معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شیوه‌نامه رتبه‌بندی خبرگزاریها را منتشر و اعلام کرد؛ با آغاز کار هیئت رتبه‌بندی از شهریور ماه امسال، خبرگزاریها از مهر ماه باید بر اساس زمان‌بندی، فرمهای خوداظهاری را ارسال کنند.

به گزارش "حافظ نیوز" به نقل از تسنیم، معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شیوه‌نامه رتبه‌بندی خبرگزاریها را منتشر کرد که به‌منظور بررسی عملکرد خبرگزاریها در تابستان ٩٥ مبنای عمل خواهد بود؛ در روزهای پایانی شهریور ماه سال جاری هیئت رتبه‌بندی کار خود را آغاز می‌کند تا خبرگزاریها در مهر ماه بر اساس زمان‌بندی، فرمهای خوداظهاری را ارسال کنند.

متن کامل شیوه‌نامه رتبه‌بندی خبرگزاریها به شرح زیر است:

مقدمه

وجود تعداد قابل توجه خبرگزاریها در کشور و تفاوت عملکرد و مأموریت آن‌ها از جمله در میزان تولید خبر، گستره فعالیت، زبان، سرعت در تولید و انتشار اخبار، تعداد دفاتر و نمایندگیهای خبری در داخل و خارج از کشور، میزان بهره‌مندی از فناوریهای جدید رسانه‌ای، رعایت اصول حرفه‌ای و ده‌ها شاخص دیگر، ایجاب می‌کند که ارزیابی دقیقی از فعالیت های حرفه‌ای آنان صورت پذیرد.

دستورالعمل زیر با هدف ارتقاء جایگاه حرفه‌ای خبرگزاریها و برقراری عدالت رسانه‌ای، تنظیم شده است. پیش‌نویس اولیه این دستورالعمل توسط تعدادی از روزنامه‌نگاران مطلع و مدیران خبرگزاریها و با کمک کارشناسان معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تهیه شد و سپس در اختیار مدیران خبرگزاریها و جمعی از اهالی رسانه قرار گرفت تا پیشنهادها و نظرات اصلاحی و تکمیلی خود را ارائه دهند. «هیئت ارزیابی و رتبه‌بندی خبرگزاریها و پایگاه‌های خبری اینترنتی» این پیشنهادها را برای ارزیابی این رسانه‌ها در شش ماهه نخست سال ٩٤ به کار گرفت که نتایج آن اعلام شد. در مرحله بعدی اشکالات و شاخصها و مدل محاسباتی جمعا در شش جلسه با حضور مدیران مسئول خبرگزاریها بررسی شد و نتیجه آن به شرح زیر برای ارزیابی عملکرد خبرگزاریها در تابستان ٩٥ به تصویب رسید و منبعد برای دوره های شش ماهه مبنای عمل خواهد بود:

ماده ١) خبرگزاریها شامل دو گروه عمومی ‌و تخصصی می‌شوند. خبرگزاری تخصصی رسانه‌ای است که بر اساس اساسنامه یا رویکرد خبری و با قید در پروانه فعالیت، عمده اخبار خود را به یک حوزه (دین و معارف، ورزش، اقتصاد، علم و فناوری، محیط زیست و...) اختصاص داده و پوشش اخبار سایر حوزه‌ها اولویت آن نباشد.

با توجه به تفاوت های فعالیت رسانه‌های تخصصی، امتیاز این گروه در جمع‌بندی نهایی با ١� درصد افزایش محاسبه خواهد شد.

ماده ٢) شرکت در طرح رتبه‌بندی اختیاری است. خبرگزاریهایی که در طرح رتبه‌بندی شرکت می‌کنند جدول امتیازات را بر اساس مفاد این دستورالعمل به صورت خوداظهاری، تکمیل و همراه با مستندات آن ارسال می‌کنند تا در هیئت رتبه بندی، بررسی و نهایی شود.

ماده ٣) به منظور محاسبه امتیازات خبرگزاریها ، هیئت رتبه‌بندی با ترکیب زیر برای مدت یک سال تشکیل می‌شود:

١. مدیرکل مطبوعات و خبرگزاریهای داخلی به عنوان رئیس هیئت

٢. دو نفر از استادان علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری (به انتخاب مجمع رؤسای دانشکده‌ها و گروه‌های ارتباطات دانشگاه‌های تهران)

٣. دو نفر از مدیران مسئول (یک خبرگزاری عمومی‌ و یک خبرگزاری تخصصی) به انتخاب خودشان.

٤. دو سردبیر یا مسئول ارشد تحریریه خبرگزاری (به انتخاب مدیران مسئول خبرگزاریها)

٥. یک نفر از روزنامه‌نگاران برخط به عنوان مسئول دبیرخانه و دبیر هیئت رتبه‌بندی، با انتخاب معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی و بدون حق رای

تبصره ١) مدیرمسئول و سردبیر انتخابی نمی‌توانند از یک رسانه باشند.

تبصره ٢) جلسات هیئت رتبه‌بندی با دعوت رئیس هیأت و حضور ٥ نفر از اعضاء رسمیت می‌یابد و تصمیمات، حداقل با ٤ رای موافق معتبر است.

تبصره٣) چنانچه اکثریت در هر جلسه احراز نشود، جلسه دوم پس از ٧ روز، تشکیل و تصمیمات آن با هر تعداد، معتبر است.

تبصره٤) مدیرکل مطبوعات و خبرگزاریهای داخلی مسئول دعوت مدیران مسئول خبرگزاریها و پایگاه‌های خبری اینترنتی برای انتخاب نمایندگان خود در هیئت رتبه بندی است.

تبصره ٥) اجرای طرح رتبه بندی، پس از مرحله دوم(تابستان ٩٥)، می تواند به مؤسسه یا نهادی که رسانه‌ها آن را تأسیس یا انتخاب می‌کنند، سپرده شود.

ماده٤) هیئت رتبه بندی، ابتدا و با توجه به فرمهای خود اظهاری و مستندات خبرگزاریها، نتایج ارزیابی خود از همه خبرگزاریهای شرکت کننده را در قالب جدول مقایسه‌ای برای تمامی آنان ارسال می‌کند، به نحوی که از نتایج ارزیابی یکدیگر اطلاع یابند. اعتراضات تا ١� روز کاری پس از آن و با حضور مدیر مسئول یا نماینده تام‌الاختیار او (با معرفی کتبی) توسط هیئت، رسیدگی و سپس به صورت عمومی، اعلام می‌شود.

ماده٥) هرگونه تغییر در این دستورالعمل و یا انتخاب اعضای هیئت رتبه‌بندی توسط مدیران مسئول خبرگزاریها انجام می‌گیرد.

ماده ٦) شاخص‌های رتبه‌بندی خبرگزاری‌ها، و امتیاز هر شاخص مطابق جدول زیر است:

تذکر:

موارد خوداظهاری در فرم مشخص شده‌اند.

خبرگزاریهایی که فاقد امکان آرشیو روزانه و گزارش گیری بر اساس زمان هستند از امتیاز ردیف های ١ تا ٧ محروم می‌شوند.

همچنین موارد زیر نیز به عنوان کسر امتیاز خواهد بود:

شاخص ١) ٢٤ ساعته بودن‌

سه بازه ٢ ساعته از روزهای عادی(روزهایی که فردای آن روزها تعطیل نیست) توسط هیئت رتبه بندی تعیین می شود. بدیهی است در این بازه ها، اتفاقات خبری رخ داده است. به ازای هر ٦� دقیقه خواب سایت، نیم امتیاز کسر می شود(زمان های بیشتر نیز به همان میزان).

١- صرفأ قالب خبر پذیرفته می‌شود(اعم از تولید یا ترجمه اختصاصی)

٢- خبرگزاریهایی که در روز یا ساعت خاصی، اختلال داشته‌اند این موضوع را همزمان با ارسال فرم خوداظهاری، اعلام می‌کنند تا هیئت رتبه بندی حتی المقدور آن زمان را جزو بازه های منتخب قرار ندهد.

٣-برای خبرگزاریهای تخصصی، ترجیحأ بازه های مرتبط با اخبار حوزه تخصصی خودشان لحاظ می شود.

شاخص ٢) ذکر منبع در مطالب

ده مطلب آخر از یک بازه زمانی به انتخاب هیئت، بررسی می شوند. استناد مطلب یا خبر باید مشخص باشد و منبع خبر نهایتأ در پاراگراف بعد از لید قید شود. به ازای هر مطلبی که این اصول را رعایت نکرده باشد � ,٢٥ از امتیاز این بخش کسر می‌شود. شایعات، عدم ذکر عناصر اصلی خبر، نقل از رسانه‌های ایرانی فاقد مجوز از هیئت نظارت بر مطبوعات و نقل از پایگاههایی که امتیاز آنان از معدل طرح رتبه بندی سایت های خبری پایین تر است یا امتیاز آنان مشخص نیست نیز مشمول کسر امتیاز می‌شود.

شاخص ٣) سرعت انتشار خبر

سرعت انتشار یک خبر فراگیر مهم با رصد همزمان همه رسانه‌ها در طول یک ساعت مشخص بررسی می شود. مصادیق «خبر فراگیر مهم» خبرگزاریهای عمومی و تخصصی توسط هیئت، تعیین می‌شود. فاصله زمانی میان وقوع رویداد تا زمان انتشار آن، در خبرگزاریهای مختلف بررسی می‌شود. فاصله حداکثر ١٥ دقیقه از وقوع رویداد، امتیاز کامل را می‌گیرد و به ازای هر دقیقه تاخیر � ,١ امتیاز کسر می شود. برای خبرگزاریهای تخصصی، زمان پایه، (میانگین ساعت انتشار آن خبر در سه خبرگزاری برتر دوره قبل) خواهد بود.

شاخص ٤) تعداد کل مطالب

امتیاز این شاخص بین ٢- و ٤ است. یک روز مشخص توسط هیئت رتبه بندی تعیین می‌شود. چنانچه تعداد مطالب خبرگزاریهای عمومی  از ٢� � و  خبرگزاریهای تخصصی از ١� � مطلب کمتر باشد، به نسبت تا ٢ امتیاز منفی دریافت خواهند کرد. هر خبر اضافه برای عمومیها و تخصصیها به ترتیب � ,١ و � .٢ امتیاز خواهد داشت.

شاخص ٥) رعایت اصول خبرنویسی

بررسی یک درصد اخبار هر خبرگزاری در روزی خاص (به تعیین هیئت رتبه بندی) و ارزیابی موارد زیر: رعایت اصول کلی، تیتر و لید مطلوب، تنظیم خبر، امکانات آنلاین نویسی اعم از چانک و اخبار مرتبط.

شاخص ٦) درست نویسی و رعایت اصول ویرایش

این شاخص بر اساس تفاهم نامه بین معاونت امور مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، به صورت سالانه اعلام می شود. آخرین نتایج اعلامی، ملاک عمل دوره رتبه بندی خواهد بود.

شاخص ٧) مشخص بودن نام پدید آورندگان

هیئت رتبه بندی با بررسی در یک مقطع زمانی، همه قالبها به غیر از خبر را بر اساس دو شاخص زیر ارزیابی می کند:

١- ذکر نام پدیدآورندگان مطالب غیر خبری (شامل گزارش، گزارش تصویری اختصاصی، فیلم تولیدی، مصاحبه تفصیلی، گفت و گوی خبری، اینفوگرافیک، پادکست، فایل صوتی). نام پدید آورنده باید در موقعیتی مشخص در متن مطالب قابل مشاهده باشد.

٢-وجود تگ به نام آن پدید آورندگان.

شاخص ٨) نسبت خبر به کل مطالب

این نسبت در یک روز مشخص برای همه خبرگزاریها محاسبه می شود و بیشترین نسبت، حداکثر امتیاز را خواهد گرفت و امتیاز سایر خبرگزاریها به همان نسبت، کسر خواهد شد. منظور از مطلب، همه رکوردهای منتشر شده اعم از خبر، گزارش، عکس، فیلم، گفت و گو، گفت و گوی خبری، اینفوگرافیک، پادکست، فایل صوتی و... است. نسبت خبرگزاریهای تخصصی نیز با خودشان سنجیده خواهد شد.

شاخص ٩) نسبت مطالب اختصاصی به کل مطالب

کل خروجی خبرگزاری در یک بازه خاص به انتخاب هیئت رتبه بندی تعیین می‌شود و خبرگزاریها، تعداد کل و تعداد مطالب اختصاصی آن روز را در فرم خوداظهاری به همراه مستندات ارسال می کنند. مطالب اختصاصی شامل همه محتواهای تولیدی به شرط انحصاری و دست اول بودن می شود. مطالب تولیدی غیر اختصاصی شامل محتواهایی می‌شود که آن خبرگزاری با رسانه های دیگر مشابهت دارد ( اعم از پوشش مراسم ها و مجامع عمومی و سخنگویان نهادها) هرچند زاویه دید یا ادبیات متفاوتی داشته باشد اما اگر محتوا و ادبیات آن نیز یکسان باشد، علاوه بر غیر اختصاصی بودن غیرتولیدی نیز به شمار می‌آید.

شاخص ١� ) ضریب نفوذ اخبار در رسانه‌های دیگر (نقل و نقد مطلب در سایر رسانه‏‌های معتبر)

یک روز خاص توسط هیئت رتبه بندی اعلام خواهد شد. مستندات بازتاب و نقل قول مطالب آن رسانه(پرینت و نشانی صفحه) در میان ٢� روزنامه برتر کشور (مطابق طرح رتبه بندی روزنامه ها)  و ٢� پایگاه خبری برتر (مطابق طرح رتبه بندی پایگاههای خبری) به هیئت اعلام می شود. خبر و مطلب (مشروط به ذکر منبع در رسانه  نقل کننده) قابل قبول است. به هر مورد برای خبرگزاریهای عمومی � ,٣ و خبرگزاریهای تخصصی � .٤ امتیاز تا سقف ١� امتیاز تعلق خواهد گرفت. هر نقل قول اخبار و مطالب اختصاصی خبرگزاری در رسانه‌های معتبر بین المللی � ٥ امتیاز تعلق می گیرد تا سقف ٥ امتیاز محاسبه خواهد شد. اسامی رسانه‌های بین المللی توسط هیئت رتبه بندی مشخص خواهد شد.

شاخص ١١) رابط یا دفاتر استانی

داشتن دفتر یا نماینده اختصاصی در هر استان � ,٢ امتیاز دارد به شرط آنکه هر دفتر یا نماینده دارای هویت مستقل، شماره تلفن و نشانی ثبت شده در سایت خبرگزاری قابل مشاهده باشد. انتشار مستمر اخبار آن استان و منطقه (حداقل روزی ٥ مطلب در یک روز) شرط دیگر برای احراز امتیاز است. برای دفاتری که مطابق شیوه‌نامه همکاری با دفاتر سرپرستی و نمایندگیهای رسانه‌ها دارای پروانه فعالیت از ادارات کل ارشاد استانها باشند � ,٣ محاسبه می‌شود.

شاخص١٢) دفاتر یا رابطان خبری خارج از کشور

به دفتر یا رابط اختصاصی در هر کشور نیم امتیاز و رابط خبری � ,٢٥ امتیاز تعلق می گیرد. اسامی رابطان خارجی در سایت خبرگزاری باید قابل مشاهده باشد. انتشار مستمر اخبار آن کشور (حداقل روزی یک مطلب) شرط اصلی برای احراز امتیاز است. در مواردی که شفاف سازی اسامی رابطان خبری، امنیت جانی آنان را به مخاطره افکند صرفأ اعلام مستندات رابطان خبری به هیئت رتبه بندی کافی است.

شاخص ١٣) فهرست بیمه

هر نفر بیمه شده در خبرگزاری های عمومی هفت صدم و تخصصی � ٥ امتیاز محاسبه می شود. لیست بیمه باید به نام رسانه و یا صاحب امتیاز رسانه باشد که در e-rasaneh.ir بارگذاری شده باشد. صرفأ اسامی افراد بیمه شده‌ای که با عناوین روزنامه نگاری (خبرنگار، عکاس خبری و ...) است مورد قبول خواهد بود.

شاخص ١٤) پیوستن به میثاق اخلاق حرفه‌ای

چنانچه میثاق عمومی خبرگزاریها منتشر شود، پذیرش و امضای آن و تصریح مستمر در "درباره ما" امتیاز کامل را می گیرند. همچنین خبرگزاریهایی که آئین نامه اخلاق حرفه‌ای خاص خود را دارند (به شرط پرهیز از کلی گویی) نیز این امتیاز را دریافت می‌کنند.

شاخص ١٥) آموزش

برگزاری دو دوره آموزشی منظم با سرفصل های مرتبط با حوزه روزنامه نگاری و ارتباطات در قالب های حضوری یا مجازی همراه با ارائه گزارش (شامل عناوین سرفصل ها، مخاطبان، میزان ساعت آموزشی، سطح مخاطبان، نام استاد و چگونگی آزمون) شرط احراز امتیاز این بخش است. پذیرش دوره‌های تخصصی(غیر روزنامه نگاری) نیز منوط به تایید هیئت است. امتیاز هر دوره را با توجه به مستندات آن هیئت معین می‌کند.

شاخص ١٦) انتشار به زبانهای خارجی

یک روز مشخص توسط هیئت اعلام می‌شود. انتشار حداقل ٢٥ خبر ترجمه در خبرگزاریهای عمومی و ١� خبر ترجمه در خبرگزاریهای تخصصی در هر نسخه زبان های خارجی شرط کسب امتیاز است. سقف امتیاز هر زبان ٢ امتیاز است. ارائه پرینت و نشانی الکترونیک صفحه مطالب ترجمه شده در هر زبان خارجی به هیئت رتبه بندی ضروری است.

شاخص ١٧) مونیتورینگ

در یک روز مشخص که توسط هیئت اعلام می‌شود چنانچه ترجمه مطالب مرتبط با ایران یا اخبار خارجی حداقل ٢� مورد باشد (خبرگزاری های تخصصی حداقل ١� مورد) امتیاز می گیرد و کمتر از آن امتیاز ندارد؛ اسامی رسانه‌های معتبر را هیئت رتبه بندی تعیین می‌کند.

شاخص ١٨) عکس

هیئت رتبه‌بندی یک بازه زمانی ٧ روزه را برای همه خبرگزاریها معین می‌کند تا خبرگزاریها گزارشهای تصویری اختصاصی خود را در فرم خوداظهاری گزارش کنند. هر گزارش تصویری اختصاصی در خبرگزاریهای عمومی � ,٢ امتیاز و در خبرگزاریهای تخصصی � .٤ امتیاز محاسبه می‌شود. منظور از گزارش تصویری، عکسهای خبری یا غیر خبری با شرح عکس های متفاوت و حداقل شامل ١� فریم است.

شاخص ١٩) چند رسانه‌ای

قبل از ارسال فرمهای خوداظهاری، یک ماه مشخص توسط هیئت، انتخاب و اعلام می‌شود. به هر یک از قالبهای اینفوگرافیک، پادکست و فیلم کوتاه تولیدی(از یک تا ٣ دقیقه) با رویکرد خبری به عنوان در بازه زمانی تعیین شده حداقل باید ٩ مطلب(٣ اینفوگرافیک، ٣ پادکست و ٣ فیلم کوتاه تولیدی) منتشر شده باشد. تعیین وزن هر قابل بر عهده هیئت است.

شاخص ٢� ) رویکردهای تعاملی با مخاطبان

درگاه و جایگاهی مشخص و فعال برای کامنت(به شرط نمایش نظرات)، عکس شهروندی و اخبار خوانندگان باید وجود داشته باشد. یک امتیاز حضور در شبکه های اجتماعی مجاز (فیلتر نشده) مشروط به آن است که حساب کاربری به نام خبرگزاری حداقل ١� هزار نفر دنبال کننده داشته باشد. تشخیص ویژگی‌های مؤثر دیگر بر عهده هیئت رتبه‌بندی خبرگزاریها است. لازم است فهرست شبکه‌های اجتماعی مجاز که خبرگزاری در آنها عضویت دارد همراه اظهارنامه ارسال شود و در محلی مشخص در صفحات خبرگزاری نیز تصریح شود.(ترجیحأ در صفحه اول)

شاخص ٢١) آرشیو و جستجوی فعال

استفاده از تگ و آرشیو روزانه فعال که همه داده ها در هر روز به تفکیک، قابل فراخوانی باشد.

شاخص ٢٢) فروش محصولات رسانه‌ای

وجود و فعال بودن درگاه فروش عکس و فیلم های تولیدی خبرگزاری به صورت آنلاین.

شاخص٢٣) مزیت نسبی

هر خبرگزاری وجه تمایز خود (حداکثر یک مورد) را اعلام می‌کند که به تشخیص هیئت رتبه‌بندی، امتیاز می‌گیرد؛ همزمان نمی‌توان یک وجه تمایز را به ٢ رسانه نسبت داد.