خیابان کریم خان زند شیراز دارای خانه ها و مکان های تاریخی بسیاری است که ظرفیت جذب گردشگران داخلی وخارجی را دارند اما برخی از آن ها به حال خود رها و گاهی به ویرانه ای تبدیل شده اند.

به گزارش "حافظ نیوز"، بیشتر خیابان های بافت قدیم و تاریخی شیراز پهنای چندانی ندارند و وجود شکل هندسی نامنظم از ویژگی آنهاست اما وضع خیابان کریم خان زند از این نظر استثناست و این خیابان قدیمی شکل هندسی منظمی دارد و در برخی موارد پهنای آن به 56 متر هم می رسد و همین ویژگی می تواند به ساماندهی ساختمان های تاریخی گردشگرپذیر و مکان های تجاری کمک کند.

** شاهراهی به نام خیابان کریمخان زند
سابقه تاریخی و فرهنگی شیراز در دنیا با میراث کهن شناخته شده است و خیابان کریم خان زند نیز به عنوان قدیمی ترین خیابان این شهر که یادگار دوران کریمخان زند است، در مجاورت بافت تاریخی و مرکزی این شهر قرار دارد و هرکسی که یک بار به شیراز سفر کرده باشد نام این خیابان را همیشه در خاطر خود حک خواهد کرد .
پرسش این است چرا اصلی ترین خیابان شیراز با حدود 2 و نیم کیلومتر طول و با این سابقه تاریخی که در مرکزیت شیراز قرار دارد و از شهرتی جهانی نیز بهره می برد دارای نابسامانی در بافت و کالبد است و مسئولان نتوانسته اند از قابلیت های گردشگری این خیابان استفاده کنند؟
برخی ‌ساختمان هایی که در این خیابان قرار دارند خصوصا حدفاصل فلکه ستاد تا فلکه شهرداری در طبقات فوقانی اغلب وضعیتی ناهنجار دارند و برخی نیز خالی و رها شده هستند که دید بصری این خیابان تاریخی را مخدوش و نابسامان کرده است.
گفت و گوی خبرنگار ما با کسبه محل مشخص کرد که قسمت تجاری و هم کف برخی از این ساختمان ها توسط مالکان به سرقفلی داده شده و طبقات فوقانی رها شده و یا در مواردی به انبار فروشگاه ها تبدیل شده اند و بعضی دیگر نیز مجهول الوضعیت هستند.
اگر خیابان کریمخان زند از فلکه شهرداری تا فلکه ستاد را به عنوان نمونه مثال بزنیم می توانیم ساختمان های قدیمی و تجاری رها شده را مشاهده کنیم.
مثلا نبش خیابان نوبهار(آریانا) ساختمان سینما آریانا و همچنین ساختمان چندین طبقه بالای پاساژ شهر شب نزدیک به 40 سال است که رها شده اند.
همچنین در چهارراه زند گاراژ قدیمی ایران پیما و خود ساختمان شهرداری مرکزی شیراز از ساختمان های قدیمی هستند.

** پول و ساماندهی
رئیس سازمان سیما و منظر شهرداری شیراز معتقد است که کمبود اعتبارات موجب شده که وضعیت رهاشدگی بناهای تاریخی و گردشگرپذیر در خیابان کریمخان زند رخ نمایی کند و اگر حمایت های شهرداری و شورای این شهر در این زمینه عملیاتی شود می توان این وضعیت را بهبود بخشید.
به گفته یکی از کارشناسان میراث فرهنگی فارس بسیاری از این ابنیه به لحاظ معماری و تاریخی منحصر به فرد و از ارزش بالایی برخوردارند که اگر با هزینه ناچیزی زشتی زدایی از این ساختمان ها و بهسازی اندکی صورت گیرد این اماکن جلوه زیبایی به شهر می دهند و گردشگران زیادی برای بازدید از آنها روانه شیراز خواهند شد.
شهردار منطقه 2 شیراز معتقد است که بسیاری از مالکان این ساختمان ها به دلیل نبود ارزش افزوده،املاک خود را رها کرده اند تا به مرور زمان تخریب شوند و سپس به جای این اماکن تاریخی برج بسازند.
شهردار منطقه 2 شیراز موافق افزایش طرح های مشوقی نظیر تبدیل این ابنیه تاریخی به اماکن بوم گردی است تا مالکان نیز به این کار تشویق شوند و این ساختمان ها را ترمیم کنند و به این ترتیب اشتغالزایی و ارزش افزوده ایجاد و همچنین از تخریب میراث تاریخی این شهر نیز جلوگیری می شود.

** گردشگری در شهر
توسعه گردشگری و ایجاد کسب و کار در این حوزه با حرف محقق نمی شود و گسترش این صنعت فراتر از شعار نیازمند ایجاد یکسری زیرساخت های مهم و اولیه است که استان فارس و شهر شیراز پتانسیل اصلی جذب توریست را که شامل میراث تاریخی ،مذهبی و طبیعی است دارد.
در دهه اخیر نقشی که منظر شهری در جذب گردشگر دارد مورد توجه اغلب پژوهشگران حوزه گردشگری و در برنامه ریزی شهری برخی کشورها که دارای پیش زمینه های توسعه گردشگری هستند قرار گرفته است.
امروزه یکی از فضاهایی که مورد توجه گردشگران است فضاهای شهری است به گونه ای که برخی توریست ها صرفا با هدف بازدید از فضاهای شهری خاص مقصد مورد نظر خود را انتخاب می کنند.
بعضی کشورها و شهرها اهمیت این موضوع را درک و به منظر شهرهای خود خصوصا خیابان های اصلی ،بافت تاریخی و مرکزی شهر و مسیرهای پرتردد توجه ویژه ای کرده اند و اکنون در حال بهره برداری از آن هستند.
کشورهای مستقل شده از شوروی سابق نظیر ارمنستان ، گرجستان و آذربایجان که در همسایگی کشور ما قرار دارند و تا 20 سال گذشته هیچ منظر شهری مناسبی نداشته اند می توانند قابل ذکر باشند.

**رهاشدگان و چاره اندیشی
اصلاح سازماندهی و بهسازی این وضعیت عزم چندین دستگاه متولی را طلب می کند که با پشتوانه دستگاه قضایی هرچه سریعتر تعیین تکلیف این ساختمان ها مشخص شود و با ترمیم و بهسازی جداره ها سیمای خیابان تاریخی شیراز بهبود یابد.
مجتبی درودی پژوهشگر میراث فرهنگی گفت: برخی از خانه های تاریخی حوالی خیابان زند به لحاظ معماری و تاریخی بسیار ارزشمند هستند ولی متاسفانه به حال خود رها شده اند و در طول سالیان گذشته به دلیل بی توجهی فرسوده و مستهلک شده اند.
این فعال فرهنگی افزود: در بسیاری از کوچه های خیابان زند نظیر کوچه نوبهار خانه ها و ابنیه تاریخی متعلق به دوران پهلوی و قاجاریه وجود دارد که به لحاظ معماری و هنرهای استفاده شده در ساخت این ابنیه ها مانند کاشیکاری ،نقاشی و استفاده از رنگ های سنتی و گیاهی منحصر به فرد هستند ولی رها شده اند.
وی ادامه داد: بسیاری از این ساختمان ها تنها نیاز به زشتی زدایی و مرمت مختصری دارند و می توانند پای گردشگران خارجی بسیاری را به شیراز و خیابان تاریخی زند باز کنند.

** سیما شهر با غفلت همراه بوده است
رئیس سازمان سیما و منظر شهرداری شیراز با تاکید براینکه شهر نیاز به حیات اجتماعی دارد گفت: وقتی زندگی پیاده در شهر را مطرح می کنیم باید گذرها را برای پیاده روی آماده کرد و جداره شهری نیز باید کیفیت لازم را داشته باشد خصوصا گذرهای تاریخی که در جذب گردشگر نیز موثر هستند.
سعید معصومی افزود: برای خیابان کریم خان زند، لطفعلی خان و برخی دیگر از خیابان های تاریخی و پر گذر طرح جداره تهیه شده است.
رئیس سازمان سیما و منظر شهرداری شیراز طرح جداره سازی این خیابان ها را در دستور کار دانست و بیان کرد: برخی از ساختمان ها متعلق به دوره های تاریخی پهلوی اول و دوم و برخی دیگر متعلق به دوره قاجار است، در خیابان کریم خان زند شاهد این موضوع هستیم که در پایین واحدهای تجاری پر زرق و برقی وجود دارد ولی طبقات فوقانی این فروشگاه ها ساختمان های کاملا رها شده ای به چشم می خورد، مخصوصا آنهایی که هیچگونه کاربری ندارند و حیات اجتماعی در آنها جاری نیست.
وی ادامه داد: برای تمام این ابنیه با مشارکت و هماهنگی مالکان طرح بهسازی تهیه شده است.
معصومی بیان کرد: در برخی مواقع همین که زشتی زدایی از این ساختمان ها و تعمیر و مرمت جزئی صورت گیرد جلوه ای زیبا به این ابنیه داده می شود و امتیاز بزرگ و مثبتی برای شهر در جذب گردشگر به شمار خواهد رفت.
وی اضافه کرد: در حال حاضر با همت شهرداری منطقه 2 و بافت قدیم شیراز عملیات بهسازی این محدوده درحال انجام است این کار شاید هزینه ای در بر داشته باشد ولی روح شهر را دگرگون خواهد کرد.
وی با تاکید بر اینکه مدیران باید گاهی نگاهی به سیما و منظر شهری داشته باشند گفت: اگر جلوه و زیبایی شهر را گسترش نمی دهیم حداقل آن را حفظ کنیم که این امر نیز به همت مشارکت شهروندان و مسئولان نیاز دارد.
معصومی در پاسخ به سوال خبرنگار ما در مورد زمانبندی برای جداره سازی خیابان کریم خان زند گفت: این عملیات در پایان سال 95 شروع شد و برنامه کلی این بود که در سال 96 جداره این خیابان بهسازی شود که به دلیل محدودیت مالی در حال حاضر از ابتدای خیابان دهنادی تا فلکه شهرداری را شروع کرده ایم و نماهای این محدوده بهسازی و زشتی زدایی شده و همچنین تابلوهای فروشگاه های این محدوده نیز ساماندهی شده است.
وی با اشاره به معماری زیبای برخی از این ساختمان ها گفت: اغلب این منازل دیدینی هستند و تنها کافی است دیواره ، در و پنجره آنها بهسازی و نظافت و در آنها زمینه کسب و کار ایجاد شود که در اینصورت جلوه شهر تغییر و زمینه اشتغالزایی نیز فراهم می شود.
رئیس سازمان سیما و منظر شهری شیراز اضافه کرد:اعضای شورا و شهردار شیراز نیز به بهسازی منظر شهری خصوصا در بافت تاریخی توجه دارند ولی این حمایت باید در عمل نیز به مرحله اجرا در آید.
معصومی افزود: جداره سازی و بهبود سیما و منظر شهری اطراف حرم مطهر احمدی و محمدی نیز با توجه به تردد گردشگران و زائرین به این محدوده در دستور کار قرار دارد.
وی بیان کرد: اگر فقط به آسفالت کردن معابر و نظایر اینها توجه نداشتیم و سیمای شهر را نیز مدنظر قرار می دادیم مشکلات امروز شهر کمتر بود.

** ترغیب مالکان ابنیه تاریخی برای احیای ساختمان ها
شهردار منطقه 2 شیراز اعلام کرد: مالکان در خیابان کریم خان زند ساختمان های خود را یا اغلب رها کرده اند و یا به افرادی دیگر برای استفاده به عنوان انبار به صورت سرقفلی واگذار کرده اند و در جلساتی که با صاحبان این ابنیه برگزار شد آنها اظهار کردند که به لحاظ اقتصادی بازسازی این ساختمان ها برای آنها به صرفه نیست.
قاسم اکبری افزود: طرح ساماندهی تابلوهای این خیابان نیز به کمک معاونت اجرایی شهرداری و همکاری اصناف در حال پیگیری و انجام است.
وی ادامه داد: در عمق و کوچه های خیابان کریم خان زند ساختمان های تاریخی بسیاری که ثبت شده به عنوان میراث فرهنگی نظیر باغ مینو، موقوفه زرتشتیان و باغ شاپوری وجود دارد که متاسفانه بصورت متروکه درآمده و رها شده اند.
اکبری دلیل فرسودگی اغلب ساختمان های تاریخی را نداشتن ارزش افزوده برای مالکان دانست و تاکید کرد: در یک سال گذشته تبدیل خانه های تاریخی به اماکن بوم گردی تا حدودی توانسته برخی از مالکان ساختمان های تاریخی را به بازسازی این ابنیه ترغیب کند که باید تسهیلات و شرایط در این زمینه افزایش یابد که از فرسودگی میراث فرهنگی شیراز جلوگیری شود و صنعت گردشگری این شهر نیز گسترش و ارتقا یابد.

** باغ مینو احیا خواهد شد
شهردار منطقه 2 شیراز بیان کرد: نظر شورای شهر شیراز بر این است که باغ مینو واقع در خیابان خیام که ساختمانی تاریخی و حدود یک و سه دهم هکتار مساحت دارد و مالکیت آن با بخش خصوصی است توسط شهرداری شیراز تملک و احیا شود و مورد استفاده همگان قرار گیرد.

• منبع: ایرنا