای تبلیغی که با عنوان نامزد انتخاباتی انجام شده باشد، محدودیت ایجاد کرده و برای سایر فعالیتهای تبلیغی ممنوعیتی قائل نشده است. با مراجعه به قانون می توان دریافت که هرگونه فعالیت تبلیغی که مشتمل بر ارائه عملکرد و یا بیان دیدگاه توسط نامزدها قبل از آزادی زمان تبلیغات باشد منع قانونی ندارد. تنها موردی که میتواند ممنوع باشد بیان طرحها و برنامه های نامزدها قبل از آزادی زمان تبلیغات است. برای روشن شدن تفاوت انواع فعالیتهای نامزدها نکاتی را یادآوری می نمایم:

۱- همانگونه که یک فرد دارای مسئولیت اداری و یا شاغل به عنوان نماینده، در پایان دوره مسئولیت خود چه تصمیمی بر نامزدی در انتخابات داشته باشد و یا برنامه ای برای حضور در انتخابات نداشته باشد اقدام به ارائه شفاهی و یا کتبی عملکرد خود می نماید، یک نامزد فاقد مسئولیت اداری و یا فاقد جایگاه نمایندگی نیز می تواند بصورت شفاهی و یا کتبی از عملکرد گذشته خود دفاع کند.

اگر محدودیتی برای بیان عملکردها چه شفاهی و چه کتبی در فضاهای عمومی باشد باید این محدودیت شامل همه افراد باشد و هیچ فردی نباید اجازه داشته باشد از عملکرد گذشته خود دفاع کند. اگر این نوع فعالیت ها را به عنوان یک فعالیت انتخاباتی تلقی و برای آن محدودیت قائل شویم و به استناد آن بخواهیم نامزدها را رد صلاحیت کنیم، هیچ نامزدی خصوصا نمایندگان فعلی و یا مسئولینی که ادامه مسئولیت آنها مانعی برای شرکت در انتخابات نیست، از فیلتر تایید صلاحیت هیات های اجرائی و یا شورای نگهبان عبور نخواهد کرد.

اگر چنین محدودیتی قانونی تلقی شده و اعمال گردد، نمایندگانی که در دوره نمایندگی خود و یا مسئولینی که در دوره مسئولیت خود در اماکن عمومی در مورد عملکرد گذشته مورد سوال قرار گرفته و ناچار به پاسخگویی هستند، صلاحیت آنها در انتخابات آینده نباید مورد تایید قرار گیرد. اگر بخواهیم این محدودیت را در مورد نمایندگان و نامزدهای دارای سابقه مسئولیت اعمال ننماییم و صرفا برای دیگران اعمال شود، این تبعیض با روح سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری و قانون انتخابات که فراهم کردن فضای رقابتی بین نامزدها است، سازگاری ندارد.

از این‌ها گذشته حتی اگر قائل به ممنوعیت تبلیغ عملکردهای گذشته باشیم در چه محدوده زمانی باید این ممنوعیتها اعمال گردد؟ اگر پاسخ داده شود که با شروع فرآیند انتخابات و حتی شروع ثبت نام ها این ممنوعیت اعمال گردد، این سوال پیش می آید که چگونه میتوان از توزیع عملکردهای مکتوب افراد که قبل از زمان شروع فرآیند انتخابات چاپ و بعد از شروع ممنوعیت منتشر می شود جلوگیری کرد؟

به استناد سنت رایج و عرف متداول، انتشار عملکردهای شفاهی (درقالب سخنرانی) و کتبی افراد (نه به عنوان نامزد) قبل از شروع آزادی تبلیغات منع قانونی نداشته و فعالیت تبلیغاتی غیرمجاز تلقی نمی شود. اگر تفسیری غیر از این توسط مسئولین پذیرفته شده و اعمال گردد، زمینه برای اعمال سلیقه های شخصی در تایید صلاحیت نامزدها فراهم می‌شود.

۲- با استناد به قانون، همانگونه که یک فرد قبل از آغاز فرآیند انتخابات، منعی برای بیان دیدگاهها و نقطه نظرات خود ندارد در فاصله شروع فعالیتهای انتخاباتی تا زمان آزادی تبلیغات هم منعی برای بیان دیدگاههای خود در فضاها و رسانه های عمومی ندارد. اگر نامزدها قبل از آزادی تبلیغات انتخاباتی برای بیان دیدگاههای خود دارای محدودیت باشند این محدودیت باید شامل نمایندگان مجلس هم بشود. اگر این محدودیت را برای نمایندگان قائل شویم آنها نیز در فاصله شروع فرآیند انتخابات تا زمان آزادی تبلیغات، نباید نظرات و دیدگاههای خود را در مورد موضوعات مختلف بیان نمایند. اگر بخواهیم در این موضوع هم برای نمایندگان مجلس استثناء قائل شویم بازهم تبعیضی بنفع آنها اعمال کرده ایم که با روح سیاستهای ابلاغی رهبری و قانون انتخابات سازگاری ندارد.

در یک جمع بندی از این دو بند میتوان گفت که بیان عملکردها و دیدگاهها در زمان مورد اشاره نه تنها با روح سیاستهای ابلاغی و قانون انتخابات مغایرتی ندارد بلکه منطبق با آن است. بیان عملکردها و دیدگاهها به رای دهندگان این امکان را می دهد تا در یک فرصت زمانی بیشتری نسبت به شناخت افراد و انتخاب افراد توانمند اقدام نمایند.

اینکه نامزدهای اصلح را بخواهیم براساس تعداد پیامکهای ارسالی تبریک و تسلیت در مناسبتهای مختلف و یا تعداد جلسات ختم و عروسی شرکت کرده و یا زشتی و زیبایی چهره در زمان آزادی تبلغات انتخاباتی بشناسیم با کدام بند سیاستهای ابلاغی و یا مواد قانون انتخابات هماهنگی دارد؟ مگر نه این است که نباید زمینه را برای افزایش هزینه های انتخاباتی و عدم تحمیل هزینه های اضافی بر کاندیداها فراهم کرد؟ آیا با ممنوع اعلام کردن بیان عملکرد ها و دیدگاهها و اجازه دادن به افراد برای ارسال پیامکهای تبریک و تسلیت میتوان در هزینه های نامزدها صرفه جوئی و به شناخت کاملی از نامزدها دست یافت؟ چرا جامعه و نامزدها باید به یک خودسانسوری ناخواسته گرفتار شده و اجازه استفاده از فضای مجازی برای ارائه عملکردها و بیان دیدگاهها را به نامزدها ندهد؟ اگر انتظار داریم که رای دهندگان در فرصت کوتاه یک هفته ای درآن فضای شلوغ و بر اساس مشاهده بنر، پوستر و عکس، نامزد اصلح را بشناسند، به خطا رفته ایم.

۳- ارائه برنامه ها توسط نامزدها در زمان خارج از آزادی فعالیتهای انتخاباتی در فضاهای عمومی ممنوع است. نامزدها باید توجه داشته باشند که فقط در زمان آزادی فعالیتهای تبلیغاتی انتخاباتی برنامه خود را ارائه داده و از آن دفاع نمایند. درست است که برنامه ها از دل دیدگاهها استخراج میشود ولی دلیلی برای انطباق صد درصد برنامه ها با دیدگاهها وجود ندارد. هر فردی اعم از نامزد و یا غیر نامزد برای بیان دیدگاههای خود در فضاهای عمومی با هیچ محدودیتی مواجه نیست ولی هیچ نامزدی نمی تواند قبل از زمان آزادی تبلیغات به ارائه برنامه های خود بپردازد.

بنظر می رسد که تفکیک بیان عملکردها و ارائه نقطه نظرات به عنوان یک فعال مدنی از بیان طرحها و برنامه ها به عنوان یک نامزد انتخاباتی میتواند تفسیر درستی از سیاستهای ابلاغی رهبری و قانون انتخابات را ارائه کند.

همانگونه که قانون منعی را برای حضور نماینده مجلس در مساجد و فضاهای عمومی و ارائه عملکردها و بیان نقطه نظرات قائل نشده و گزارش کتبی و شفاهی و صوتی و تصویری عملکردها و دیدگاههای نمایندگان بدون منع قانونی در سایتها، شبکه های مجازی و حتی شبکه های رادیو تلویزیونی منتشر میشود، هیچ منع قانونی برای بیان عملکردها و دیدگاههای فعالین اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی با قصد نامزدی در انتخابات هم در مساجد و فضاهای عمومی وجود ندارد.

به عبارت دیگر انعکاس عملکردها و بیان دیدگاههای فعالین مدنی به شکل های مختلف همانند نمایندگان، تا قبل از زمان آزادی تبلیغات انتخاباتی نیز مزاحمتی برای تایید صلاحیت آنها ایجاد نمی کند. آنچه که همه نامزدها باید رعایت کنند ارائه برنامه به عنوان نامزد انتخاباتی تا قبل از زمان آزادی تبلیغات است. 
منبع: الف