پس از مدتها کش و قوس در جریان مذاکرات صلح سوریه که به دلیل شدت اختلافات بینتیجه ماند، در نهایت آمریکا و روسیه به صورت مشترک عملیاتی شدن طرحی به نام آتش بس را با هدف توفیق در مذاکرات آتی، از نیمه شب ۲۷ فوریه اجرایی کردند. به نظر میرسد، این طرح به رغم محاسن کوتاه مدت خود نظیر کاهش تنشها، در بلند مدت به دلیل ایجاد فضای مناسب برای تقویت گروههای معارض و تروریستی، موج جدیدی از اختلافات و درگیریها را در سوریه ایجاد کند.
به گزارش «تابناک»، بر خلاف خواسته اصلی بازیگران خارجی از جمله آمریکا و روسیه از اجرای طرح آتش بس یعنی توفیق در روند مذاکرات صلح، شرایط جدید که در قالب آن همه کشورها ملزم به رعایت اصول ویژهای نظیر ممانعت از جمله به گروههای شورشی و معارض شدهاند، فضای مناسبی برای تقویت گروههای معارض و تروریستی ایجاد کرده است و بیم آن میرود که شرایط موجود در بلند مدت موج جدیدی از اختلافات و درگیریها را در سوریه ایجاد کند.
روزنامه «ایندپندت» در گزارشی با محوریت این موضوع نوشت: گزارشهای رسیده نشان میدهد که شرایط پیش آمده پس از آغاز طرح آتش بس، موجب شکل گیری موج جدیدی از اعتراضات گروههای معارض و شورشی علیه دولت قانونی سوریه شده است که با توجه به مصونیت بین المللی ایجاد شده، فضا را برای طرح اعتراضات خود مناسب میبینند.
این گزارش اضافه میکند، اوضاع کنونی فضایی مناسب را برای گروههای معارض فراهم کرده تا با حضور دوباره در خیابانها و طرح اعتراضات خود، اوضاعی شبیه به موجهای اولیه اعتراضات در سال ۲۰۱۱ ایجاد کرده و به نوعی بازگشت به گذشته را به جای تلاش برای ساخت آینده بهتر تداعی کنند. در همین رابطه، برخی معارضین به روزنامه «ایندپندت» گفتند، ما از اهداف خود دست نمیکشیم و اعتراضات و مخالفت را تا رسیدن به یک انقلاب ادامه خواهیم داد.
جدا از گزارش بالا، «رادیو آزاد اروپا» نیز در وبگاه اینترنتی خود در رابطه با اوضاع فعلی سوریه در دوران آتش بس نوشت، شرایط فعلی به گونهای است که هرچند حملات نظامی علیه گروه تروریستی داعش باعث عقب نشینی این گروه تروریستی از برخی مناطق تحت تصرف نظیر مرز سوریه عراق میشود، اما از آن سو، برخی گروههای معارض و تروریستی از فرصت به دست آمده استفاده میکنند و مناطق خالی را به تصرف خود در میآورند.
«دیدبان حقوق بشر سوریه» نیز در این رابطه اعلام کرد، پس از عقب نشینیهای صورت گرفته توسط گروه تروریستی داعش در جریان حملات جدید، یک گروه از معارضین مناطق مشرف به مرز عراق در سوریه را به تصرف خود درآورد.
این گزارش اضافه کرد، موج حملات ائتلاف آمریکایی به مواضع گروه تروریستی داعش، منجر به فرار نیروهای این گروه از منطقه مرزی عراق سوریه شده است؛ اما از سوی دیگر، برخی معارضین مسلح از مرز اردن خود را به این مناطق رساندند و مناطق خالی شده را به تصرف خود درآوردند.
جدا از موارد آمده، موضوع مهم دیگری که توجه به آن جالب توجه است، اینکه، برخی رهبران گروههای مخالف و شورشی که پیشتر در مذاکرات صلح ژنو حاضر بودند، اکنون از برگزاری مذاکرات صلح روزهای آتی که مقصود اصلی طرح آتش بس نیز بود، استقبال نمیکنند و شرایط حاضر را برای برگزاری مذاکرات مناسب نمیدانند.
برای مثال، ریاض حجاب، یکی از مهمترین رهبران گروههای معارض در گفتوگو با شبکه «اسکای نیوز» گفت: از ابتدا نیز مذاکرات صلحی شروع نشده بود و حال نیز با اوضاع فعلی، شرایط برای آغاز مذاکرات صلح مناسب نیست.
ریاض حجاب که سابقه نخست وزیری دولت سوریه را در کارنامه دارد و در دور قبل مذاکرات رئیس کمیته عالی مذاکرات بود، اضافه کرد: جز در چارچوب عدم حضور بشار اسد ـ چه در دوره انتقالی و چه در مرحله بعد از آن ـ به هیچ مذاکراتی پای نخواهیم گذاشت.
از سوی دیگر، «هیثم مناع» معارض سرشناس سوری و رئیس مشترک گروه معارض موسوم به شورای دموکراتیک سوریه نیز در گفتوگو با خبرنگاران با طرح این ادعا که مذاکرات در شرایط موجود به احتمال ۸۰ درصد شکست خواهد خورد، اضافه کرد: شرایط موجود فضای مناسبی برای استمرار روند مذاکرات صلح نیست.
از سویی پیش از این سایت خبری «بیبیسی» گزارش داده بود، به رغم اعلام آتش بس از سوی روسیه و آمریکا نیروهای نظامی ترکیه همچنان مواضع کردهای سوریه در شمال این کشور مورد اصابت حملات خود قرار میدهند.
رهبران کشورهای سیاسی نقش آفرین در تحولات سوریه نیز پیش از این هر یک بنا به منافع کشورشان اعتراض خود را به ساز و کار حاکم بر آتش بس سوریه اعلام کردند. برای مثال، فرانسوا اولاند، رئیس جمهور سوریه، با طرح انتقاداتی از روسیه گفت: روسیه نمیتواند هم از آتش بس حمایت کند و هم دولت سوریه را مورد حمایت خود قرار دهد.
برآیند مجموع آنچه گفته شد، چنین است که فضای فعلی و استقرار آتش بس در سوریه به جای ایجاد شرایط مناسب برای توفیق در مذاکرات صلح آتی عملاً شرایط مناسبی برای تقویت گروههای معارض و تروریستی و افزایش خواستههای آنان ایجاد کرده است.
در همین راستا، میتوان گفت دلیل مخالفت رهبران گروههای معارض با برگزاری مذاکرات صلح در حال حاضر به این دلیل است که ادامه آتش بس امکان تقویت آنها را فراهم خواهد کرد و باعث خواهد شد در ادامه آنها با دست پر در مذاکرات صلح حاضر شوند و امتیازات بیشتری به دست آورند.
گفتنی است، پیش از این بشار اسد رئیس جمهور سوریه ضمن پذیرش آتش بس هشدار داده بود این طرح میتواند به تقویت گروههای معارض و جنگجویان شورشی کمک کند، حال آنکه بشار اسد آمادگی خود را برای هر گونه تغییر در ساختار حاکمیتی سوریه از مجرای قانون اعلام کرده است.