در میزگرد ساماندهی وضعیت کارتن‌خواب‌ها که به میزبانی اداره‌کل بهزیستی فارس و با حضور مدیر خبرگزاری فارس در استان فارس و همچنین فعالان بسیج دانشجویی برگزار شد، موضوعات متنوع و البته داغی به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی حافظ خبر ،  10 روز پیش بود که مرگ یک زن کارتن‌خواب در شیراز خبرساز شد و همین اتفاق کافی بود تا دانشجویان به پرچمداری بسیج دانشجویی موضوع آسیب‌های اجتماعی و معضلات کارتن‌خواب‌ها در شیراز را مورد پیگیری مجدّانه خود قرار دهند.
دانشجویان در ابتدای کار نامه‌ای سرگشاده خطاب به مسؤولان مستقیم این ماجرا ازجمله مدیرکل بهزیستی فارس، دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر و شهردار شیراز منتشر کردند و در ادامه در اعتراض به کوتاهی مسؤولان در انجام وظایف خود، علیرغم سردی هوا همچون کارتن‌خواب‌ها مقابل شورای شهر شیراز شب را به صبح رساندند.
این اقدام دانشجویان واکنش گسترده‌ای در رسانه‌ها و فضای مجازی بدنبال داشت و اداره‌کل بهزیستی فارس که با این شرایط خاص مواجه شده بود، در بیانیه‌ای ضمن اظهار تاسف از مرگ «گل‌بس»، علت فوت این بانوی کارتن‌خواب را مصرف مواد مخدر و نه سرمای هوا عنوان کرد و نوشت: «هوای شهر شیراز هنوز به زیر صفر نرسیده که بتواند موجب یخ‌زدگی مُنجر به فوت شود.»
اما بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد شیراز در اعتراض به بیانیه اداره‌کل بهزیستی فارس که ادعا کرده بود هوای شیراز هنوز آنچنان سرد نشده که موجب مرگ کارتن‌خواب‌ها شود، بیانیه‌ای صادر کرد و ضمن دعوت از مدیرکل بهزیستی فارس برای یک شب خوابیدن در سرما، در اقدامی ابتکاری یک دست لباس کهنه و یک کارتن را هم برای مدیرکل بهزیستی فارس ارسال کرد!

این اتفاقات سبب شد تا این‌بار مدیرکل بهزیستی از خبرگزاری فارس که منتشرکننده این خبر بود و دانشجویان مطالبه‌گر دعوت کند تا در یک میزگرد در فضایی صمیمی موضوعات به بحث و تبادل نظر گذاشته شود.
گلبس صبح فوت کرد، نه شب
مدیرکل بهزیستی فارس در این میزگرد با اشاره به اینکه نام بانوی کارتن‌خواب فوت‌شده، «فریبا محمدی» مشهور به «گلبس» بود، اظهار داشت: گلبس اهل کرمانشاه، ساکن شیراز و اچ‌آی‌وی مثبت بود که چندین نوع مواد مصرف می‌کرد. فوت او شب هنگام نبود و در ساعت 9 صبح اتفاق افتاد که علت آن نیز به اوردُوز برمی‌گردد.
مرتضی موسوی ادامه داد: بهزیستی در به وجود آمدن آسیب‌های اجتماعی نقشی ندارد و یک نهاد حمایت‌کننده است، ما وظیفه داریم از افرادی که ناخواسته دچار مشکلاتی مثل معلولیت جسمی شدند تا آخر عمر حمایت و خدمات رسانی کنیم.
وی افزود: حجم مسائل و مشکلات موجود در کشور به شکلی است که باید مطالبه‌گر باشیم و همه ارگان‌ها باید نسبت به آسیب‌های اجتماعی پاسخگو و موظف باشند. به طور مثال اگر سیستم  آموزشی و تربیتی خوب کار نکند در بالا رفتن آمار آسیب‌های اجتماعی نقش دارد، متولیان حوزه فرهنگ از ارشاد تا ائمه جمعه و در حوزه بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی و... نیز کارهایی را انجام می‌دهند و در پیشگیری از بروز آسیب‌ها نقش دارند.
فارس رتبه نخست تصادفات کشور
مدیرکل بهزیستی فارس با بیان اینکه هرساله نزدیک به 20 هزار تصادف در کشور اتفاق می‌افتد که بالاترین میزان تصادف مربوط به استان فارس است، گفت: سوانح رانندگی به‌عنوان یک مسئله اجتماعی هم به زیرساخت‌ها و وضعیت جاده‌ای و هم به خود راننده مربوط می‌شود که با بروز تصادف و معلولیت‌های بعد از آن، بهزیستی باید به فرد آسیب‌دیده و خانواده آن خدمات ارائه کند؛ ماهانه یک میلیون و 200 هزار تومان هزینه بهداشتی و درمانی یک بیمار نخاعی است.
موسوی تاکید کرد: من به‌عنوان مدیر یک مجموعه شاید نتوانم به سمت فلان ارگان یا بهمان مسؤول انگشت به اعتراض دراز کنم و محدودیت‌هایی وجود دارد، اما شما دانشجویان و گروه‌های مردم‌نهاد فلسفه وجودی‌تان مطالبه‌گری است؛ ما خوشحالیم که افرادی حرف ما را که سال‌های سال خطاب به مسؤولان گفته می‌شد را بازگو و مطالبه می‌کنند.

مدیرکل بهزیستی فارس ادامه داد: من قبل از اینکه مدیر باشم تلاش کردم که یک کارشناس باشم، سعی می‌کنم در حوزه اعتیاد از کارشناس سازمان هم عقب‌تر نباشم، در حوزه حمایت از معلولین هم نخواستم صرفاً در جلسات حاضر بشوم و صحبت کنم که همین موضوع هم برای من دردسر درست کرده است؛ پیش وجدان خودم راضی هستم که حرف‌هایم را گفته‌ام.
وی تصریح کرد: روند آسیب‌های اجتماعی نگران‌کننده است و مسائل اجتماعی متولی در کشور ندارد؛ مگر برای نجات یک معتاد چقدر هزینه می‌دهند؟ در نگاه برنامه‌ریزان اول باید بودجه آب و فاضلاب و جاده و ... تامین شود و اگر بودجه‌ای باقی ماند برای موضوعات دیگر هزینه شود.
موسوی افزود: وظیفه ما این است که نسبت به آسیب‌های اجتماعی زنگ خطر را به صدا در بیاوریم و خطاب به متولیان امر پیشگیری بگوییم که آمار معلولیت و آسیب‌های اجتماعی در حال افزایش است، شما وظیفه‌تان را عملی کنید ما هم در کنار شما هستیم.
فعالیت شما سیاسی است!
مدیرکل بهزیستی فارس با بیان اینکه ما اجماعی بر روی آمار معتادین نداریم و به درک مشترک از مسئله و راهکار نرسیدیم، ابراز داشت: من از شما دانشجویان توقع داشتم که پیش از اعلام موضوع، پیشینه فعالیت بهزیستی در خصوص ساماندهی به معتادین و کارتن‌خواب‌ها را مطالعه کنید و با نگاه روانشناسان یا جامعه‌شناسان که علمی و نقادانه به مسائل نگاه می‌کنند به مسئله کارتن‌خوابی توجه کنید، رشته‌های شما علوم سیاسی است و از جنبه سیاسی نگاه می‌کنید.
موسوی در ادامه سخنان خود به کارتن‌خوابی در آمریکا هم اشاره کرد و گفت که بیشترین آمار کارتن‌خوابی جهان در آمریکا است و در کشورهای مختلف پیشرفته نیز مسئله اعتیاد و کارتن‌خوابی وجود دارد و شاید یک امر طبیعی است.
وی اظهار داشت: ایران یک کشور در حال گذار از سنت به مدرنیته است و هرچقدر هم پیشرفت کنیم بخشی از این آسیب‌های اجتماعی وجود دارد که شاید لازمه طبیعت است.
مدیرکل بهزیستی فارس یادآور شد: معتادین و کارتن‌خواب‌ها از نظر اجتماعی افرادی هستند که در قالب نمی‌گنجند، اختلالات شخصیتی دارند و فرد معتاد ارتباطش با خودش و جامعه قطع شده است و در عالم دیگری قرار دارد.
آسیب‌های اجتماعی چندعاملی هستند
به گفته وی معتادین در مناطقی که دارای کوچه‌های باریک، خانه خرابه و ارزان‌قیمت و با امکان دسترسی آسان به مواد مخدر است، تجمع می‌کنند و مرکز گذری کاهش آسیب یا دی‌آی‌سی نیز باید در محل تجمع معتادین باشد؛ شیلتر یا سرپناه موقت هم برای زنان و مردان در شیراز وجود دارد اما خیلی نخواستیم که تبلیغ کنیم، چون از نظر شاخص اجتماعی مناسب نیست.
موسوی با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی چندعاملی هستند که در گذر زمان به وجود می‌آیند و نتیجه یک سال یا دوسال نیست، ادامه داد: آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد علت‌های مختلفی دارد. در امر پیشگیری کوتاهی شده، از طرفی دشمن نیز با تهاجم فرهنگی روی اذهان و رفتار مردم تاثیر می‌گذارد. ما 8 سال جنگ داشتیم و بخشی از داشته‌های ما را ویران کردند، عوارض جنگ 30 سال بعد خودش را نشان می‌دهد؛ کودکی که قبلاً پدرش فرصت تربیت کردن پیدا نکرده است حالا دچار مشکل شده است. باید توجه کنیم که سرانه آموزشی ما خیلی پایین‌تر از کشورهای پیشرفته است.

فارس دومین استان بارانداز مواد مخدر
وی افزود: 90 درصد مواد مخدر دنیا در نزدیکی کشور ایران تولید می‌شود و دومین بارانداز مواد مخدر بعد از کرمان استان فارس است، متاسفانه ما همیشه یک قدم از عرضه‌کننده مواد مخدر عقب‌تر هستیم. برای حل آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد جلب مشارکت مردم نیز ضروری است، البته کمی از اعتماد مردم کاهش پیدا کرده است که باید به آن توجه کرد.
مدیرکل بهزیستی فارس افزود: همه دستگاه‌ها باید پای کار بیایند، من در جلسات مختلف این مسئله را مطرح می‌کنم اما خب در واقعیت، هماهنگی و برنامه مُدوّن و مستمر باید وجود داشته باشد. در بحث اعتیاد طبق سند راهبردی در سطح اول باید آموزش و آگاه‌سازی اتفاق بیفتد که نقش هر دستگاه نیز مشخص شده است، بخشی از مشکلات طبیعی است اما با هم‌افزایی می‌شود آن را کنترل کرد.
ساماندهی کارتن‌خواب‌ها را با فشار برعهده بهزیستی گذاشتند
موسوی گفت: پیشگیری و ساماندهی معتادین و کارتن‌خواب‌ها در حیطه وظایف ستاد مبارزه با مواد مخدر و دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود که سال گذشته به دلایلی به بهزیستی فارس فشار آوردند که متولی این مسئله بشود، البته این هنر ما است که کارهای سخت را انجام بدهیم، اما گویا دیواری کوتاه‌تر از بهزیستی پیدا نکردند.
مدیرکل بهزیستی فارس تصریح کرد: ساماندهی معتادین و کارتن‌خواب‌ها کار ما نبود اما با فشار و خواهش خواستند که قبول کنیم و ما نیز با شروطی پذیرفتیم؛ قرار بر این شد که دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیرو بدهد و شورای مبارزه با مواد مخدر استان نیز براساس قیمت تمام‌شده بودجه را تامین کند و مدیریت نیز با بهزیستی باشد.
به گفته وی شهرداری مکان نگهداری معتادین و کارتن‌خواب‌ها را آماده کرده است و ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز 240 معتاد را سهم شیراز اعلام کرده و برای هر معتاد روزانه 14 هزار و 300 تومان هزینه تعیین کرده بودند که به  16 هزار تومان رسیده است.
موسوی بیان کرد: معتاد به غذا، لباس، دارو، وسایل بهداشتی و همچنین کلاس‌های آموزشی و.. نیاز دارد، اما آیا با 16 هزار تومان آن‌هم در وضعیتی که تورم وجود دارد می‌شودذکار کرد؟ تعداد معتادین هیچ‌وقت کمتر از این نبوده و همیشه بیشتر از این تعداد نگهداری شدند.
مدیرکل بهزیستی فارس که تعطیلی مراکز دی‌آی‌سی را یکی از علت‌های وجود معتادین در ملأعام و کارتن‌خوابی آنها می‌دانست، خاطرنشان کرد: جانمایی مراکز دی‌آی‌سی طبق قائده انجام می‌شود، اما اهالی سنگ سیاه ناراضی بودند و می‌گفتند شما معتادین را به اینجا آوردید، در حالی که به خاطر تجمع معتادین ما باید مرکز دی‌آی‌سی را راه‌اندازی می‌کردیم، من همان موقع به مسؤولان شهری و استانی هم گفتم که اقتضائات فرق کرده است، وضعیت موجود در برخی مناطق شیراز را بررسی کنید و سریع تصمیم به تعطیلی چند مرکز دی‌آی‌سی نگیرید، چون بعداً پشیمان می‌شوید.

وجود 8 مرکز دی‌آی‌سی در شیراز
یکی از کارشناسان بهزیستی فارس که در جلسه حضور داشت، تصریح کرد: آقای موسوی چون مدیر هستند شاید نتوانند برخی مسائل را بگویند، اما من می‌خواهم بگویم که چون مرکز دی‌آی‌سی در طرح 57 هکتاری توسعه حرم بود و می‌خواستند هتل و مجتمع تجاری در آنجا احداث کنند، مردم محلی را تحریک کردند که نسبت به وجود مرکز دی‌آی‌سی اعتراض کنند، در حالی که از سال 83 تا 93 مردم مشکلی با وجود مرکز دی‌آی‌سی  نداشتند.
مدیرکل بهزیستی فارس در ادامه سخنانش گفت: در حال حاضر 8 مرکز دی‌آی‌سی در شیراز دایر است که ظرفیت آنها معمولاً بین 49 تا 50 نفر است، در این مراکز غذای گرم، لباس، وسایل بهداشتی و... توزیع می‌شود.
موسوی ابراز داشت: باید توجه کنید که معتاد منتظر بهانه است و هزار صغری و کبری می‌چیند که همه مقصر بودند اِلّا خودش، ما گروه‌های سیار تشکیل دادیم که در جمع معتادان حاضر می‌شوند و غذا و لباس توزیع می‌کنند، از سال گذشته دو خودرو ون نیز با امکانات کامل و حضور روانشناس در محلات مختلف شیراز می‌چرخد.
هر روز بدتر از دیروز!
یکی از دانشجویان در پاسخ به اظهارات مدیرکل بهزیستی فارس ابراز داشت: تعداد معتادین 3 هزار و 500 نفر بوده است که اکنون به بیش از 5 هزار نفر رسیده و این افزایش آمار نشان می‌دهد که کارهایی که انجام شده نتیجه‌بخش نبوده است. اگر اقدامات مفید بود باید تعداد معتادین و کارتن‌خواب‌ها کاهش پیدا می‌کرد.
وی افزود: مشکل مورد اعتراض ما صرفاً خود معتادین نیست، حضور این‌ها در محلات مختلف شیراز برای مردم و ساکنان مشکل‌آفرین است. همه مسؤولان می‌گویند که فلان ارگان کار نکرده است که این پاسکاری درست نیست، ما منکر کارهای خوب شما نیستیم اما وضع به جای بهتر شدن بدتر می‌شود.
مسؤولان حاضرند زن و بچه خودشان در این مناطق تردد کنند؟!
دانشجوی دیگری گفت: آیا مسؤولان ما حاضر هستند که زن و بچه خودشان از میان معتادین رفت‌وآمد کنند؟ خود من و یکی از دوستانم شاهد بودیم که دختر 15 ساله‌ای از بین 40 معتاد گذشت و آن‌ها در حال رد و بدل کردن مواد مخدر بودند. متاسفانه در برخی جاها بی‌خیالی مسؤولان را شاهد هستیم. بعد از فوت گلبس برای بچه‌های دانشجو دغدغه شد که کارتن‌خواب‌های شهر ساماندهی شوند، چون موجب اذیت مردم منطقه و حتی خود معتادین است.
وی ادامه داد: چرا  در جوابیه گفتید که کار ما دانشجویان سیاسی است، در حالی که ما همه را زیر سوال بردیم و همه ارگان‌های مرتبط ازجمله شورا، شهرداری، نیروی انتظامی، بهزیستی، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر و... را خطاب قرار دادیم، اما جبهه‌گیری کردید که کارتان سیاسی است.
مدیرکل بهزیستی فارس در پاسخ گفت: جوابیه را روابط عمومی نوشته بود اما به اسم من تمام شد!
 یکی از کارشناسان بهزیستی فارس ابراز داشت: کار علمی این است که شما یک پیشینه را مطالعه می‌کنید که چه کسانی مراکز دی‌آی‌سی را تعطیل کردند. ما هم در زمانی دانشجو بودیم، چرا بدون پیشینه‌خوانی بیانیه صادر کردید؟
یکی از دانشجویان حاضر در جلسه گفت: به هر سازمانی که مراجعه می‌کنیم، می‌گویند اطلاعات طبقه‌بندی شده است و نمی‌توانیم اعلام کنیم، ما از شما می‌خواهیم که به ما بگویید چه کسانی کوتاهی کردند تا بدانیم و مطالبه کنیم.
آقای حقدل گفت از این محدوده خارج شوید 
کارشناس بهزیستی تصریح کرد: شخصی به نام حقدل که رئیس سابق شورای شهر شیراز بود عنوان کرد که شما باید از محوطه 57 هکتاری بیرون بروید.
دانشجو دیگری تاکید کرد: بحث ما صرفاً درباره یک محله محروم در شیراز نیست، اکثر محلات گریبان‌گیر این مشکل هستند. اگر فقط در یک محله  سنگ سیاه کارتن‌خواب بود بله؛ شما می‌توانستید بگویید مرکز دی‌آی‌سی ما را تعطیل کردند و مقصر فرد یا ارگان دیگری است، اما مدیر انقلابی نباید تکلیف را بر مصلحت ترجیح دهد.
وی ادامه داد: ما مشکلی را دیدیم و فریاد زدیم اما متهم به سیاسی‌کاری شدیم، آقای حقدل اگر کاری کرده  چرا همان موقع رسانه‌ای نکردید؛ مدیر زمانی کارش با ارزش است که بتواند راه حل پیدا کند، شما اگر سال 93 استعفا میدادید با کار رسانه‌ای فشار می‌آمد به مسؤولان دیگر و کم‌کاری نمی‌شد.
20 دلار در مقابل نیم‌دلار
مدیرکل بهزیستی فارس گفت: من همان سال به افراد مختلف نامه زدم و حرف‌هایم را گفتم اما در نهایت گفتند رسم است بعد از حرف استاندار دیگر اصراری بر مسئله‌ای نشود.
کارشناس بهزیستی هم در ادامه بیان کرد: اگر در دنیا روش‌هایی به جز دی‌آی‌سی، شیلتر، ون و موبایل‌سنتر پیدا کردید بهزیستی استان همان را اجرا می‌کند. مرکز ماده 16 از لحاظ علمی غلط است، میزان معتادان کشور از سال 90 از یک میلیون و 328 هزار نفر به 2 میلیون و 880 نفر رسیده است و در کل کشور رشد داشته است، در جهان طی 10 سال 50 میلیون نفر به معتادان اضاف شده و روند رشد امر گریزناپذیری است. درکشور آلمان و سوئد که در پیشگیری از اعتیاد پیشرو هستند میانگین هزینه‌ای که برای یک معتاد در نظر گرفتند 20 دلار است، اما در ایران نیم دلار است، قرار نیست با این مقدار هزینه اعتیاد کاهش پیدا کند.
کاش منزل‌تان در این محلات بود آقای مدیرکل!
یکی از دانشجویان حاضر در جلسه گفت: ما با فرهنگ نهج‌البلاغه بزرگ شدیم و شنیدیم که خلخال از پای زن یهودی در آورند و امام علی(ع) گفت اگر بمیریم رواست. الگوی ما شهید چمرانی است که وقتی می‌بیند یک بی‌خانمان کنار خیابان خوابیده تلاش می‌کند تا جایی برایش تهیه کند، وقتی نمی‌شود کنارش می‌خوابد! بعد می‌گوید سینهپهلو گرفتم و 6 ماه این درد شیرین را داشتم! این نمونه یک مدیر انقلابی است، ای کاش تمام مسؤولان شیراز خانه‌شان در این محلات بود تا ببینیم می‌توانند زندگی کنند.
مدیرکل بهزیستی فارس تصریح کرد: من که اینجا نشستم و آن طلبه‌ای که در حوزه علمیه است همگی مسؤولیم و نقش داریم، متأسفانه فرهنگ اسلامی به درستی اجرا نمی‌شود.
دانشجوی دیگری گفت: در جلسه استانداری قرار شد شما در خصوص ساماندهی کارتن‌خواب‌ها برآورد هزینه کنید و  تا یکشنبه ارائه کنید، اما این کار را هنوز نکردید، آقای احمدزاده (سرپرست معاونت سیاسی استانداری) در همان جلسه به خانم دودمان (عضو شورای شهر شیراز) گفت شورا و شهرداری می‌تواند تنخواه بدهد و آن عضو شورا هم گفت بله، اما چرا شما پیگیری نکردید؟
مدیرکل بهزیستی فارس در پاسخ گفت: تأمین هزینه را پیگیری خواهیم کرد.
در انتهای جلسه دانشجویان بسیجی دانشگاه آزاد شیراز ضمن تشکر از مدیرکل بهزیستی فارس برای دعوت و برگزاری جلسه از وی خواستند که در دانشگاه نیز حاضر شده و توضیحات خود را ارائه کند. همچنین قرار شد بزودی همراه با دانشجویان به سرکشی از محلات محروم و کارتن‌خواب‌ها بروند.

منبع: فارس