سومین حرم اهل بیت(ع) و پایتختی فرهنگ و ادب، از جمله عناوین پرطمطراقی هستند که شیراز تنها آنها را با خود به یدک می کشد و در ساحت عمل، هیچ نشانی از یک شهر فرهنگی و مذهبی در المان ها و مبلمان شهری آن به چشم نمی خورد.

حافظ نیوز/ سرویس فرهنگی فرهنگ را زیربنا و پایه اجتماع دانسته اند، به نحوی که جامعه شناسان اجتماعی معتقدند پیش از تعریف هر پروژه عمرانی و یا اقتصادی و یا انجام سیاستهای کلان ملی، نخست باید پیوست های فرهنگی به درستی تبیین شده و برای اجرایی و عملیاتی کردن آنها راهکارهای منطقی و صحیح اتخاذ شده و به کار گرفته شوند.
در همین راستا، رهبر انقلاب نیز در آذر ماه  92 در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی طی بیانات مهمی فرمودند: ”گاهی اوقات انسان در یک کاری وارد میشود، یک کار اقتصادی انجام می دهد، [امّا] لوازم آن و تبعات فرهنگی آن را توجّه ندارد. بله، کار کار بزرگی است؛ کار اقتصادی بزرگی است، منتها بر آن مترتّب می شود لوازمی و تبعاتی که برای کشور ضرر دارد.“

بر همین مبنا، می توان جای خالی پیوست فرهنگی را در بسیاری از عرصه ها در کشور مشاهده کرد.
معماری اسلامی از جمله پیوست های مهم فرهنگی است که عدم توجه به آن در شهرسازی و ساخت و ساز های مناطق مسکونی و تجاری جدید، نه تنها امنیت و آرامش روانی و تحکیم پایه های اعتقادی و اسلامی را برای خانواده ها و آحاد جامعه به ارمغان نمی آورد بلکه خود زمینه ساز بروز انحرافات و آسیب های اجتماعی نیز می شود.

مجتمع مسکونی چند صد واحدی را در نظر بگیرید که برای آن، بانک تعریف شده، مغازه هایی جهت تامین ارتزاق ساکنین در نظر گرفته شده و راه های دسترسی به مجتمع و پارکینگ نیز به خوبی ایجاد شده اما علیرغم سکونت چند هزار نفر در آن، خبری از وجود مسجد و یا مدرسه در آن حوالی نیست!
از سوی دیگر، عدم توجه به معیارهای معماری اسلامی و الگو قرار دادن معماری غربی سبب می شود اختلاط مخرب و یا اشراف بر اتاق های خواب از نماهای بیرون از منزل، سبب نزول سرمایه معنوی در ساکنان چنین مجتمع هایی شود.

این قبیل موارد، تنها نمونه ای کوچک از اهمیت قائل شدن پیوست فرهنگی در توسعه شهری می باشد.
در سطحی کلان تر، هنگام سیاستگزاری در عرصه های مختلف اقتصادی و آن بزنگاه هایی که قرار است میلیاردها دلار از بیت المال مسلمین در مسیری هزینه شود و یا سیاست هایی که چندین سال کشور را به سمت و سویی خاص می برد، جای خالی ”پیوست فرهنگی“ و عدم پاسخ به این سوال که «آیا اجرای این پروژه و یا برنامه، به تقویت باورهای دینی و فرهنگی جامعه کمک می کند و یا در تضاد با آن قرار دارد؟» به شدت احساس می شود.

کلان شهر شیراز نیز از این قاعده مستثنی نیست.
سومین حرم اهل بیت(ع) و پایتختی فرهنگ و ادب، از جمله عناوین پرطمطراقی هستند که شیراز تنها آنها را با خود به یدک می کشد و در ساحت عمل، هیچ نشانی از یک شهر فرهنگی و مذهبی در المان ها و مبلمان شهری آن به چشم نمی خورد.
در شهرهای مذهبی که امام یا امامزاده واجب التعظیمی در آن قرار دارد، معمولا وجود آن بارگاه متبرکه به نوعی در مرکزیت شهر و محوریت کلیه فعالیت های فرهنگی قرار می گیرد.
آنچنان که در شهرهایی چون مشهد و قم، دو بارگاه نورانی امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) هم به لحاظ معماری اسلامی در کانون دید و رصد نمای شهری قرار دارد و هم محوریت کلیه برنامه های فرهنگی در آن شهر است.

اما در کلانشهر شیراز، علیرغم تلاشهای درخوری که برای توسعه حرم مطهر شاهچراغ(ع) صورت پذیرفته، اما به لحاظ معیارهای معماری هنوز این بارگاه منور در محوریت بنای شهری شیراز قرار ندارد. علاوه بر این، نقش محوریت در فعالیت های صورت گرفته فرهنگی نیز در این آستان مقدس به نسبت آنچه که در شیراز در جریان است، ناچیز می نماید.
علاوه بر این موارد، تنها کافیست سری به خیابان ها و میادین شهر بزنیم تا دریابیم جای خالی نمادهای موثر فرهنگی و مذهبی که ذهن مخاطب را درگیر خود کرده و اثری ماندگار در آن بر جای گذارد، به شدت احساس می شود.

این در حالی است که بودجه فرهنگی نهادهایی چون شهرداری، سازمان تبلیغات اسلامی، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، استانداری فارس و ... سالانه بالغ بر صدها میلیارد تومان است. اما به راستی فارغ از هر بسیاری از اقدامات عمرانی که نام فرهنگی بر آن می گذارند، آیا تا به امروز "اثرگذاری فرهنگی" دستگاه ها و ارگان های مختلف با توجه به بودجه هنگفت آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است؟
"حافظ نیوز" فارغ از انتقادات موجود، بر تلاش و اخلاص کلیه مدیران فرهنگی ارج می نهد و در آینده نزدیک با آنها در این باره به گفتگو خواهد نشست. 

نویسنده: امین رشیدی