اين كه اولويت اصلي مردم خريد هواپيما نيست، موضوعي قابل قبول و ملموس است اما...

به گزارش "حافظ نیوز" پس از سفر رئيس جمهور محترم و هيئت همراه به دو كشور ايتاليا و فرانسه و انتشار خبر قرارداد خريد هواپيما از شركت اروپايي ايرباس، نظرات مختلفي در خصوص ضرورت و يا مصلحت خريد هواپيما در اين مقطع مطرح شده است.

در اين نوشتار، از ديد يك كارشناس صنعت هوايي، مواردي مطرح مي‌شود.

گفته مي‌شود كه خريد هواپيما، اولويت بخش وسيعي از مردم ايران نيست و بهتر بود در اين فرصت به رفع برخي دغدغه‌هاي اساسي ديگر پرداخته مي‌شد.

اين كه اولويت اصلي مردم خريد هواپيما نيست، موضوعي قابل قبول و ملموس است. براي نگارنده نيز كه از صنعت هوانوردي ارتزاق مي‌كند، دغدغه‌هاي ديگري مانند امنيت و رفاه خانواده، آموزش فرزندان، موارد ديني و تربيتي، موضوعات اقتصادي روزمره و غيره در اولويت اول هستند و استفاده از حمل نقل هوايي مدرن و ايمن در اولويت بعدي شخصي قرار مي‌گيرد.

اما، دو استدلال زير مرا قانع مي‌سازد كه پرداختن به موضوع خريد هواپيما با اين سرعت و اولويت تصميم خردمندانه‌اي بوده است. موارد حياتي تر و موارد با دسترسي محدودتر.

درست است كه مواردي مانند مسكن، آموزش و بهداشت بالذات حياتي از از حمل و نقل، آن هم از نوع هوايي تلقي مي‌شوند، اما بايد توجه داشت كه نكته ايجاد كننده تمايز در اين ميان، قابليت دسترسي بوده است. به دليل نوع محصولات هوايي كه با تعداد محدود و در مراكز محدود و تحت استانداردهاي دقيق قابل رديابي توليد مي‌شوند، تحريم‌ها در اين حوزه با دقت بيشتري قابل اعمال هستند. در شرايط به وجود آمده پس از برجام، آنچه اكنون محقق شده است، قابليت دسترسي و نه گشايش اقتصادي مي‌باشد. در اين شرايط و با توجه به عدم قطعيت‌هاي موجود بر سر ميزان پايبندي طرف مقابل به قرارهاي دوجانبه، بهتر است با سرعت به سراغ محصولات با قابليت دسترسي سخت رفت، هرچند كه از نظر افكار عمومي در اولويت قرار نگيرند.

عيار بودن هواپيما در بحث تحريم

طبيعي است كه در سبد خريد همه ما،تخم مرغ و نان بيشتر از شمش طلاديده مي‌شود. ليكن هيچگاه انتظار نداريم كه اخبار سراسري صدا وسيما به جاي گزارش قيمت طلا به گزارش روزانه قيمت تخم مرغ و نان بپردازد، زيرا هدف اين گزارش، ارائه يك عيار از وضعيت اقتصادي است.
همه ما علاقمنديم كه ميزان جديت گشايش حاصل شده در فضاي ارتباطات بين‌المللي را هرچه زودتر محك بزنيم تا در خصوص نيت طرف مقابل و پايبندي وي به تعهداتش، معياري ملموس در دست داشته باشيم. در اين شرايط بهتر است اول از همه به سراغ پيچيده‌ترين محصول و تجارت رفت. در صورتي كه اين موضوع محقق شد، آنگاه با قطعيت زياد مي‌توان از عدم وجود محدوديت در ديگر صنايع و ملزومات اطمينان حاصل كرد.

درست است كه مي‌شود در چنين سفرهايي، موافقتنامه در خصوص انتقال دانش ساخت مسكن ارزان قيمت امضا نمود، اما چنين موافقتنامه‌ها و قراردادهايي عيار خوبي از جديت طرف مقابل در تعامل به دست نخواهد داد.

در قرارداد خريد هواپيما، طيف وسيعي از تعهدات طرف مقابل به محك گذاشته ميشود و مسير تامين منابع مالي، انتقال پول، بيمه، خدمات پس از فروش و ... كاملا طي شده و مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد و راه براي تعاملات آتي در حوزه‌هاي ديگر به خوبي روشن مي‌شود.

همچنين، با اثبات اينكه خريد قديمي‌ترين محصول مورد تحريم ممكن شده است، سدهاي موجود واقعي و يا ساختگي در دسترسي به ديگر محصولات و بازارها به سادگي فرو مي‌ريزد و ركتهاي خارجي كه در حال رصد سطح گشايش رخ داده هستند، شاهدي عيني مبني بر مجوز و ضرورت حضور در ايران را به دست خواهند آورد.

در خاتمه لازم است يادآور شوم كه حتي اگر قرار است طرف مقابل به عهد خود پايبند نباشد، ورود به عرصه خريد هواپيما، بهترين و دقيق‌ترين عيار براي انتخاب سياست مناسب در تعاملات آتي با كشورهاي مورد معامله خواهد بود. (نوشتاری از یک کارشناس صنعت هوایی)

نگاهی به هواپیماهایی که طی ۱۰ سال اخیر سقوط کردند/ منتقدان خرید هواپیما چه می گویند؟

بررسی حوادث هوایی طی ۱۰ سال اخیر نشان می دهد بیش از ۵۰ حادثه هوایی طی این سال های در ایران رخ داده که در مهم ترین آنها صدها نفر از ایرانی ها جان خود را از دست دادند.
منتقدان دولت پس از اجرای برجام یکی از مهم ترین گام های دولت در تجهیز ناوگان هوایی کشور را نشانه گرفتند. دولت یازدهم در کمتر از یک ماه از پایان تحریم ها، قرار داد خرید ٨ فروند ايرباس ٣٨٠، ١٦ فروند ايرباس ٣٥٠، ٤٥ فروند ايرباس ٣٣٠ و ٤٥ فروند ايرباس ٣٢٠ را با این شرکت هواپیماسازی فرانسوی به امضا رسانده اند. اتفاقی که هم منجر به کارآفرینی در صنعت هوایی کشور می شود و هم می تواند زمینه ها سهول ورود گردشگر به کشور شود. اما منتقدان دولت معتقدند که دولت با این اقدام بخش زیادی از پول های آزاد شده پس از تحریم ها را صرف خریدهایی کرده که اولویت نداشته است.(اینجا بخوانید) این اتفاق در شرایطی است که از دوره پهلوی که ایران نخستین تأسیسات هوانوردی خود را گشود، سانحه‌های متعدی گاه ناگاه گریبانگیر این صنعت گردیده، و امروزه این صنعت در ایران یکی از بالاترین میزان وقوع حوادث را داراست. از دلایل ارائه شده برای تحلیل میزان بسیار بالای تعداد سوانح هوایی در ایران می‌توان تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران، عدم آموزش استاندارد خلبانان و کنترل کیفی میزان خطای آنان، ضعف در عمل به معیارهای ایمنی هواپیماها، و سو مدیریت و برنامه ریزی نادرست دانست، اما در میان هواپیماهای فرسوده روسی و نبود قطعات مناسب در دوران تحریم بیشترین سهم را داشته است.

بررسی حوادث هوایی طی ۱۰ سال اخیر نشان می دهد بیش از ۵۰ حادثه هوایی طی این سال های در ایران رخ داده که در مهم ترین آنها صدها نفر از ایرانی ها جان خود را از دست دادند. همین نکته در کنار تاثیر ورود هواپیماهای با تکنلوژی بالا بر گردشگری و کارآفرینی دلیل بر رد انتقادات مخالفان دولت است. همچنین براساس قرارداد های منعقد شده، ایران این تعداد از هواپیما ها به شکل اجاره به شرط تملیک خریداری کرده است.
در جدول زیر جزییات مهم ترین حوادث هوایی طی ۱۰ سال اخیر را بخوانید:

سال	جزییات حادثه
سال ۱۳۸۴	۱۹ دی ۱۳۸۴ (۹ ژانویه ۲۰۰۶): یک هواپیمای فالکن-۲۰ متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شمال غرب ایران سقوط کرد و تعدادی از مقامات ارشد سپاه، از جمله احمد کاظمی، فرمانده نیروی زمینی سپاه، کشته شدند.
	۱۵ آذر ۱۳۸۴ (۶ دسامبر ۲۰۰۵): یک فروند هواپیمای سی-۱۳۰ ارتش ایران که حاوی خبرنگاران و پرسنل ارتش بود، بر روی منطقه‌ای مسکونی در تهران سقوط کرد که بیش از ۱۱۰ کشته برجای گذاشت.
	یک فروند بوئینگ ۷۰۷ هواپیمایی ساها که در مسیر کیش به تهران در حرکت بود هنگام نشستن در فرودگاه مهرآباد از مسیر منحرف شد و وارد رودخانه کن شد. در این حادثه دو نفر کشته و یک نفر مفقود می‌شود.
سال ۱۳۸۵	۵ اسفند: سقوط هلیکوپتر هوانیروز ارتش و مرگ ۱۴ تن دیگر.
	۶ آذر ۱۳۸۵ : یک فروند هواپیمای آنتونوف ۷۴ متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فرودگاه مهرآباد سقوط کرد. در این حادثه ۳۶ نفر کشته و ۲ نفر زخمی شدند.
	۱۰ شهریور ۱۳۸۵ (۱ سپتامبر ۲۰۰۶): سقوط هواپیمای توپولوف-۱۵۴ شرکت ایران ایرتور در فرودگاه مشهد. این هواپیما در مسیر بندرعباس-مشهد در حال حرکت بود. این هواپیما حامل ۱۴۸ مسافر بود. در این حادثه ۲۸ نفر کشته و ۵۰ نفر زخمی شدند.
سال ۱۳۸۶	۱۲ دی ۱۳۸۶ (۲ ژانویه ۲۰۰۸): یک فروند هواپیمای فوکر ۱۰۰ شرکت ایران ایر ساعت هنگام برخاستن از باند فرودگاه مهرآباد دچار حادثه شد. این هواپیما که حدود صد مسافر داشت، قرار بود از تهران به مقصد شیراز پرواز کند، اما چرخ‌های هواپیما هنگام برخاستن به علت انحراف از باند فرودگاه کنده شد و بال هواپیما آتش گرفت.
	۵ آذر ۱۳۸۶ (۲۶ نوامبر ۲۰۰۷): یک فروند هواپیمای نظامی اف-۴ فانتوم ارتش ایران به علت نقص فنی در منطقه کنارک چابهار سقوط کرد و دو سرنشین آن کشته شدند.
سال ۱۳۸۷	۲۷ بهمن ۱۳۸۷: هواپیمای مسافربری ایران ۱۴۰ در حوالی فرودگاه شاهین شهر اصفهان سقوط کرد و تمامی پنج سرنشین هواپیما جان باختند. سانحه سقوط هواپیمای مسافربری ایران ۱۴۰ هنگامی رخ داد که خلبانان یکی از شرکت‌های هواپیمایی شامل یک استاد خلبان و ۴ خلبان در حال آموزش، در حال گذراندن آموزش‌های تایپ (نوع) این هواپیمای دوموتوره جهت ورود به ناوگان این شرکت بوده‌اند.
	۳ شهریور ۱۳۸۷: سقوط هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ ایرانی در اجاره شرکت هواپیمایی آیتک ایر قرقیزستان با ۹۰ مسافر که ۷۰ نفر از آنان جان باختند.
	۲۶ فروردین ۱۳۸۷: یک فروند هواپیمای سوخو ۲۴ متعلق به نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران حوالی ساعت ۱۹ هنگام فرود دچار نقص فنی شد و سقوط کرد. خلبان و کمک خلبان اجکت کردند و سالم ماندند.
سال ۱۳۸۸	۴ بهمن ۱۳۸۸: یک فروند توپولف تی یو-۱۵۴ با ۱۵۷ مسافر پس از فرود روی باند فرودگاه مشهد آتش گرفت. در اثر این حادثه داخل هواپیما به کل سوخته و بال سمت راست و دم و چرخ هواپیما جدا شدند و ۴۲ تن از مسافران به بیمارستان منتقل شدند.
	۳۱ شهریور ۱۳۸۸: یک فروند هواپیمای نظامی ایلیوشین-۷۶ دارای سیستم آواکس در حین مانور هوایی ارتش در جنوب قرچک در نزدیکی ورامین سقوط کرد. بر اثر این سانحه هفت نفر کشته شدند. گفتنی است این هواپیما تنها هواپیمای مجهز آواکس در ایران بود.
	۱۰ شهریور ۱۳۸۸: سقوط یک فروند هواپیمای آموزشی از نوع تک نام به علت اشتباه خلبان در انتخاب باک تغذیه کننده موتور در چند مایلی فرودگاه پیام که منجر به آسیب دیده گی شدید خلبان زن از ناحیه سر و فوت وی به علت مرگ مغزی بعد از بیست و چهار ساعت شد. این هواپیما متعلق به شرکت هواپیمایی آموزشی ایران زمین و از رشت عازم فرودگاه پیام کرج بود.
	۲۰ مرداد ۱۳۸۸: یک فروند هواپیمای فوکر ۱۰۰ در پرواز شماره ۷۲۹ هواپیمایی آسمان در فرودگاه اصفهان دچار سانحه شد. به علت فرود نامناسب عوامل پرواز یکی از چرخ‌ها ترکیده و آتش گرفت. درهای این هواپیما بسته بوده و در حالی که مسافران داخل بودند مأموران فرودگاه به اطفای حریق مشغول شدند و سرانجام پس از خاموش کردن آتش مسافران از هواپیما خارج شدند.[۲۶]
	۲۴ تیر ۱۳۸۸: یک فروند هواپیمای مسافربری از نوع توپولف تی یو-۱۵۴ متعلق به شرکت هواپیمایی کاسپین که عازم ارمنستان بود دقایقی پس از بلند شدن از فرودگاه امام خمینی تهران در در ۱۲ کیلومتری جنوب قزوین بین منطقه فارسیان و جنت‌آباد در بخش مرکزی قزوین سقوط کرد که منجر به کشته شدن تمامی ۱۶۸ نفر سرنشین (مسافر و خدمه) این هواپیما شد.
سال ۱۳۸۹	۱۹ دی۱۳۸۹: یک فروند بوئینگ ۷۲۷ متعلق به شرکت ایران ایر که از تهران به سمت ارومیه در حرکت بود حدود ساعت ۱۹:۴۵ در نزدیکی ارومیه سقوط کرد و ۷۸ نفر از ۱۰۵ مسافر و خدمه آن کشته شدند.
	۲۶ تیر۱۳۸۹ یک فروند فانتوم اف-۴ نیروی هوایی ارتش ایران که از پایگاه ششم شکاری بوشهر برخاسته بود، دقایقی پس از پرواز به دلیل نقص فنی در نزدیکی شهر چغادک در ۲۵ کیلومتری بوشهر سقوط کرد. دو نفر از سرنشینان هواپیما نجات یافتند.
سال ۱۳۹۰	۱۲ شهریور: هواپیمای ایرباس شرکت هواپیمایی ماهان که از تهران عازم مشهد بود در در ساعت ۲۲:۳۰ در فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد این شهر دچار سانحه شد. این هواپیما به شماره پرواز ۶۱۳ که محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام هم یکی از سرنشینان آن بود، حدود ساعت ۲۴، به هنگام فرود در باند فرودگاه به علت ترکیدگی چرخ جلو، با مشکل مواجه شد و به سختی فرود آمد. این پیشامد تلفات جانی در بر نداشته‌است ولی برخی از مسافرها دچار جراحاتی شده‌اند. محسن رضایی از ناحیه دست دچار جراحاتی گردید.
سال ۱۳۹۱	یکبالگرد برای امدادرسانی به حادثه تصادف یک مینی‌بوس در محدوده «ملک‌آباد» به محل حادثه اعزام شده بود. این بالگرد حامل پنج مصدوم حادثه تصادف و چهارواز و یک تکنیسین اورژانس بود که در منطقه «خین عرب» در نزدیکی بیمارستان طالقانی مشهد، دچار سانحه شد و سقوط کرد. تمامی سرنشینان این بالگرد جان خود را از دست دادند.
سال ۱۳۹۲	۱ اردیبهشت: یک هواپیمای آموزشی اف-۵ تایگر در شهرستان آبدانان (اردیبهشت ۹۲) متعلق به پایگاه چهارم شکاری دزفول، در اثر برخورد با با کوه فیلمان سقوط کرد که موجب جان باختن هر دو خلبان آن شد.
سال ۱۳۹۳	۱۹ مهر ۱۳۹۳: در سانحه هوایی روز شنبه نوزدهم مهر ماه ۱۳۹۳ هفت تن از مسئولان و کادر پروازی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در مسیر عزیمت به منطقه مرزی و عملیاتی شرق کشور کشته شدند.
	۱۹ مرداد ۱۳۹۳: در ساعت ۹:۳۰ روز یکشنبه ۱۹ مرداد یک فرورند هواپیمای آنتونوف-۱۴۰، ایران ۱۴۰، متعلق به شرکت سپاهان ایر (هواپیمایی هسا) که حامل ۴۸ مسافر و خدمه بود، از تهران به مقصد طبس، از فرودگاه مهرآباد بلند شد و چند دقیقه پس از بلند شدن از باند، در بلوار شیشه مینا واقع در غرب تهران سقوط کرد. در این حادثه ۳۸ نفر کشته و ۱۰ نفر زخمی شدند.
سال ۱۳۹۴	8 بهمن ۱۳۹۴:یک فروند هواپیمای ام دی ۸۳ متعلق به هواپیمایی زاگرس هنگام فرود از باند فرودگاه مشهد خارج شد این سانحه تلفات جانی نداشت.

 
منبع: الف