هر سال هفته ای در آذر ماه و در تقویم ملی به عنوان هفته پژوهش نامگذاری شده است و در مراسمی که به همین مناسبت برگزار و از پژوهشگران برتر تجلیل می شود ، هر چند بارها بر لزوم کاربردی شدن پژوهشهای دانشگاهی تاکید شده است اما همچنان شاهدیم که این پژوهش ها قفلی را نمی گشایند و از آن آبی گرم نمی شود.

به گزارش "حافظ نیوز"، معمولا در مجامع دانشگاهی با سعی و تلاش فراوان و جست و جو و مطالعه بسیار با سختگیری های بجا و بی جای استادان مشاور و راهنما هر سال دهها و صدها پژوهش دانشگاهی تدوین و مجلد و در نشست های دفاع با چه خون دل خوردن هایی دفاع می شود، موجب فخر و امتیاز و در نهایت به قفسه ها و گنجه ها سپرده می شود و بعید است سالی ماهی یک بار هم گشوده شود.
در مسیری دیگر بسیاری از این پژوهش ها در بازار مکاره خرید و فروش جزوات دانشگاهی به بهایی اندک خرید و فروش می شود و بسیاری از کسانی که راه پژوهشگری را به گونه ای دیگر طی می کنند با کمترین بهایی آن را می خرند و باز هم همان مسیر مجلد شدن و در گنجه ماندن تکرار می شود.
شیراز به عنوان کلان شهر دانشگاهی و استان فارس به عنوان نماد فرهنگ و تمدن و تولید علم از جمله مناطق کشور است که در حوزه دانشگاه حرف برای گفتن دارد، مستندات دانشگاهی دراین منطقه به نحوی است که از دیر باز دارالعلم نامیده شده است اما همین دارالعلم با دهها و صدها مسئله و مشکل اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی روبرو است که می تواند ریشه حل آن ها در پژوهش های دانشگاهی باشد ، اما آیا به راستی دانشگاه توانسته است تا کنون در حل این مشکلات راهگشایی کند؟
در حوزه محیط زیست و آب ، استان فارس در سالهای اخیر با دهها مشکل زیستی محیطی روبرو شده است ، تالاب های این استان به نابودی کشیده شد ، تداوم خشکسالی از بختگان ، طشک و مهارلو فقط اسمی بر جای گذاشته ، تالابهایی مانند ارژن و پریشان که روزگاری محل زایش حیات وحش و منظومه ای از پرندگان آبزی و کنار آبزی بودند امروز به کویری برهوت تبدیل شده اند، کافتر و کمجان که کمتر اسمی از آن ها برده می شود درحال پا ک شدن از روی نقشه هستند، پژوهشگران حوزه آب و محیط زیست در دانشگاه های استان فارس تاکنون دهها طرح مطالعاتی برای این تالابها تعریف کرده اند و انجام داده اند و میلیاردها ریال از سرمایه های کشور دراین طرح های مطالعاتی هزینه شده است اما تالاب ها و دریاچه همچنان خشک و رو به نابودی است و هر روز بردامنه آسیب های آن افزوده می شود.
آیا پسندیده است طرح های مطالعاتی و تحقیقاتی صرفا ممر ارتزاق باشد؟
در حوزه عمران شهری و بهبود ترافیک و ارتباطات شهری، دانشگاه های استان فارس ده ها طرح مطالعاتی در شیراز کلید زده اند ، ده ها پل و رو گذر و زیر گذر دراین کلان شهر کشور ساخته شده است اما آیا فقط یک پل شیراز توانسته است ترافیک شهری را روان تر کند؟ پل کابلی ولیعصر شیراز که قرار بود به نماد شهرسازی در شرق شیراز تبدیل شود اکنون چون آیینه دق سیل ترافیک را از بلوار سیبویه ، فلکه خاتون ، دروازه سعدی ، فلکه مصدق و فلکه ولیعصر می گیرد و یکجا در بلوار پیرنیا خالی می کند، آیا پژوهش های دانشگاهی که توسط متخصصین دانشگاه برای اجرای این پل ارائه شده است نباید بتواند پیش بینی این حجم ترافیک را بکند؟ آیا مردم نباید انتظار داشته باشند که با احداث چنین پلی در شیراز قدری از مشکلات ترافیکی این شهر کم شود؟ آیا شایسته است که بعد از ظهرها برای عبور 150 متر طول خیابان و بلوار پیرنیای شیراز بیش از بیست دقیقه مردم در ترافیک بمانند؟
در حوزه حفاظت از منابع آب با وجودی که ده ها طرح مطالعاتی بر روی سدهای فارس انجام شده است هنوز دانشگاه و مرجع دانشگاهی نتوانسته در باره ادامه یا توقف سد تنگ سرخ شیراز تصمیم بگیرد یا راهکار قانع کننده ارائه دهد، با وجودی که بیش از دو دهه از ساخت سد میرزای شیرازی در کوار می گذرد هنوز مرجع دانشگاهی نتوانسته به ادامه ساخت این سد یا تخریب و جمع کردن کارگاه آن نظر قانع کننده بدهد، هنوز مراجع دانشگاهی نتوانسته اند نظری قانع کننده و متقن در باره پدیده فرونشست زمین دراستان فارس و راهکارهای جلوگیری از آن بدهند.
در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی پژوهش های دانشگاهی هنوز نتوانسته مردم منطقه کامفیروز مرودشت را قانع کند که تداوم کشت برنج و شلتوک در شرایط خشکسالی فاجعه اقلیمی به بار می آورد،هنوز مجامع دانشگاهی نتوانسته اند از توسعه کشت ذرت و گندم جلوگیری کنند و راهکاری برای استفاده از کشت های جایگزین بدهند که هم درآمد کشاورز را تضمین کند و هم حوزه کشاورزی و اقلیم خشیکده فارس را نجات دهد، هنوز در زمستان صدها هکتار از باغ های مناطق شمال و غرب شیراز در یخبندان و سرما می سوزد و می میرد و همچنان ده ها هکتار سیب زمینی و گوجه برداشت نمی شود و در سالی دیگر قحطی این دو محصول می آید ، هنوز پیاز در برخی از سال ها حرف اول را می زند و نقل محافل است و در برخی از سالها حتی نمی توان آن را خوراک دام کرد، آیا نباید انتظار داشت که پژوهش های دانشگاهی دراین حوزه بتواند راهکار تعادلی ارائه دهد؟
در حوزه مسکن و شهرسازی نیز پژوهشگران دانشگاهی از دیر باز طرح های مطالعاتی خود را عملی ساخته اند بدون تردید ایجاد شهرک هایی ماند شهرک های شهید بهشتی ، گلستان ، بزین ، آرین و گلدشت در شمال غرب شیراز نتیجه همین پژوهش های دانشگاهی است ، مگر می توان باور کرد که درایجاد شهر صدرای شیراز که از شهرهای اقماری کلان شهر شیراز است دانشگاه دخیل نبوده است؟ اما آیا اهدافی که برای ایجاد این شهرک ها در پشت پژوهش ها بوده است اجرایی شده است؟ آیا برای همه این مناطق ظرفیت های حمل و نقل و آموزش و فضای سبز و بهداشت در نظر گرفته شده است؟ آیا دراحداث این مناطق شهری به تعادل در بافت شهری و عدالت اجتماعی توجه شده است؟ آیا اجماع محله های فقیر نشین در قالب مسکن مهر و مجتمع های مسکونی افرادی از طبقات درآمدی پایین در محله ای خاص منجر به افزایش ناهنجاری ها در آن مناطق نخواهد شد؟
در همین حوزه شاهدیم که شیراز از جمله کلان شهرهایی است که از حاشیه نشینی رنج می برد ، تا کنون ده ها طرح مطالعاتی و دانشگاهی در زمینه حاشیه نشینی در این کلان شهر در دانشگاه های استان فارس به مرحله مطالعه و اجرا رسیده است اما آیا نباید امید داشت که یکی از این طرح ها مشکل روستای سلطان آباد شیراز و بوی مشمئز کننده فاضلاب روان در حاشیه این منطقه حاشیه ای شیراز را حل کند؟ آیا نباید انتظار داشت که یکی از این طرح های مطالعاتی به بهبود زندگی مردم کوشک میدان ، ده پیاله ، شیخ علی چوپان بیانجامد؟ آیا یکی از این طرح های تحقیقاتی و پژوهشی و مطالعاتی نباید به ساماندهی آهن فروشی ها ، اسقاط فروشی ها ، بازارهای مکاره دست دوم فروشی در حاشیه این مناطق بیانجامد؟
در حوزه علوم پزشکی ، شیراز قطب علوم پزشکی و قطب تولید علم است و هر سال دهها و صدها طرح مطالعاتی دراین حوزه به سرانجام می رسد اما آیا این طرح ها توانسته است حال بهداشت و درمان را در استان فارس بهبود بخشد؟ آیا این طرح های پژوهشی توانسته است راهی برای کاهش ازدحام در بیمارستان های دولتی و دانشگاهی بیابد؟ آیا این طرح ها توانسته است خفتن و دراز کشیدن همراهان بیمار در حاشیه خیابان ها را حل کند؟ کدام طرح پژوهشی دانشگاهی برای جلوگیری از تراکم بیمارستان های خصوصی در محور شمال غرب شیراز برنامه ارائه داده است؟ چرا باید مناطق برخوردار و خوش آب و هوای این شهر بیمارستان هایی بزرگ و شیک و دیوار به دیوار داشته باشند اما شهروند جنوب و شرق این شهر برای رسیدن به نخستین بیمارستان مجبور باشد ترافیک کمر شکن بلوار زند را طی کند و خود را به بیمارستان نمازی برساند؟ آیا این طرح های پژوهشی دانشگاهی توانسته است ما را به عدالت در سلامت نزدیک کند؟
در حوزه گردشگری که فارس به آن شهره است و از وجود مفاخری مانند سعدی و حافظ بهره مند است و یادمان هایی کهن چون تخت جمشید و پاسارگاد دارد، در حوزه مذهبی شیراز به وجود آرامگاه حضرت احمد ابن موسی شاهچراغ (ع) زیبنده است ، در این حوزه صدها طرح مطالعات گردشگری ارائه شده است اما ما همچنان شاهدیم که در تعطیلات نوروزی مردم از در و دیوار تخت جمشید بالا می روند ، بی پروا در این یادمان فرهنگی تخمه می شکنند و زباله می ریزند، آیا طرح های مطالعاتی و تحقیقاتی دانشگاهی نباید به ساماندهی این مسایل کمک کند؟ آیا درآمد میلیاردی تخت جمشید و یادمان های سعدی و حافط نباید دراین زمینه راهی برای بهبود شرایط این یادمان ها بگشاید؟ ، چرا باید همچنان قامت تخت جمشید در تموز آفتاب تابستان بسوزد و فرسوده شود و در سرمای زمستان یخ بزند و بشکند؟ چرا باید هر کس از کنار ارگ کریمخان شیراز رد شد بتواند از دیوار آن بالا برود؟ طرح های پژوهشی که دراین حوزه انجام شده است آیا به بهتر شدن حال و روز این یادمان های تاریخی کمک کرده است ؟ آیا طرح های پژوهشی توانست برای نجات ارگ از زیر سایه هتل آسمان راهی بیابد؟
در حوزه راه ، در حوزه آب و فاضلاب ، در حوزه فرهنگ و جامعه ، در حوزه تامین اجتماعی ، در حوزه کار و اشتغال ، در حوزه صنعت و معدن ، در حوزه بازرگانی ، در حوزه تولید نان با کیفیت ، در حوزه برق و مخابرات، در حوزه انتظامی و قضایی ، در حوزه دارایی و اقتصاد ، در حوزه مالیات ، در حوزه بازار و خدمات شهری ، در حوزه رسانه و در ده ها حوزه دیگر در شیراز و استان فارس صدها مشکل و مسئله و بحران وجود دارد که در همه این حوزه ها مدیرانی با انواع مدارک کارشناسی ارشد و دکتری مشغول فعالیتند در همه این حوزه ها ده ها استاد دانشگاه صدها طرح پژوهشی ارائه کرده اند و با اعتبارات میلیاردی آن را به اجرا گذاشته اند اما آیا این طرح ها توانسته است گرهی از مشکلات مردم بگشاید؟ آیا این طرح ها انقدر چاشنی کاربردی داشته است که بتواند امیدی برای بهبود زندگی مردم ایجاد کند؟
آیا طرح های پژوهشی توانسته است راهکاری ارائه دهد که از تداوم دیوار نوشته های منزل مبله در شیراز بکاهد؟ ایا این طرح ها توانسته است رافع این مشکل باشد که مردم باید زمان خاصی زباله های شهری را بیرون بگذارند و در هر جایی نگذارند؟ آیا طرح های پژوهشی و مطالعاتی دانشگاهی توانسته است برخی رفتارهای اجتماعی را اصلاح کند؟
این ها موضوعاتی است که در مراسمی که اخیرا به مناسبت تجلیل از پژوهشگران استان فارس برگزار شد استاندار فارس بر آن تاکید کرد.
اسماعیل تبادار هم بر این موضوع تاکید کرد که، تحقیق و پژوهش باید به عنوان راهکاری جامع نقشه راه در انجام همه امور باشد.
استاندار فارس به بعضی بحران های موجود از جمله بحران آب و خشکسالی، آسیب های اجتماعی و... بر نقش و جایگاه دانش در حل این بحران ها تاکید کرد و گفت: راهکار عبور از بحران ها را باید از بانیان تحقیق و پژوهش طلب کرد.
وی با بیان اینکه از متولیان تحقیق و پژوهش و تولیدات علمی و رسالات مراکز دانشگاهی انتظار می رود راه حل ها و نقشه های راه مناسبی برای برون رفت از مشکلات مختلف ارائه دهند افزود: اگر مبانی علمی و تحقیق و پژوهش جایگاه مناسب اثر گذاری در جامعه نداشته باشد و نتواند راه حل مشکلات را بیابد چرایی این بی اثر بودن نیز باید مورد مطالعه و تحقیق قرار بگیرد.
تبادار همچنین در ادامه به مشکلات عدیده ای که در سال های گذشته گریبان صنعت در استان فارس را گرفته اشاره کرد و با بیان اینکه از سال‌های دور سرمایه گذاری در بخش های صنعتی با خسران رو به رو شده است، پر رنگ تر شدن حلقه ارتباطی دانش و صنعت را راه برون رفت از این مشکلات دانست و افزود: اینجاست که پیوند صنعت با بخش خصوصی و تلفیق این سرمایه با دانش و تکنولوژی روز می تواند با ایجاد هم افزایی سرمایه های بزرگ خلق کند.
استاندار فارس با اشاره به وجود بیش از ۱۶۰ مرکز دانشگاهی به ویژه دو دانشگاه شیراز و علوم پزشکی در استان فارس گفت: با این توانایی های علمی و با این عدد مقالات و رسالات دانشجویان باید راهکار مشکلاتی همچون بحران آب را از دل همین رساله ها استخراج کرد.
تبادار از مسئولان دستگاه های اجرایی خواست نگاه ویژه ای به تحقیق و پژوهش داشته باشند و این موضوع را به عنوان دستور کار دستگاه متبوع خود تعریف کنند.
استاندار فارس همچنین با اشاره به اینکه در حال حاضر مراکزی مانند پارک علم و فناوری زمینه را برای دانش و خلاقیت جوانان دانشگاهی فراهم کرده اند، گفت: به رغم وجود این ظرفیت ها مشکلاتی همچون نداشتن بازار فروش محصولات، کمبود سرمایه و عدم توانایی انبوه سازی و تجاری سازی محصولات بر سر راه شرکت های دانش بنیان قرار دارد که بایستی برای بهره گیری از این خلاقیت ها و توانایی در پهنه دانش تدبیری اتخاذ کرد.
هفته پژوهش به صورت رسمی امسال از 21 تا 27 آذر برگزار می‌شود، برگزاری مراسم تقدیر از پژوهشگران برتر دراستان فارس که زودتر از این موعد برگزار شده می تواند گوشزدی برای تصمیم گیری های بهتر در هفته پژوهش باشد.
می توان با پذیرفتن تغییر دراین حوزه و با احساس برای انجام تغییر ، پژوهش ها را به سمت حل مشکلا ت جامعه برد.
می توان تلاش کرد که پژوهش هایی که عمدتا یا در دانشگاه و پژوهشگاه ها و یا در حوزه بخش خصوصی انجام می شود گرهی از مشکلات جامعه بگشاید.
می توان این مسیر را تغییر داد به طوری که تحقیقات دانشگاهی که ماهیت آن نظری است عملیاتی شود.
می توان از تحقیق بخش خصوصی با جنبه کاربردی بیشتر در حل مشکلات شهری بهره جست و اگر هزینه ای دراین حوزه انجام می شود هزینه ها را به سمت حوزه تحقیقات خصوصی که مالکیت برای آن تعریف شده است سوق داد، داده های به کار رفته در پژوهش های دانشگاهی معمولا عمومی هستند و به اشتراک گذاشته می شوند در حالی که بیشتر تحقیقات بخش خصوصی مالکیت خصوصی دارند و باید برای آن هزینه کرد.
می توان امید داشت که طرح های دانشگاهی و تحقیقاتی بتوانند خیابان روبه روی حافظیه را نرم تر کنند، می توان این خیابان را از حالت سوهان روح خارج کرد ، دانشگاه باید بتواند برای جمع کردن قلیان ها از پارک های شیراز و برای افزایش ایمنی بازار وکیل راهکار کاربردی ارائه دهد.