به بهانه ابلاغ حکم چهاردهمین استاد بزرگ کشور، مسعود مصدق پور، بر تاریخچه اساتید بزرگ شطرنج ایران مروری می کنیم.

"حافظ نیوز" // شاید هنگامی که صحبت از شطرنج به میان می آید، اولین چیزی که به ذهنمان می رسد نام احسان قائم مقامی، اولین استاد بزرگ تاریخ شطرنج کشورمان و رکوردار مسابقه همزمان (سیمولتانه) با 614 نفر در گینس باشد.

در سال 2001 میلادی بود که شطرنج ایران برای اولین بار در تاریخ خود افتخار معرفی یک استاد بزرگ را به دنیای شطرنج، به لطف موفقیت های این شطرنج باز تهرانی داشت.
اساتید بزرگ امیر باقری و الشن مرادی ابدی نفرات دوم و سومی بودند که به ترتیب در سالهای 2003 و 2004 به این افتخار نائل آمدند و خبر رسیدن روزهایی خوش را به جامعه شطرنج دادند.


با گذشت بیش از 15 سال از آن زمان، شطرنج ایران پیشرفت زیادی را به خود دیده و امروز کشور عزیزمان با داشتن 12 استاد بزرگ، 25 استاد بین المللی و 114 بازیکن عنوان دار فعال، در رده ی 31 شطرنج جهان قرار گرفته است.
مسعود مصدق پور، برترین نوجوان قاره آسیا در سال 2015، قهرمان زیر 18 سال جهان و قهرمان حال حاضر زیر 20 سال آسیا توانست با شکست استاد بزرگ قدرتمند روسی، بوریس ساوچنکو، در مسابقات بین المللی ابن سینا همدان که در اوایل شهریور ماه سال جاری برگزار شد، از مرز 2500 درجه بین المللی عبور کرده و سومین و آخرین نرم استاد بزرگی خود را دریافت کند.
وی لقب چهاردهمین استاد بزرگ تاریخ شطرنج ایران را به خود اختصاص داد و دل جامعه ی شطرنج کشور بخصوص اهالی خراسان رضوی را شاد کرد.

این حکم اخیرا و به طور رسمی از سوی فدراسیون جهانی شطرنج (فیده) اعلام شده است. این در حالی است که چندی پیش نیز شاهین لرپری زنگنه، شطرنج باز توانمند اصفهانی، موفق شده بود عنوان اولین استاد بزرگ این استان را به جامعه ورزشی کشور تقدیم کند.

مرتضی محجوب، شجاعت قانع، همایون توفیقی، اصغر گلی زاده، پوریا درینی، حسن عباسی فر، پویا ایدنی، پرهام مقصودلو و امیر رضا پوررمضانعلی دیگر بزرگان شطرنج ایران هستند که پیش از این توانسته بودند به این مهم دست پیدا کنند.
در این میان نام استاد بزرگ، پرهام مقصودلو، قهرمان گرگانی حال حاضر بزرگسالان کشور، که توانست در سال 2016 و در سن 15 سالگی این عنوان را کسب کند، به عنوان جوان ترین استاد بزرگ تاریخ کشور دیده می شود.

با این وجود به نظر می رسد که به زودی این مقام توسط دیگر نوجوان خوش فکر و با استعداد کشور، استاد بین المللی علیرضا فیروزجاه که در سال گذشته توانست در سن 13 سالگی، جوانترین قهرمان تاریخ بزرگسالان کشور لقب گیرد، گرفته شود.

محمد امین طباطبایی، صدرنشین رده بندی جهانی زیر 16 سال، آرین غلامی، سید خلیل موسوی و آرش طاهباز از دیگر نوجوانان پر امید کشور هستند که همینک به عنوان اساتید بین المللی شطرنج شناخته می شوند و امیدواریم که با کسب عنوان استاد بزرگی در سال پیش رو و در کنار موفقیت دیگر اساتید بین المللی و فیده کشور، سال 2018 را به یکی از پر افتخارترین و رؤیایی ترین سال های تاریخ شطرنج کشور تبدیل کنند.

با وجود تلاش هایی که در چند سال گذشته برای پیشرفت شطرنج این مرز و بوم صورت گرفته است، این جامعه ورزشی همچنان چشم انتظار دیدن اولین بانوی استاد بزرگ کشور است.
سارا سادات خادم الشریعه که میتوان با اطمینان ایشان را پر افتخارترین بانوی تاریخ شطرنج ایران تا به امروز دانست، اولین بانوی ایرانی است که موفق شده در سال 2015 عنوان استاد بین المللی شطرنج را بدست آورد و امید است که در سال های نه چندان دور به اولین بانوی استاد بزرگ کشور نیز تبدیل شود و افتخارات ورزشی خود را بیش از پیش کامل کند.

قهرمانی مسابقات دختران زیر 12 سال آسیا و جهان در سال های 2008 و 2009، قهرمانی مسابقات برق آسای زیر 16 سال آسیا و جهان در سال های 2012 و 2013 و نائب قهرمانی جوانان دختران جهان در سال 2014 تنها بخشی از افتخارات این بانوی با اخلاق کشورمان است.
علاوه بر اینها، اولین بانوی استاد بین المللی شطرنج ایران موفق شد در مرحله دوم مسابقات گرند پری 2015-2016 فیده که به میزبانی تهران برگزار شد، مقام دوم را کسب کند و همراه با این موفقیت بی نظیر و ارزشمند، اولین نورم استاد بزرگی خود را هم دریافت کند.

درسا درخشانی دومین بانوی ایرانی بود که به عنوان استاد بین المللی شطرنج دست یافت و یکی دیگر از امیدهای کسب استاد بزرگی کشور بود ولی با اتفاقات و حواشی که پس از مسابقات جبل الطارق صورت گرفت متاسفانه از تیم ملی کشور کنار گذاشته شد و بعدها به عضویت تیم ملی آمریکا درآمد.

مبینا علی نصب، آناهینا زاهدی فر و مطهره اسدی از دیگر چهرهای نوجوان و پر امید شطرنج ایران هستند که می توانند با تداوم موفقیت های خود و در کنار دیگر بانوان شطرنج کشور شانس تاریخ سازی به عنوان اولین بانوی استاد بزرگ کشور را داشته باشند.