به گزارش حافظ خبر، افزایش اشتغال و کاهش بیکاری از جمله شاخص‌های توسعه‌یافتگی جامعه محسوب می‌شود که تمام افراد جامعه اعم از زن و مرد می‌توانند در آن نقش ایفا کنند.
طرح آمارگیری نیروی کار سازمان آمار کشور با هدف شناخت ساختار و وضعیت جاری نیروی کاری در ماه میانی هرفصل اجرا می‌شود که براساس این آمار در پاییز 97 نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 10ساله و بیشتر در پاییز سال جاری 40 و 5دهم درصد بوده که مردان 64 و 4دهم درصد و زنان 16 و 4 دهم درصد مشارکت اقتصادی داشته‌اند. بیشترین اشتغال مربوط به بخش خدمات با مشارکت حدود 50 درصدی مردان و زنان است و اشتغال در صنعت با نرخ مشارکت حدود 30 درصد و اشتغال در بخش کشاورزی با 18درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفته است. سهم جمعیت بیکار 10 ساله و بیشتر فارغ‌التحصیلان آموزش عالی از کل بیکاران 40و 5درصد را شامل می‌شود و نکته قابل توجه آن است که از این تعداد 28 درصد مردان و 68 درصد زنان هستند!
طبق آمار مرکز آمار ایران نرخ مشارکت اقتصادی زنان طی 10 سال گذشته همواره کمتر از 17 درصد بوده است. تعداد شاغلین مرد همواره افزایشی اما میزان اشتغال زنان کاهشی بوده است. نرخ بیکاری زنان در دهه اخیر دو برابر مردان بوده است. بیشترین نرخ بیکاری در مردان تحصیلکرده در یک دهه قبل تا 18 درصد بوده اما نرخ بیکاری در زنان تحصیلکرده به 60 و 70 درصد نیز رسیده است. با مقایسه آمار بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی روند افزایشی نرخ بیکاری زنان در مقاطع ارشد و دکتری قابل توجه است.

داشتن مسئولیت‌های مختلف مانعی برای اشتغال زنان
اصلی‌ترین دلیل عدم جستجوی کار و نرخ پایین مشارکت اقتصادی زنان داشتن مسئولیت‌های شخصی و خانوادگی عنوان شده است و با فاصله زیادی از این علت اشتغال به تحصیل یا آموزش به عنوان علت دیگر مطرح می‌شود. اما در این بین انعطاف‌ناپذیری قوانین کار در برابر مادران شاغل نیز موثر است.
هرچند در قانون تسهیلاتی برای بانوان درنظر گرفته شده است اما این قوانین به درستی اجرا و عملیاتی نمی‌شود. مواد ۷۵ تا ۷۸ قانون کار به شرایط کار خانم ها اختصاص داده شده است. در این مواد انجام کارهای خطرناک، سخت و زیان آور مثل حمل بار بیش تر از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل الکترونیکی برای کارگران زن ممنوع شده است. مرخصی بارداری و زایمان برقرار و نسبت به وضعیت کاری خانم ها پس از بازگشت از مرخصی زایمان تعیین تکلیف شده و مقرر شده است هرگاه به تشخیص پزشک، نوع کار برای خانم های باردار خطرناک یا سخت باشد، از آن معاف شوند. هم چنین برای مادران شیرده امکان شیردهی به اطفال تا پایان دوسالگی هر سه ساعت یک بار پیش بینی شده و کارفرما مکلف شده است مراکز مربوط به نگهداری کودکان از قبیل شیرخوارگاه و مهد کودک را متناسب با کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آن ها ایجاد کند.
در ادامه گزارش در گفتگو با کارشناسان حوزه‌های مختلف علت پایین بودن نرخ مشارکت اقتصادی زنان و وضعیت زنان در قبل و بعد از انقلاب را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

یکسان دیدن قوانین کاری برای زن و مرد با فرهنگ جامعه همخوانی ندارد
دکتر رضا وفایی یگانه، تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار شیرازه با اشاره به 16درصد مشارکت اقتصادی بانوان اظهار کرد: علیرغم توانمندی و علاقه‌ای که در خانم‌ها وجود دارد اما به دلیل اینکه انگیزه‌ها و مشوق‌های کافی وجود ندارد، مشارکت اقتصادی بانوان در جامعه کم است.
وی ضمن انتقاد از اینکه شرایط و قوانین اداره کار برای خانم‌ها و آقایان یکسان دیده شده است، گفت: قوانین اداره کار با فرهنگ جامعه ما سازگاری ندارد و باید اصلاح و دارای انعطاف‌پذیری شود و برخی قوانین از جمله کار پاره‌وقت و دورکاری برای خانم‌ها تعریف شود.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در گذشته برخی سازمان‌ها مهد کودک‌های استانداردی داشتند که برای کاهش دغدغه و آرامش خاطر مادران شاغل بسیار موثر بود و اگر دوباره احیا شوند به افزایش انگیزه برای مشارکت اقتصادی مادران کمک خواهد کرد.

لزوم مشارکت اقتصادی بانوان برای افزایش سرعت توسعه اقتصادی
زهرا افتخاری، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فارس نیز در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به نقش زنان در بازار کار جهانی گفت: اشتغال به جهت داشتن تأثیرهای بی شمار امری ضروری است و در توسعه کشورها نقش به سزایی دارد و درجه توسعه یافتگی یک کشور، میزان اهمیت و اعتباری است که زنان در آن کشور از آن برخوردارند لذا نگاه‌ها در جهان، بیش تر به سوی زنان جلب شده است.
وی تاکید کرد: امروز برای تحقق توسعه و عدالت اجتماعی و سرعت بخشیدن به فرآیند توسعه اقتصادی، اگر به زن به عنوان نیروی فعال، سازنده و اثرگذار نگریسته شود، قطعا تأثیر بسیاری بر روند توسعه و افزایش کمّی و کیفی نیروی انسانی آن جامعه خواهد داشت.
این فعال فرهنگی و اجتماعی با بیان اینکه علی‌رغم ضرورت حضور اجتماعی و اقتصادی زنان و تأکید بر اشتغال آنان، برخی قوانین و مقررات و یا عرف جوامع موجب محدودیت هایی برای زنان می شود، گفت: براساس قوانین اداره کار مرخصی بارداری و زایمان برقرار و نسبت به وضعیت کاری خانم ها پس از بازگشت از مرخصی زایمان تعیین تکلیف شده است اما در بعضي از ادارات اين امكان به زنان شاغل داده نمي شود و درصورت مرخصی، جایگاه شغلی مادر باردار به ديگري واگذار مي گردد.

زنان بعد از انقلاب نسبت به هویت انسانی خود آگاهی یافتند
افتخاری با بیان اینکه در زمان قبل از انقلاب با نگاهی اجمالی، ایران با دوگروه از زنان مواجه بود، افزود: از يك سو زنی مدرنیته با هویتی غربی و از سوي ديگر زنی سنتی و منزوی كه فضای مناسبی برای حضور خود در جامعه نمی‌دید و هیچ فعالیتی غیر از خانه‌داری و امورات منزل نداشت لذا یک تعارض بین سنت و مدرنیته در زمان قبل از انقلاب برای جنس زن احساس می‌شد.
وی اظهار کرد: زنان مدرنیته قبل از انقلاب با الگوگیری از فرهنگ غربی که زن را به عنوان ابزار زیبایی قلمداد می‌کرد خود را کاملا در قالب فرهنگ غربی با نا آگاهی و بدون شناخت، مقلد بی‌چون و چراي فرهنگ بیگانه، بدون منطق و تفکر بود كه با خودآرایی، مد، لباس و آرایش غربی رقم می‌خورد و آن‌ها مروج فرهنگ ابتذال، بی‌بندوباری و مصرف‌گرایی و تجمل گرايي در کشور بودند.
افتخاری ادامه داد: بعد از انقلاب کم کم قشر سومی هم از زنان آگاه و تحصیل‌کرده که احساسات ضدغربی داشتند و با پیروی از دین اسلام و علاقه‌مند به مبارزه سیاسی در ایران تشکیل شدند که یک نوع بیداری و آگاهی از هویت واقعی انسانی خود دارند و پابه پای مردان در شکل‌گیری انقلاب اسلامی موثربوده و خواهان هویت کرامت و ارزش‌های واقعی انسانی هستند. آن ها با شرکت در تظاهرات و راهپیمایی به عنوان قشری آگاه و فرهیخته توانستند نظام سیاسی حاکم را هم تغییر دهند و حتي در زمان دفاع مقدس هم حضور زنان پر تلاش و فداکار هم در سنگر خانه و خانواده و هم در سنگر جبهه، مشاركت سياسي و انتخابات و مجامع علمی، ورزشی و فرهنگی با حفظ ارزش‌های دینی اسلامی توانستند اثربخش باشند و به دستاوردها و پیشرفت‌های قابل توجه و افتخار آفرینی به ویژه در حوزه ورزش، آموزش عالی و کارآفرینی برسند.

لزوم تقسیم کار در خانواده برای افزایش مشارکت اجتماعی زنان
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فارس در پاسخ به این سوال که چطور می‌توان بين مسئولیت‌های مختلف توازن برقرار کرد، گفت: بانوان هرگاه مسئولیتی را می پذیرند تا رسیدن به نتیجه مطلوب و بازدهی کامل تلاش می کنند. زنان شاغل با قبول دو مسئولیت خانه داری و کار در خارج منزل می کوشند با استفاده از توانایی و امکانات موجود، وظیفه خود را به خوبی انجام دهند. غالبا در خانواده هایی که زن شاغل است، مردان در کار منزل مشارکت بیشتری دارند و زن و شوهر در بسیاری از مسایل به درک و تفاهم می رسند و آثار مثبت این رفتار بر دیگر اعضای خانواده نیز تسرّی می یابد.
افتخاری تصریح کرد: اگر زن و شوهر، در تصمیم‏گیری‏های بزرگ و راهبردی خانواده، با یکدیگر مشورت و هم‏کاری کنند و با اتفاق نظر تصمیم بگیرند واجرای تصمیمات را به حوزه‏های‏ مردانه و زنانه تقسیم کنند تا هر کس در حوزه خود، تصمیمات را اجرا کند و به نوعي مشاركت كنند، موفقيت دو چندان مي شود.

سامان یافتن اقتصاد در گرو سامان یافتن خانواده است
وی با بیان اینکه اگر خانواده سامان یافته‏ای داشته باشیم، اقتصاد ما هم سامان می‏یابد و نتيجه اش کم کردن توقعات و محدود کردن تجملات است، گفت: تقسیم کار باعث به وجود آمدن نقش‏ها می‏شود و نقش‏های متفاوت، نظام سلسله مراتبی را به وجود می‏آورند. نظام سلسله مراتبی، عالی‏ترین نقش را به وجود می‏آورد. عالی‏ترین نقش، رهبري می‏کند و همه اعضای گروه باید با او همكاري كنند. فرزندانم نیز به طریقی تربیت شدند که دارای اعتماد به نفس بوده و مستقل بار آمدند. آنان نقش خودرا آزادانه تر پذیرفته و برای اهداف شان پشتکار بیشتری دارند.

شرایط برای دورکاری خانم‌ها فراهم شود
الهه کاووسی، مشاور رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس در امور بانوان نیز در گفتگو با خبرنگار شیرازه با تاکید بر اینکه باید قوانین اداره کار درمورد خانم‌ها بازبینی و اصلاح شود، گفت: ضرورت دارد برای خانم‌های شاغل تسهیلات بیشتری در نظر گرفته شود و با توجه به سایر مسئولیت‌های بانوان از جمله خانه‌داری، همسرداری و امر مهم فرزندپروری در هر شغلی که امکان‌پذیر است شرایط و اجازه دورکاری فراهم شود و در سایر مشاغل نیز ساعت کاری خانم‌ها و لو با حقوق کمتر کاهش یابد تا سلامت جسم و روان آنان تامین شود.
وی با اشاره به قانون پنجشنبه‌های دورکاری گفت: روزهای پنجشنبه تمام ادارات در تهران تعطیل می‌باشد اما در سایر استان‌ها تعداد معدودی مانند آموزش و پرورش و علوم پزشکی تعطیل است که مشکلاتی را برای خانم‌های کارمندی که کودکان در مقطع ابتدایی و سنین کمتر دارند، ایجاد کرده است و برخی مجبورند پنجشنبه‌ها کودکان خود را به محل کار بیاورند که مشکلاتی در پی خواهد داشت.
کاووسی اعتقاد دارد آسیب‌پذیری و خستگی در خانم‌های شاغل اجتناب‌ناپذیر است چراکه خانم‌ها به دلیل اینکه مسئولیت‌پذیری فرزندان کمتر شده یا اینکه خودشان می‌خواهند فرزندان با فراغ بال بیشتری به درس خواندن بپردازند تمام امور منزل را برعهده می‌گیرند و در نتیجه به دلیل مسئولیت‌های عدیده فشار بیشتری را متحمل می‌شوند که رکن مهم موفقیت و آرامش آنان داشتن برنامه‌ریزی و تقسیم کار است.
وی ضمن اعتقاد به اینکه زن و مرد باید در کنار یکدیگر کار کنند و امور جامعه را به پیش ببرند، تاکید کرد: والدین به ویژه خانم‌هایی که به دلیل مشغله‌های زیاد کاری دچار خستگی جسمی و روحی می‌شوند، نمی‌توانند ارتباط عاطفی قوی با فرزندان خود برقرار کنند و در نتیجه خانواده و جامعه از آن دچار آسیب و زیان می‌شود هرچند در دستگاه‌های دولتی برای زنان کارمند دوره‌های تاب‌آوری و غیره برگزار می‌کنند اما این آموزش‌ها به تنهایی کافی نیست و باید قوانین تسهیل کننده برای بانوان شاغل درنظر گرفت.
مشاور رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس با بیان اینکه 650 نفر کارمند زن در سازمان جهاد کشاورزی فارس خدمت می‌کنند که 400نفر از آنان در شهرستان‌ها و 150 نفر در مرکز استان مشغول فعالیت هستند، گفت: بانوان روستایی و عشایر نیز در قالب صندوق‌های خرد با توجه به موقعیت آب و هوایی مناطق خود در حوزه‌های مختلف پرورش مرغ بومی، شتر مرغ، دام کوچک، تهیه فرآورده‌های لبنی، تولید صنایع دستی از جمله فرش، گبه و گلیم و غیره فعالیت‌های اقتصادی دارند.

بهبود چشمگیر شرایط تحصیل و اشتغال زنان بعد از انقلاب
کاووسی به شرایط و تعداد خانم‌های تحصیلکرده و شاغل در قبل و بعد از انقلاب اشاره و اظهار کرد: قبل از انقلاب تعداد معدودی از بانوان موفق به طی کردن تحصیلات عالیه و جذب در دستگاه‌های دولتی می‌شدند که اغلب هم در آموزش و پرورش و وزارت بهداشت خدمت می‌کردند اما اکنون تعداد فارغ‌التحصیلان خانم در رشته‌های مختلف تحصیلی بسیار بیشتر از آقایان است و در مشاغل مختلف نیز مسئولیت‌های اجتماعی فراوانی به بانوان واگذار شده است.
این کارشناس در امور بانوان با اشاره به معضل بیکاری که در قشر تحصیلکرده وجود دارد، گفت: در دانشگاه‌ها و آموزش و پرورش به مهارت‌آموزی و تدریس مهارت‌های عملی توجه نشده است.‌

مسئولیت‌های اجتماعی به دور از نگاه جنسیتی به افراد توانمند واگذار شود
سمیه یگانه، معاون روابط عمومی و امور بین الملل استانداری فارس نیز با تاکید بر اینکه زنان شاغل ثابت کرده‌اند که در اجرای امور محوله با دقت و حساسیت عمل می‌کنند، خواستار آن شد که به دور از نگاه جنسیتی با توجه به ملاک شایستگی مسئولیت‌های مختلف در جامعه به زنان توانمند نیز سپرده شود.
این کارشناس ارشد مدیریت دولتی تصریح کرد: بعد انقلاب فضای فعالیت، تحصیل و کار برای زنان به مراتب بهتر و قابل توجه است. فرهنگ مردسالاری تا حدودی اصلاح شده اما همچنان باید فرهنگ سازی در دستور کار رسانه ها و آموزش و پرورش باشد.
وی با اشاره به رفتار همراه با احترام پیامبر اکرم(ص) با حضرت زهرا(س) گفت: این رفتار باید الگوی جامعه و بخصوص مدیران باشد که هنوز تا کسب جایگاه مطلوب زنان در جامعه فاصله زیادی داریم و امیدوارم با سرعت این فاصله کم شود.
این استاد دانشگاه پیام نور با تصریح اینکه زنان شاغل همزمان با امور اداری، مسئولیت خانه داری را هم بر عهده دارند، گفت: برقراری توازن بین امور خانه و اداره نیازمند تلاش مضاعف و برنامه‌ریزی است که مدیریت زمان موثرترین راهکار برای موفقیت زنان شاغل است و البته مردان هم باید با درک صحیح از مشغله زنان با آنان همراهی و همکاری نمایند.
منبع: شیرازه