به گزارش
حافظ خبر، ارز دیجیتال یا رمزارز نوعی پول مجازی است که از فناوری رمزنگاری در طراحی آن استفاده شده و معمولاً به صورت غیرمتمرکز اداره میشود. رمزارزها میتوانند مانند سایر ارزهای فیات (بدون پشتوانه) قابلیت مبادله، انجام تراکنش، خرید آنلاین و ... داشته باشند. بیت کوین، اتریوم، لایت کوین، بایت کوین، بیت کوین کش، ریپل، مونرو، استلار، ورج و دیگر آلت کوین ها انواع رمز ارز هستند.در این مقاله به شما میگوییم ارزهای رمزنگاری شده چه زمانی اختراع شد، نحوهی عملکرد این ارزها چگونه است و چرا نقش مهمی در آینده دارند. با خواندن این مطلب خودتان میتوانید به این سوال پاسخ بدهید که ارز رمز چیست.
کریپتوکارنسی یا رمزارز
به دستهای از پول و ارزهای دیجیتال یا مجازی گفته میشود که در آنها از رمزنگاری (کریپتوگرافی) برای تراکنشهای مالی استفاده شدهاست؛ به طوری که رمزگشایی آنها بسیار دشوار و بعضا غیرممکن است. این نوع ارزها عموما توسط مرکز خاصی کنترل نمیشوند، سریع و مقرون به صرفهاند و محدودیت جغرافیایی را از میان برداشتهاند؛ و از همه مهمتر با دغدغهی حفظ حریم خصوصی ایجاد شدهاند.
اما بیایید به تفکیک به بررسی ویژگیهای مشترک آنها بپردازیم:
برای اینکه بتوانیم ارزی را کریپتوکارنسی بنامیم، بایستی دارای یک سری شرایط خاص باشد؛
۱- دیجیتالی:
کریپتوکارنسیها ماهیت فیزیکی ندارند؛ و تنها در کامپیوترها تعریف میشوند. هیچ بانکی برای رمزارزها وجود ندارد که سکه یا اسکناس آن را تولید کند.
{پس چیزی که در رابطه با رمزارز ملی میشنویم، درواقع رمزارز نیست؛ در این پست اطلاعات بیشتری ارائه شده تا درک بهتری از این امر داشته باشیم. اما میتوان به طور خلاصه گفت، رمزارزهای ملی ارزهایی هستند که میتوانند جامعه را به سمت استفاده کمتر از پول نقد سوق دهند؛ درست مثل کارتهای الکترونیکی}
2- غیرمتمرکز:
کریپتوکارنسیها در یک سرور یا کامپیوتر مرکزی ذخیره نمیشوند و روی شبکهای از کامپیوترها پیادهسازی شدهاند. به همین علت به این نوع شبکهها غیرمتمرکز (که واژهای مقابل متمرکزست) تلقی میشود.
{با توجه به تمایل سیستمهای متمرکز به تصاحب قدرت و حرکت به سمت فساد مالی، در حال حاضر سیستمهای غیرمتمرکز جواب معقولی برای حل این نوع مسائل به نظر میرسد.}
3-نظیر به نظیر:
منظور از نظیر به نظیر یا فرد به فرد اینست که بین فروشنده و خریدار واسطهای وجود ندارد؛ و اشخاص میتوانند مستقیما به معامله و مبادله بپردازند.
{ بانکها و سایر پلتفرمهای موجود به عنوان واسطههای مورداعتماد هر دو طرف درنظر گرفته میشوند تا مبادلات ما در بستری به اصطلاح امن انجام گیرد؛ اما مشکل این نوع سیستمها علاوه بر وجود تمرکز، دریافت هزینهی خدمات آنهاست. ما به ازای این اعتماد بایستی هزینه پرداخت کنیم و همچنین از قوانینی که توسط آنها وضع شده پیروی کنیم. به این نوع سیستم که بر پایهی اعتماد بنا شده، معایب آشکاری واردست؛ به عنوان مثال هر بانکی به هر دلیلی (سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و یا حتا شخصی) میتواند حساب شما را مسدود و داراییهایتان را بلوکه کند. یا خدماتی که قبلا ارائه میداده را قطع کند. در کنار این موارد صفهای طولانی و زمانبر بانکها نیز قابل ذکرست!}
4-استعاری:
به این معنی که شما برای استفاده از کریپتوکارنسیها نیازی به احراز هویت ندارید. هیچ قانونی بر اساس ملیت، رنگ پوست، جنسیت و …. وجود ندارد تا مشخص کند چه کسی میتواند و یا نمیتواند از آنها استفاده کند. رمزارز برای همه است.
5-بدون نیاز به اعتماد:
در گزینهی 3 در رابطه با واسطهها کمی صحبت کردیم. اما نکتهی دیگر اینکه در سیستمهایی بدون پایه و اساس اعتماد (کریپتوکارنسی) سیستم نیازی به تصدیق و صحتسنجی یه مرکز و نهاد ندارد؛ و میتواند مستقلا حیات داشته باشد و به درستی کار کند. چراکه ماهیت سیستم به گونهایست که افراد برای همکاری و استفاده از آن نیاز دارند به یکدیگر کمک کنند و این کار به طوری با منفعت شخصی آنها گره خورده؛ در نتیجه حرکت در سوی خلاف منافع سیستم و خود شخص بسیار کاهش پیدا میکند. بدین ترتیب کاربران صاحب اصلی و مسئول داراییها و اطلاعات خودشان هستند.
6- رمزنگاریشده:
همانطوری که از اسم این نوع ارزها مشخص است، کریپتوکارنسیها رمزنگاری شدهاند و به هر کاربر کد خاصی اختصاص داده میشود؛ این کار از دسترسی سایر افراد به اطلاعات شخصی آنها جلوگیری میکند. هک کردن این بسیار دشوار و بعضا غیرممکن است. در نتیجه این نوع سیستمها از امنیت بالایی نسبت به سیستمهای فعلی برخوردارند.
7- جهانی:
کریپتوکارنسیها، ارزهای بدون مرزند. تنها با یک کلیک میتوانید هر مقدار پول را برای هر کسی در هر جای جهان بفرستید.
ریشهی رمزارز
در اوایل دههی ۱۹۹۰، اکثر مردم هنوز سعی داشتند مفهوم اینترنت را درک کنند. اما برخی دریافته بودند که این ابزار واقعاً چه ابزار قدرتمندی است. عدهای از این افراد باهوش، که سایفرپانک (Cypherpunk) نامیده میشدند، به این نتیجه رسیدند که دولتها و شرکتها سلطهی بسیار زیادی بر زندگی ما دارند. آنها میخواستند از اینترنت برای ترویج آزادی استفاده کنند. سایفرپانکها با استفاده از رمزنگاری میخواستند به کاربران اینترنت اجازه دهند که بر پول و اطلاعات خود کنترل بیشتری داشته باشند. آنها هم از اشخاص ثالث معتمد خوششان نمیآمد! مهمترین دغدغهی این سایفرپانکها ایجاد یک پول دیجیتال بود. دیجیکش (DigiCash) و سایبرکش (Cybercash) اقداماتی برای ساختن این سیستم پولی دیجیتال به حساب میآمد.
این دو پروژه برخی از خصیصههایی که برای رمز ارز بودن لازم بود را داشت اما هیچکدام همهی آنها را با هم رعایت نمیکرد. سرانجام این دو پروژه در انتهای قرن نوزدهم با شکست مواجه شد. با این حساب جهان مجبور شد تا سال ۲۰۰۹ صبر کند تا نخستین سیستم پولی دیجیتالی تماماً غیرمتمرکز ساخته شود. خالق این سیستم شکست سایفرپانکها را دیده بود و تصمیم گرفت بهتر از آنها عمل کند. نام او ساتوشی ناکاموتو بود و پروژهاش بیتکوین نام داشت.
تفاوت میان رمز ارز و ارز دیجیتال
این ارزها در اصل بسیار به هم شبیه هستند. اما اگر با جزئیات آنها را بررسی کنیم، خواهیم دید که در برخی ویژگیها با هم تفاوت دارند. چند تفاوت عمده میان ارز های مجازی و رمز ارز ها را در اینجا خواهید دید:
ارز دیجیتال چیست؟
عبارت ارز دیجیتال بسیار کلی است و درواقع برای تمامی پولهای الکترونیکی استفاده میشود و ارز مجازی و رمز ارز را در بر میگیرد. ارز دیجیتال میتواند کنترل شده و غیرقابل کنترل باشند. این نوع ارزها تنها در شکل الکترونیکی و دیجیتالی وجود دارند و برخلاف ارزهایی چون دلار و سکه غیرقابل لمس هستند. ارزهای دیجیتال را میتوان تنها از طریق کیف پولهای الکترونیکی استفاده کرد و البته ممکن است آنها را با نامهای دیگری چون پول دیجیتال یا پول سایبری نیز ببینید.
اما ارز مجازی چیست؟
ارزهای مجازی نوعی ارز دیجیتال هستند که عموماً توسط تولیدکنندهی خودش کنترل میشود و تنها در میان اعضای جوامع مجازی خاصی استفاده میشود و قابلقبول است.
یک تفاوت اینجا وجود دارد. اینکه تمامی ارزهای مجازی ارز دیجیتال هستند (تنها بهصورت آنلاین وجود دارند)، اما تمامی ارزهای دیجیتال ارز مجازی نیستند. چرا که ارزهای دیجیتال بیرون از یک محیط مجازی خاص وجود دارند.
طبیعتاً ارز مجازی ارزش پولی دارد و توسط یک سری افراد خاص قابل مدیریت و کنترل است. این نوع ارزها گاهی بهعنوان توکنها ارائه میشوند و حتی ممکن است همچون سکهها یا حوالههای بانکی نظارتی قانونی بر آنها وجود نداشته باشد. نکتهای که باید بدان اشاره کرد است که برخلاف ارزهای کشوری، ارز مجازی توسط بانکها ایجاد نمیشوند و این یعنی نوسان قیمت در آنها وجود دارد. رمز ارزهایی چون بیت کوین و اتریوم بهعنوان ارز مجازی درنظر گرفته میشوند.
رمز ارز یک نوع ارز دیجیتال
رمز ارز ها در زیرمجموعهی ارزهای دیجیتال قرار میگیرند. درواقع رمز ارز ها برای برطرف کردن مشکل متمرکز بودن و قوانین و مقررات ارزهای دیجیتال بهوجود آمدند. این ارزها از یک دفترکل غیرمتمرکز استفاده میکنند که در آن تمام معاملات کاربران بدون نظارت دولتی است. از آنجا که رمز ارز ها از اصول رمزنگاری استفاده میکنند، سیستم امنیتی بالایی دارند و نفوذ به آنها بسیار مشکل است.
از رمز ارز های رایج میتوان بیت کوین (بزرگترین رمز ارز دنیا)، اتریوم، لایت کوین، دوجکوین و غیره را نام برد. برخی از این رمز ارز ها هنوز در مراحل اولیه رشد خود هستند اما بهطور گستردهای در جامعه پذیرفته شدهاند.
انواع رمز ارزها
در زنجیره بلوکی سه نوع رمز ارز وجود دارد. بیت کوین اولین نوع از زنجیره بلوکی بود. بعد از بیت کوین، زنجیره بلوکیهای دیگری نیز بهوجود آمدند که آلتکوین نام گرفتند. از آلتکوینها میتوان به NEO، لایت کوین و کاردانو اشاره کرد. سومین نوع توکنها هستند که میتوان به سیویک (CVC)، بیتدیگری (BDG) و ویپاور (WPR) اشاره کرد. اما اینها چه هستند؟!
بیت کوین
در سال 2008 فردی با نام ساتوشی ناکاموتو بیت کوین را اختراع کرد. بیت کوین یک ارز دیجیتال است که میتوانید آن را در قالب هدیه، پولی برای خدمت یا کالا، برای دیگران ارسال کنید. همانطور که پیشتر نیز گفته شد، بیت کوین نامتمرکز هستند و بانک یا حکومت بر آن نظارتی ندارد. با استفاده از بیت کوین، تراکنشها صرفاً بهصورت فرد به فرد اتفاق میافتد. زمانی که فردی بیت کوین ارسال میکند، تراکنش مالی مربوطه در زنجیره بلوکی ذخیره میشود و تمامی افراد میتوانند آن را ببینند.
پس از تولد بیتکوین به عنوان اولین رمزارز کارا در سال 2009 ، تا به امروز بیش از 1900 رمزارز ایجاد شدهاست؛ جدای تعدادی که اسکم و نامعتبرند، تعداد قابل توجهی از آنها بر جنبهی خاصی از بیت کوین متمرکز شده و به ارتقا و یا رفع مشکلات آن بخش پرداختهاند. برای مثال رمزارز NEM برای افزایش امنیت در حین کاهش هزینههای مصرفی به جای سیستم PoW بیتکوین، از PoI استفاده میکند.
با رمزارز ETH ایدهی پلتفرم بلاکچین قابل برنامهریزی را مطرح کرده و امکان پیادهسازی نرمافزارها، رمزارزها و یا قراردادهای هوشمند بر روی بلاکچین اتریوم را فراهم آوردهاست. در این میان کوینهایی مثل Dash، Monero، Zcash و چند رمزارز دیگر به بهبود وضعیت ناشناس نگهداشتن افراد پرداخته و نوآوریهایی در این زمینه انجام دادهاند.
رمزپول بیت کوین
همواره از بیت کوین به عنوان اولین کریپتوکارنسی ایجاد شده یاد میشود. اما شاید بهتر باشد بیت کوین را اولین رمزپول (کریپتومانی) و سایر ارزها (آلتکوینها) را رمزارز بنامیم. این به این دلیل است که این پول دارای ارزش ذاتی است و همیشه ارزشمندست؛ همچنین همواره یک مقدار مشخص و ثابتی از آن موجودست که پس از پایان یافتن آن، دیگر قابل استخراج نخواهد بود.
حقیقتی جالب درباره بیت کوین
یک برنامهنویس در سال ۲۰۱۰ به عنوان یکی از اولین تراکنشهای واقعی این ارز، دو عدد پیتزا به ارزش ۱۰ هزار بیتکوین خریداری کرد. امروز، ۱۰ هزار بیتکوین معادل ۳۸.۱ میلیون دلار است. بنابراین بهرغم شکست بسیاری از سیستمهای پولی دیجیتال، بیتکوین به موفقیت رسید. اما چرا؟ مگر این رمز ارز چه تفاوتی داشت؟ تفاوت اصلی میان ارزهای رمزنگاریشده، ارزهای فیات و سایر پولهای دیجیتال در چیزی به نام فنآوری بلاکچین است. بگذارید ببینید این فنآوری چگونه کار میکند.
بلاک چین چیست؟
همهی رمزارزها برای حذف اشخاص ثالث معتمد از سیستمهای خود از فنآوری دفتر کل توزیعشده (DLT) استفاده میکنند. DLT یک پایگاه دادهی اشتراکی است که اطلاعات مربوط به تراکنشها در آن ذخیره میشود. دفتر کل توزیعشدهای که اکثر ارزهای رمزنگاری شده از آن استفاده میکنند بلاکچین نام دارد. نخستین بلاکچین توسط ساتوشی ناکاموتو و برای بیتکوین طراحی شد. بلاکچین پایگاه دادهای است که از همهی تراکنشهایی که در شبکه یک رمز ارز اتفاق افتاده تشکیل میشود. گروههای اطلاعاتی که بلاک نام دارند یکی یکی به این پایگاه داده اضافه میشوند و یک فهرست بسیار طویل را به وجود میآورند. بنابراین، بلاکچین زنجیرهای خطی از بلاکهاست! زمانی که اطلاعات به بلاکچین اضافه شد، دیگر نمیتوان آن را حذف کرد یا تغییر داد. اطلاعات تا ابد در بلاکچین باقی میماند و همه میتوانند آن را مشاهده کنند. کل این پایگاه داده در شبکهای از هزاران کامپیوتر موسوم به گره یا Node ذخیره میشود.
اطلاعات جدید تنها زمانی به بلاکچین اضافه میگردد که بیش از نیمی از گرهها صحت و سلامت آن را تایید کنند. به این روش سازوکار اجماع یا Consensus میگویند. ایدهی اجماع یکی از بزرگترین تفاوتهای ارزهای رمزنگاری شده با سیستمهای متداول بانکداری است. اطلاعات تراکنش در یک بانک عادی درون خود بانک ذخیره میشود. کارکنان بانک اطمینان مییابند که تراکنش غیرمعتبری ثبت نشود. به این سازوکار بازبینی یا Verification میگویند. بگذارید یک مثال بزنیم. جورج به طور جداگانه ۱۰ دلار به مایکل و جکسون بدهکار است. متاسفانه او فقط ۱۰ دلار در حسابش پول دارد. پس تصمیم میگیرد که آن ۱۰ دلار را در یک لحظه هم برای مایکل و هم برای جکسون واریز کند.
کارکنان بانک متوجه میشوند که جورج میخواهد پولی را واریز کند که آن را ندارد. بنابراین جلوی انجام این تراکنش را میگیرند. بانک جلوی خرج کردن دوبارهی پول توسط جورج را میگیرد چون این کار کلاهبرداری است. بانکها میلیونها دلار پول هزینه میکنند تا جلوی این عمل را بگیرند. اما رمزارزها در مقابل خرج دوباره (Double Spending) چه کار میکنند؟ آنها چگونه تراکنشها را تایید میکنند؟ به یاد داشته باشید که ارزهای رمزنگاریشده مثل بانکها کارمند ندارند! 3ارز رمز تراکنشهای ارزهای رمزنگاری شده در فرآیندی موسوم به استخراج یا Mining تایید میشود. اما استخراج چیست و چگونه کار میکند؟
آلتکوین
به دلیل نوآوری و محبوبیت بیت کوین، تمام کوین های بعد از بیت کوین را آلتکوین می نامند. در حالحاضر هزاران نوع آلتکوین وجود دارند. اما از تعداد آن نترسید. اکثر آلتکوینها تنها یک مدل جایگزین از بیت کوین هستند که یک سری تغییرات جزئی دارند. و درواقع این انتخاب اسم نیز بر همین اساس است.
البته این موضوع را نمیتوان برای تمامی آلتکوینها تعمیم داد و برخی از آلتکوینها وجود دارند که بسیار بسیار متفاوت از بیت کوین هستند و الگوریتم متفاوتی دارند. برای نمونه، فاکتوم یک نمونه آلتکوین است که براساس گواه اثبات سهام (PoS) کار میکند.
در مثالی دیگر میتوان گفت که اتریوم و NEO نیز تفاوت فاحشی با بیت کوین دارند. برطبق آنچه گفته شد بیت کوین بهعنوان ارز دیجیتال استفاده میشود. اما اتریوم و NEO چنین نیستند و فقط به عنوان ارز دیجیتال استفاده نمیشوند. در واقع، این دو به عنوان پلتفرمهایی بزرگ برای ساخت اپلیکیشنهایی روی زنجیره بلوکی طراحی شدهاند.
بله! درست متوجه شدید. شما میتوانید بر روی اتریوم و NEO اپلیکیشنهای خود را ایجاد کنید.
توکن
توکنها در مقایسه با دو نوع دیگر رمز ارز، بسیار متفاوت هستند چرا که آنها زنجیره بلوکی مخصوص خودشان ندارند. توکنها برای اپلیکیشنهای نامتمرکز استفاده میشوند. اپلیکیشنهایی چون اتریوم و NEO که روی زنجیره بلوکی ساخته شدهاند. این توکنها برای خریداری از محصولات یا خدماتی که در این اپلیکیشنها وجود دارند استفاده میگردد.
جالب است که بدانید توکنها قیمت دارند و به همین دلیل است که برخی افراد آنها را میخرند و گاهاً زمانی که گرانتر شدند آنها را میفروشند. از آنجا که اپلیکیشنهای نامتمرکز بر روی زنجیرههای بلوکی دیگری چون اتریوم و NEO ساخته شدهاند، تراکنش مالی که با توکن بر روی آنها صورت میگیرد نیز بهواسطهی نودها بر روی زنجیره بلوکی اتریوم یا NEO تأیید میشود. بدین معنا که نرخ مالیات چنین تراکنشی نه با توکن، بلکه با اتریوم یا NEO پرداخته میگردد.
اتریوم
اتریوم یک پلتفرم غیرمتمرکز است که قراردادهای هوشمند را اجرا میکند: هیچگونه احتمال از کارافتادگی، سانسور، تقلب یا دخالت افراد شخص ثالث برای برنامههایی که روی اتریوم اجرا میشوند، وجود ندارد.
در ساده ترین جمله، اتریوم یک پلتفرم آزاد مبتنی بر فناوری بلاک چین است که توسعه دهندگان را قادر می سازد تا برنامه های غیرمتمرکز خود را روی آن پیاده سازی کنند. این برنامهها تحت کنترل و نظارت هیچ سازمان و نهادی نخواهند بود و تراکنشها و معاملات روی اتریوم به صورت کاملا مستقل از بانکها یا نهادهای دیگر پولی انجام میشوند. ارز دیجیتال این شبکه هم اتر نام دارد و واحد اختصاری آن ETH است.
هر کسی قادر است با استفاده از اتریوم برنامه غیرمتمرکز خود را توسعه دهد. همچنین توسعه دهندگان میتوانند بدون نیاز به ساخت بلاک چین جدید، با استفاده از اتریوم برای برنامههای خود ارز دیجیتال مستقل بسازند که به آنها توکن میگویند. در واقع توکن، ارز برنامههای غیرمتمرکزی هستند که خودشان بلاک چین خصوصی ندارند و از بلاک چین های دیگر مثل اتریوم استفاده میکنند.
تا قبل از پیدایش اتریوم، برنامهنویسان بلاک چین برای ساخت ارز دیجیتال خود از ابتدا مجبور به ساخت یک بلاک چین جداگانه بودند اما امروزه بلاک چین اتریوم میزبان هزاران هزار توکن است.
تیم اتریوم دلیل ساخت این شبکه را اینگونه عنوان میکنند:اتریوم ایجاد شد تا ما برای انجام کارهایمان به هیچ بانک، شرکت و نهاد دیگری به جز خودمان نیاز نداشته باشیم.هدف اتریوم تبدیل شدن به یک کامپیوتر جهانی است. یک کامپیوتر برای همه کارها
لیبرا
لیبرا نوعی ارز مجازی یا دیجیتال است که پشتیبان آن ذخایر پولی غیرمجازی نظیر سپردههای بانکی و اوراق بهادار دولتی است و یک شبکه نگهبان از آن محافظت میکند.
گرچه ممکن است بهای لیبرا همیشه با ذخایر پیشتیبان آن همسطح نباشد اما بنا به ادعای فیسبوک، خریداران و مالکان این ارز، «امنیت بالایی» برای تبدیل آن به ارزهای سنتی خواهند داشت. شبکهای برای تبادل این ارز در نظر گرفته شده که فیسبوک هنوز اطلاعات بیشتری دربارهٔ آن منتشر نکرده است.
فناوری بنیادین و تفاوت با بیتکوین
تراکنشها یا تبادلهای مالیِ براساس لیبرا، به وسیله زنجیرهٔ بلوکی (blockchain) و در مجموعهای از رایانههای متصل به هم صورت میگیرد.
فقط نهادهایی که مجوز لازم را داشته باشند به این شبکه رایانهای دسترسی خواهند داشت. از این نظر نحوهٔ ادارهٔ لیبرا با بیتکوین (نخستین و معتبرترین رمزارز جهان) متفاوت است، چراکه بیتکوین یک نهادِ گرداننده ندارد.
نرمافزار اجراکنندهٔ لیبرا یک نرمافزار متن باز (open source) است به این معنا که شرکتهای دیگر میتوانند بر اساس ساختار آن اپلیکیشنهایی بسازند که با این نرمافزار کار کند.
همچنین انجمن بنیانگذار لیبرا در نظر دارد پنج سال پس از راهاندازی آن، یک زنجیرهٔ بلوکی بدون نیاز به مجوز برای آن تدارک ببیند.
کلام آخر
تا اینجا فهمیدیم که رمز ارز چیست و چگونه کار میکند. مضاف بر این میدانیم که این ارزها چگونه ذخیره میشوند و کجا باید آنها را مبادله کرد. اما درک رمزارزها فراتر از درک بلاکچین و استخراج است. برای درک رمزارزها باید بدانید که این فنآوری به چه درد شما میخورد. رمزارزها توانایی این را دارند که زندگی ما را برای همیشه تغییر دهند. آنها میتوانند به شما کمک کنند تا کنترل پول و اطلاعات خود را در اختیار بگیرید. بعضیها این فنآوری را نادیده گرفته و امیدوارند که این جریان هرچه زودتر محو شود. اما بقیه با این جنبش همراه میشوند. شما جزو کدام دستهاید؟
منبع: علم و فناوری