ایمونوتوکسین به معنای ضد سم، دارویی است که برای درمان سرطان در آزمایشگاه آنتی‌بادی‌های نوترکیب دانشگاه علوم پزشکی شیراز ساخته شده و در سیستم ثبت بین‌المللی اختراعات به ثبت رسیده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی حافظ، سرطان به دسته ای از بیماری ها گفته می شود که از تکثیر مهارنشده و رشد غیرطبیعی سلول‌های بدنپدید می‌آیند. رشد غیرطبیعی این سلول ها در نهایت منجر به تشکیل توده های بزرگ (تومور) می گردد. این تومورها به دو دسته تومورهای بدخیم و خوش خیم تقسیم شده که تومورهای خوش خیم تهدید کننده حیات نمی باشند. احتمال بروز سرطان در همه سنین وجود دارد ولی با افزایش سن زیادتر می شود، به گفته کارشناسان بیش از 40 درصد سرطان ها قابل پیشگیری هستند.
روش های درمانی سرطان
راه های مختلفی برای درمان و یا جلوگیری پیش روی بیماری های سرطانی وجود دارد که مهم ترین این روش ها، شیمی درمانی، تابش پرتو خارجی، تابش داخلی، جراحی باز، جراحی لاپاراسکوپی، پزشکی دقیق، هورمون درمانی، ژن درمانی و ایمونوتراپی اشاره کرد که هرکدام از این روش ها ممکن است بر روی یک یا چند نوع سرطان تأثیر بیشتری داشته باشند.
در روش درمان بیولوژیک یا بیوتراپی سیستم ایمنی بدن بیمار با سرطان مبارزه می‌کند. بنابراین یا سیستم ایمنی تقویت شده و یا سلول‌های سرطانی مشخص می‌شوند تا سیستم ایمنی بتواند به راحتی آن را تشخیص داده و از بین ببرد. بیمار می‌تواند این روش را به‌صورت قرص، تزریق وریدی، کرم مالشی روی پوست و یا برش پوستی دریافت کند.
آزمایشگاه آنتی بادی های نو ترکیب در سال 85 توسط دکتر فروغ نجات الهی و با حمایت دکتر ایمانیه رئیس وقت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در آن مجموعه راه اندازی شد. تاکنون 18 نوع آنتی بادی تک رشته ای اختصاصی علیه گیرنده های مختلف برای موارد انسانی به صورت کامل جدا سازی شده اند که می توان از آن ها برای استفاده های درمانی بهره گرفت زیرا بدن انسان پذیرای این آنتی بادی ها می باشد. این 18 نوع آنتی بادی به صورت مقاله در نشریات و مجلات معتبر منتشر شده و دیگر امکان ثبت در سیستم ها و سازمان های مختلف را از دست می دهند و به همین دلیل تولید نشدند. هم اکنون نیز تعدادی از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز در حال انجام تحقیق و پژوهش در این مکان می باشند.
فرآیند ساخت ایمونوتوکسین، داروی اختصاصی کشنده سلول های سرطانی
ایمونوتوکسین داروی اختصاصی کشنده سلول های سرطانی است که در آزمایشگاه آنتی بادی های نوترکیب بخش ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و به سرپرستی دکتر «فروغ نجات الهی»طراحی و ساخته شده است.
در فرآیند انجام این دستاورد که حاصل پروژه پایان نامه Ph.D دکتر «مظفر محمدی» دانشجوی رشته بیوتکنولوژی پزشکی دانشکده علوم و فناوری های نوین پزشکی به سرپرستی دکتر نجات الهی بوده است، یک ایمونوتوکسین که ترکیبی از آنتی بادی تک رشته ای اختصاصی بر علیه آنتی ژن MUC18 و اگزوتوکسینAباکتری سودوموناس است، ساخته شد.
دکتر «فروغ نجات الهی» عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و معاون پژوهشی ایمنی شناسی این دانشگاه می باشد. وی به عنوان سرپرست پروژه ایمونوتوکسین اختصاصی کشنده سلول های سرطانی، نقش قابل توجهی در طراحی و ساخت این دارو داشته است.
دکتر نجات الهی در گفتگو با خبرنگار شیرازه گفت: محصولی که تولید شد، ماحصل پایان نامه آقای مظفر محمدی، دانشجوی دوره دکترای بیوتکنولوژی دانشگاه علوم پزشکی شیراز می باشد.
به گفته وی اهمیت ایمونوتوکسین اختصاصی کشنده سلول های سرطانی اثرات قابل توجه آن می باشد و این محصول بدون آسیب رساندن به سلول های نرمال و طبیعی بدن، باعث کشته شدن سلول های سرطانی می‌شود که تکنیک به کار رفته در این فرآیند از یک روش خاص استفاده شده و نظر پژوهشگران سایر کشورها را به خود جلب کرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز چگونگی طراحی و ساخت این دارو را تشریح و اظهار کرد: یک پروتئین نو ترکیب را به بوجود آوردیم که قسمتی از آن یک آنتی بادی تک رشته ای اختصاصی علیه گیرنده توموری MUC18 و قسمت دیگر آن سم تغییر یافته باکتری سوروبوناس می باشد.
وی ادامه داد: عملکرد این پروتئین بدینگونه می باشد که از قسمت آنتی بادی به سلول سرطانی متصل شده سپس این امکان فراهم می شود که قسمت سمی مولکول وارد سلول سرطانی گشته و مرگ انتخابی سلول اتفاق بیفتد.
وجه تمایز پروتئین نو ترکیب ساخته شده؛ آنتی بادی با منشأ انسانی
به گفته وی، آن چه که این پروتئین نو ترکیب را از سایر پروتئین ها متمایز می کند، آنتی بادی استفاده شده در این ترکیب می باشد که این آنتی بادی جدید و از منشأ انسانی بوده و وقتی این ترکیب پروتئینی در بدن انسان قرار می گیرد، بر خلاف آنتی بادی هایی که در بازار موجود می باشد، علیه این آنتی بادی در بدن انسان واکنشی ایجاد نمی شود.
معاون پژوهشی ایمنی شناسی دانشگاه علوم پزشکی شیراز درخصوص قسمت سمی به کار رفته در این ترکیب توضیح داد: در طراحی قسمت سمی این ترکیب پروتئینی، تغییراتی را در ژن سم باکتری ایجاد کرده بطوری که در بدن انسان علیه این سم واکنشی ایجاد نشود و برای این منظور آنتی ژن سیتی سم را کاهش دادیم که در این حالت این ترکیب پروتئینی امکان باقی ماندن در بدن انسان و اثرات ضد توموری خود را دارد.
دکتر نجات الهی با تأکید بر اینکه این ترکیب برای از بین بردن کلیه سرطان ها با آنتی ژن muc18 و منشأ اپی تریال قابلیت استفاده دارد، عنوان کرد: این ترکیب را در سطح آزمایشگاهی تولید کرده و اثرات کشندگی آن را بر روی سلول های سرطانی پروستات و ملانوما بررسی نموده ایم که موجب از بین رفتن 80 تا 90 درصد سلول های سرطانی گشت.
وی ادامه داد: گام بعدی ما این خواهد بود که با مشارکت شرکت های دارویی این محصول به تولید انبوه رسیده و مراحل کارآزمایی بالینی را طی نموده تا به عنوان یک داروی ضدسرطان مورد استفاده قرار بگیرد.
ثبت جهانی ایمونوتکسین تولید شده در دانشگاه علوم پزشکی شیراز
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه ترکیبات جدیدی که به صورت patent در کشورهای اروپایی و آمریکایی ثبت می شوند، قابلیت تولید و تجاری سازی را دارا می باشند، گفت: در حال حاضر این محصول در اداره ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا (us patent)، اروپا و در سیستم ثبت بین‌المللی اختراعات (pct) به ثبت رسیده است.
وی با اشاره به نمونه های ایمونوتوکسین ساخته شده در خارج از کشور گفت: تاکنون ایمونوتوکسینی که آنتی بادی تک رشته ای ضد آنتی ژن توموری muc18 در آن باشد، در هیچ جا تولید نشده و این برای اولین بار در سطح جهان در شیراز دانشگاه علوم پزشکی شیراز اتفاق افتاده است و به دلیل همین نوآوری به کار رفته در آن توانسته امتیاز ثبت به صورت patent را در آمریکا و سایر کشورها به دست بیاورد.
این پژوهشگر همچنین اظهار داشت: در بازار آنتی بادی هایی به نام مونوکولونال وجود دارد که برخی از آن ها به عنوان دارو برای انسان استفاده می شود در حالی که این آنتی بادی ها به صورت کامل انسانی نیستند و مقدار زیادی از آن ها در بدن انسان پس زده شده و مورد استفاده قرار نمی گیرند، با این وجود به قیمت بالایی به بیماران فروخته می شوند اما در تولید ایمونوتوکسین از تکنولوژی خاص تولید آنتی بادی های نو ترکیب استفاده کردیم که این آنتی بادی ها را در باکتری ایکولای می توانیم ایجاد نماییم.
استقبال مطلوب از داروی جدید ضدسرطان
این استاد دانشگاه در پاسخ به سوالی درخصوص استقبال سرمایه گذاران از صنعتی سازی این دارو گفت: پس از اعلام خبر ساخت این دارو، افراد بسیاری تمایل خود را برای سرمایه گذاری اعلام کردند که به لطف خدا بتوانیم در سطح صنعتی و به صورت انبوه این محصول را تولید نماییم.
وی در ادامه بیان داشت: بیماران بسیاری نیز از سراسر کشور با من تماس گرفته و امیدوار هستند که ما بتوانیم تحقیقات خود را ادامه داده و به مرحله تولید برسانیم و سپس به بازار عرضه کنیم تا آن ها با بهره مندی از این دارو درمان شوند.
دکتر نجات الهی در خصوص هزینه تولید این دارو خاطر نشان کرد: عدد و رقم دقیقی برای قیمت و هزینه این دارو درحال حاضر نداریم اما قطع به یقین اگر امکانات آزمایشگاهی و تجهیزات مورد نیاز فراهم شده و به مرحله تجاری سازی برسد، بسیار ارزان تر از نمونه های موجود در بازار خواهد بود.
انتهای پیام/
* محمد صادقی